Mateo 5
1 Iesus bada ikussiric gendetzeac, igan cedin mendi batetara: eta iarri cenean hurbildu içan çaizcan bere discipuluac.
耶穌一見群眾，就上了山，坐下；他的門徒上他跟前來，
2 Eta bere ahoa irequiric iracasten cituen, erraiten çuela,
他遂開口教訓他們說：
3 Dohatsu dirade spirituz paubreac: ceren hayén baita ceruètaco resumá.
神貧的人是有福的，因為天國是他們的。
4 Dohatsu dirade nigarrez daudenac: ceren hec consolaturen baitirade.
哀慟的人是有福的，因為他們要受安慰。
5 Dohatsu dirade emeac: ceren hec lurra heretaturen baitute.
溫良的人是有福的，因為他們要承受土地。
6 Dohatsu dirade iustitiaz gosse eta egarri diradenac: ceren hec asseren baitirade.
飢渴慕義的人是有福的，因為他們要得飽飫。
7 Dohatsu dirade misericordiosoac: ceren hæy misericordia eguinen baitzaye.
憐憫人的人是有福的，因為他們要受憐憫。
8 Dohatsu dirade bihotzez chahu diradenac: ceren hec Iaincoa ikussiren baituté.
心裏潔淨的人是有福的，因為他們要看見天主。
9 Dohatsu dirade baquea procuratzen dutenac: ceren hec Iaincoaren haour deithuren baitirade.
締造和平的人是有福的，因為他們要稱為天主的子女。
10 Dohatsu dirade iustitiagatic persecutatzen diradenac: ceren hayén baita ceruètaco resumá.
為義而受迫害的是有福的，因為天國是他們的。
11 Dohatsu içanen çarete nehorc iniuria erran drauqueçuenean, eta persecutatu çaituqueztenean, eta hitz gaichto gucia erran duqueitenean çuen contra, gueçurrez ene causaz.
幾時人為了我而辱罵迫害你們，你們是有福的，捏造一切壞話毀謗你們，你們是有福的。
12 Boz eta aleguera çaitezte, ceren çuen saria handi baita ceruètan: ecen hala persecutatu vkan dituzté çuen aitzineco Prophetác.
你們歡喜踴躍罷！因為你們在天上的賞報是豐富的，因為在你們以的先知，人也曾這樣迫害過他們。
13 Çuec çarete lurreco gatza: eta baldin gatza gueçat badadi, cerçaz gacituren da? ezta guehiagoric deusgay camporat iraizteco eta guiçonéz ohondicatu içateco baicen.
你們是地上的鹽，鹽若失了味，可用什麼使它再鹹呢﹖它再毫無用途，只好拋在外邊，任人踐踏罷了。
14 Çuec çarete munduco arguia. Ecin estal daite ciuitate mendi gainean iarria.
你們是世界的光，建在山上的城是不能隱藏的。
15 Eta eztute iraichequiten candelá eta hura eçarten gaitzurupean, baina candelerean, eta argui eguiten draue etcheco guciey.
人點燈，並不是於在斗底下，而是於在燈台上，照耀屋人所有的人。
16 Hala argui begui çuen arguiac guiconén aitzinean, çuen obra onac ikus ditzatençat, eta glorifica deçaten çuen Aita ceruètan dena.
照樣，你們的光也當在人前照耀，好使他們看見你們的善行，光耀你們在天之父。
17 Eztuçuela vste ecen Leguearen edo Prophetén abolitzera ethorri naicela: eznaiz ethorri abolitzera, baina complitzera.
你們不要以為我來是廢除法律或先知；我來不為廢除，而是為成全。
18 Ecen eguiaz diotsuet, iragan daiteno ceruä eta lurra, iotabat edo punctu hutsbat ezta Leguetic iraganen, gauça guciac eguin diteno.
我實在告訴你們：既使天地過去了，一撇或一劃也決不會從法律上過，必待一切完成。
19 Norc-ere beraz hautsiren baitu manamendu chipién hautaric bat, eta iracatsiren baititu hunela guiçonac, chipién deithuren da hura ceruètaco resumán: baina norc-ere eguinen baititu eta iracatsiren, hura handi deithuren da ceruètaco resumán.
所以，誰若廢除這些誡命中最小的一條，也這樣教訓人，在天國裏他將稱為最小的；但誰若實行，也這樣教訓人，這人在天國裏將稱為大的。
20 Ecen erraiten drauçuet, baldin abundosago ezpada çuen iustitiá Scribena eta Phariseuena baino, çuec etzaretela sarthuren ceruètaco resumán.
我告訴你們：除非你們的義德超過經師和法利賽人的義德，你們決進不了天國。
21 Ençun vkan duçue nola erraniçan içan çayen lehenagocoey, Eztuc hilen: eta norc-ere hilen baitu, hura iudicioz punitu içateco digne date.
你們一向聽過給古人說：『不可殺人！』誰吝殺了人，應受裁判。
22 Baina nic erraiten drauçuet, ecen nor-ere asserretzen baitzayo bere anayeri causa gabe, iudicioz punitu içateco digne datela: eta norc-ere erranen baitrauca bere anayeri, Raká, hura conseilluz punitu içateco digne datela: eta norc-ere erranen baitrauca, Erhoá, suzco gehennaz punitu içateco digne datela. (Geenna g1067)
我卻對你們說：凡向自己弟兄發怒的，就要受裁判，誰若向自己的弟兄說「傻子」，就要受議會的裁判；誰若說「瘋子」就要受火獄的罰。 (Geenna g1067)
23 Beraz baldin eure oblationea eramaiten baduc aldarera, eta han orhoit bahadi ecen hire anayeac baduela cerbait hire contra,
所以，你們若在祭壇前，要獻你們的禮物時，在那裏想起你們的弟兄有什麼怨你的事，
24 Vtzi eçac han eure oblationea aldare aitzinean, eta habil: lehen appointadi eure anayerequin, eta orduan ethorriric presenta eçac eure oblationea.
就把你們的禮物留在那裏，留在祭壇前，先去和你們的弟兄和好，然後再來獻你的禮物。
25 Aicén adisquide eure partida contrastarequin fitetz, harequin bidean aiceno, ezemón eure partida contrastac iugeari, eta iugeac ezemón sargeantari, eta presoinean eçar ezadin.
當你和你的對頭還在路上，趕快與他和解，免得對頭把你交給判官，判官交給差役，把你投在獄裏。
26 Eguiaz erraiten drauat, ezaiz ilkiren handic, renda diroano azquen pelata.
我實在告訴你。非到你還了最後的一文，決不能從那裏出來。
27 Ençun vkan duçue ecen lehenagocoéy erran içan çayela, Eztuc adulterioric iauquiren.
你們一向聽說過：不可奸淫！』
28 Baina nic erraiten drauçuet, Norc-ere beguiesten baitu emazteric, hura guthicia deçançat, hambatez adulteratu duqueela harequin bere bihotzean.
我卻對你們說：凡注視婦女，有意貪戀她的，他已在心裏奸淫了她。
29 Bada baldin eure begui escuinac trebuca eraciten bahau, idoqui eçac hura, eta iraitzac eureganic: ecen hobe duc hiretaco, gal dadin hire membroetaric bat, eta eztadin hire gorputz gucia egotz gehennara. (Geenna g1067)
若是你的右眼使你跌倒，剜出它來，從你身上扔掉，因為喪失你一個肢體，比你全身投入地獄裏，為你更好； (Geenna g1067)
30 Eta baldin eure escu escuinac trebuca eraciten bahau, trenca eçac hura, eta iraitzac eureganic: ecen hobe duc hiretaco, gal dadin hire membroetaric bat, eta eztadin hire gorputz gucia egotz gehennara. (Geenna g1067)
若你的右手手使你跌倒，砍下它來，從你身上扔掉，因為喪失你一個肢體，比你全身投入地獄裏為你更好。 (Geenna g1067)
31 Halaber erran içan da, Norc-ere vtziren baitu bere emaztea, bemó separationeco letrá:
又說過『誰若休妻，就該給她休書。』
32 Baina nic diotsuet, ecen norc-ere vtziren baitu bere emaztea, salbu paillardiçaren causaz, adulterio eguin eraciten draucala: eta nor-ere vtziarequin ezconduren baita, harc adulterio iauquiten duela.
我卻對你們說：除了姘居外，凡休自已的妻子的，便是叫她受奸污；並且誰若娶被休的婦人，就是犯奸淫。
33 Berriz ençun vkan duçue, ecen lehenagocoey erran içan çayela, Ezaiz desperiuraturen, baina rendaturen drautzac Iaunari eure iuramendu promettatuac.
你們又一向聽過對古人說：『不可發虛誓，要向上主償還你的誓願！』
34 Baina nic diotsuet ezteçaçuen iura batre, ez ceruäz, ecen Iaincoaren thronoa da.
我卻對你們說：你們總不可發誓：不可指天，因為天是天主的寶座；
35 Ezeta Lurraz, ecen haren oinetaco alkia da: ezeta Ierusalemez, ecen regue handiaren ciuitatea da.
不可指地，地是他的腳凳，不可指耶路撒冷，因它是大王的城市；
36 Halaber eure buruäz eztuc iuraturen, ecen bilobat churi ezpa beltz ecin daidic.
也不可指你的頭發誓，因為你不能使一根頭髮變白或變黑。
37 Baina biz çuen hitza bay, bay: ez, ez: eta hauçaz goiticoa, gaichtotic da.
你們的話當是：是就說是，非就說非；其他多餘的便是出於邪惡。
38 Ençun vkan duçue, ecen erran içan dela, Beguia beguiagatic, eta hortza hortzagatic.
你們一向聽說過：『以眼還眼，以牙還牙。』
39 Baina nic erraiten drauçuet, Eztieçoçuela resisti gaizquiari: baina baldin norbeitec io baheça eure escuineco mathelán, itzul ieçóc bercea-ere.
我卻對你們說：不要抵抗惡人：而且，若有人掌擊你的右頰，你把另一面也轉給他。
40 Eta hiri auci eguin nahi drauanari, eta eure iaccá edequi, vtzi ieçoc mantoa-ere.
那願與你爭訟，拿你的內衣的，你連外衣也讓給他。
41 Eta norc-ere nahi vkanen baihau bortchatu lecoa baten eguitera, albeitindoa harequin biga.
若有人強迫你走一千步，你就同他走兩千步。
42 Escatzen çayanari emóc: eta hireganic maillebatu nahi duena ezteçála iraitz.
求你的，就給他；願向你借貸的，你不要拒絕。
43 Ençun vkan duçue ecen erran içan dela, On eritziren draucac eure hurcoari, eta gaitz eritziren draucac eure etsayari.
你們一向聽說過：『你應愛你的近人，恨你的仇人！』
44 Baina nic erraiten drauçuet, Onhets itzaçue çuen etsayac, benedicaitzaçue maradicatzen çaituztenac, vngui eguieçue gaitz daritzuèney: eta othoitz eguiçue oldartzen çaizquiçuenacgatic, eta persecutatzen çaituztenacgatic.
我卻對你們說：你們當愛你們的仇人，當為迫害你們的人祈禱，
45 Çuen Aita ceruètan denaren haour çaretençat: ecen harc ilki eraciten du bere iguzquia gaichtoén eta onén gainera, eta igorten du vria iustoén eta iniustoén gainera.
好使你們成為你們在天之父的子女，因為衪使太陽上升，光照惡人，也光照善人；降雨給義，也給不義的人。
46 Ecen baldin çuey on daritzueney on badarizteçue, cer sari vkanen duçue? eztute publicanoéc-ere hori bera eguiten?
你們若只愛那愛你們的人，你們還有什麼賞報呢？ 稅吏不是也這樣做嗎﹖
47 Eta baldin çuen anayey solament beguitharte eguiten badraueçue, cer guehiago eguiten duçue? eztute publicanoec-ere horrela eguiten?
你們若只問候你們的弟兄，你們做了什麼特別的呢？ 外邦人不是也這樣做嗎﹖
48 Çareten bada çuec perfect, çuen Aita ceruètan dena perfect den beçala.
所以你們應當是成全的，如同你們的父是成全的一樣。
