Markos 12
1 Guero has cequién comparationez erraiten, Mahastibat landa ceçan guiçon-batec, eta ingura ceçan hessiz, eta eguin ceçan hobibat lacotaco, eta edifica ceçan dorrebat, eta aloca ciecén laborariey, eta camporat ioan cedin.
穌開始用比喻對他們說：「有一個人培植了一個葡萄園，周圍圍上了籬笆，掘了一個搾酒池，築了一座守望台，把它租給園戶，就離開了本國。
2 Eta igor ceçan laborarietara sasoinean cerbitzaria, laborarietaric recebi leçançát mahastico fructutic.
到了時節，他便打發一個僕人到園戶那裏，向園戶收取園中的果實；
3 Baina hec hura harturic çaurt ceçaten, eta igor ceçaten hutsic.
園戶卻抓住，他打了他，放他空手回去。
4 Eta berriz igor ceçan hetara berce cerbitzaribat eta harri vkaldiz hauts cieçoten buruä, eta igor ceçaten desonestqui tractaturic.
主人又打發別的一個僕人到他們那裏去；他們打傷了他的頭，並且凌辱了他。
5 Eta berriz bercebat igor ciecén, eta hura hil ceçaten: eta anhitz berceric, batzu cehatzen eta berceac hiltzen cituztela.
主人又打發另一個，他們把他殺了；後又打發好些僕人去：有的他們打了，有的他們殺了。
6 Oraino bada bere seme maitebat vkan eta, hura-ere igorri vkan du hetara azquenic, cioela, Ahalque içanen dirade ene semearen.
主人還有一個，即他的愛子；最後就打發他到他們那去，說：他們必會敬重我的兒子。
7 Baina laborari hec erran ceçaten bere artean, Haur da primua: çatozte hil deçagun haur, eta gure içanen da heretagea.
那些圍戶卻彼此說：這是繼承人，來! 我們殺掉他，將來產業就歸我們了。
8 Eta harturic hura hil ceçaten, eta iraitz ceçaten mahastitic campora.
於是，抓住他殺了，把他拋在葡萄園外。
9 Cer eguinen du bada mahasti iabeac? Ethorriren da, eta deseguinen ditu laborariac, eta emanen du mahastia berceri.
那麼，葡萄園的主人要怎樣處置呢﹖他必來除滅這些園戶，將葡萄園另租給別人。
10 Eta Scriptura haur-ere eztuçue iracurri? Edificaçaléc arbuyatu duten harria, cantoin buru eguin içan da:
你們沒有讀過這段經文嗎﹖『匠人棄而不用的石頭，反而成了屋角的基石：
11 Iaunaz eguin içan da haur, eta da gauça miragarria gure beguién aitzinean?
那是上主的所作所為，在我們眼中神妙莫測。』
12 Ayher ciraden bada haren hatzamaitera, baina populuaren beldur ciraden: ecen eçagutu çuten hayén contra comparatione haur erran çuela: eta hura vtziric ioan citecen.
他們明白這比喻是指他們說的，就想逮住他；但害怕群眾，於是，離開他走了。
13 Guero igor citzaten harengana Phariseuetaric eta Herodianoetaric batzu, hura hatzaman leçatençát hitzean.
後來，他們派了幾法利賽人和黑落德黨人到耶穌那裏，要用言論來陷害他。
14 Eta hec ethorriric diotsate, Magistruá, bacequiagu ecen eguiati aicela, eta nehoren ansiaric eztuála: ecen ezago guiçonén apparentiara beha, baina eguiazqui Iaincoaren bidea iracasten duc: Bidezco da tributaren Cesari emaitea, ala ez? emanen dugu, ala eztugu emanen?
他們來對他說：「師傅! 我們知道你是真誠的，不顧忌何人，因為你不看人的情面，祇按真理教授天主的道路。給凱撒納丁稅，可以不可以﹖我們該不該納﹖」
15 Eta harc, eçaguturic hayén hypocrisiá, erran ciecén, Cergatic tentatzen nauçue? ekardaçue dinerobat, ikus deçadançat.
耶穌識破了他們的虛偽，便對他們說：「你們為什麼試探我﹖拿一個『德納』來給我看看!」
16 Eta hec presenta cieçoten: orduan dioste, Norena da imagina haur eta scribua? Eta hec erran cieçoten, Cesarena.
他們拿了來。耶穌就問他們說：「這肖像和字號是誰的﹖」他們答說：「凱撒的。」
17 Eta ihardesten çuela Iesusec erran ciecén, Renda ietzoçue Cesarenac Cesari: eta Iaincoarenac Iaincoari. Eta mirets ceçaten haren gainean.
耶穌就對他們說：「凱撒的就應歸還凱撒，天主的就應歸還天主。」他們對他非常驚異。
18 Orduan ethor citecen harengana Sadduceuac, ceinéc erraiten baitute eztela resurrectioneric, eta interroga ceçaten, cioitela,
否認復活的撒杜塞人來到耶穌跟前，問他說：「
19 Magistruá, Moysesec scribatu vkan diraucuc, baldin cembeiten anayea hil bada, eta vtzi badu emaztea, eta haourric vtzi ezpadu, har deçan haren anayac haren emaztea, eta eguin dieçón leinu bere anayeri.
師傅! 梅瑟曾給我們寫說：如果一個人的哥哥死了，撇下妻子而沒留下孩子，他的弟弟就應娶他的妻子，給他哥哥立嗣。
20 Cituán bada çazpi anaye: eta lehenac har cieçán emazte, eta hiltzean etzieçán leinuric vtzi.
曾有兄弟七人，第一個娶了妻，沒有留下子嗣就死了。
21 Eta bigarrenac har cieçán hura, eta hil ciedián, eta harc-ere etzieçán leinuric vtzi: eta hirurgarrenac halaber.
第二個娶了她，也沒有留下子嗣就死了；第三個也是這樣。
22 Eta har cieçateán hura çazpiéc, eta leinuric etzieçateán vtzi: gucietaco azquenenic hil ciedián emaztea-ere.
那七個都沒有留下子嗣；末了，那婦人也死了。
23 Resurrectionean bada, resuscitatu diratenean hetaric ceinen emazte içanen da? Ecen çazpiéc hura emazte vkan dié.
在復活時，他們復以後，她將是他們中那一個人的妻子﹖因為七個人都娶過她為妻。」
24 Orduan ihardesten çuela Iesusec erran ciecén, Eztuçue halacotz huts eguiten ceren ezpaitaquizquiçue Scripturác, ezeta Iaincoaren verthutea?
耶穌對他們說：「你們豈不是因為沒有明瞭經書，也沒有明瞭天主的能力，而錯誤了嗎﹖
25 Ecen hiletaric resuscitatu diratenean, eztu nehorc emazteric harturen, ez emanen ezconçaz: baina içanen dirade ceruètaco Aingueruäc beçala.
因為人從死者中活後，也不娶，也不嫁，就像天上的天使一樣。
26 Eta hiléz den becembatean, ecen resuscitatzen diradela, eztuçue iracurri Moysesen liburuan, nola berroan hari minçatu içan çayón Iaincoa, cioela, Ni naiz Abrahamen Iaincoa, eta Isaac-en Iaincoa, eta Iacob-en Iaincoa?
關於死人復活的事，在梅瑟書上荊棘篇中，你們沒有讀過，天主怎樣對他說的嗎﹖他說：『我是亞巴郎的天主，依撒格的天主, 和雅各伯的天主。』
27 Ezta hilén Iaincoa, baina vicién Iaincoa: çuec beraz haguitz enganatzen çarete.
他不是死人的，而是活人的天主，所以你們大錯了! 」
28 Eta ethor cedin Scribetaric cembeit, hec disputatzen ençunic, eta ikussiric ecen vngui ihardetsi cerauela, harc interroga ceçan, Cein da manamendu gucietaco lehena?
有一個經師聽見了他們辯論，覺得耶穌對他們回答得好，便上前來, 問他說：「一切誡命中，那一條是第一條呢﹖」
29 Eta Iesusec ihardets cieçón. Manamendu gucietaco lehena duc, Behadi Israel, gure Iainco Iauna, Iaun bakoitzbat duc.
耶穌回答說：「第一條是：『以色列! 你要聽! 上主我們的天主是唯一的天主。
30 Onhetsiren duc bada eure Iainco Iauna, eure bihotz guciaz, eta eure arima guciaz, eta eure pensamendu guciaz, eta eure ahal guciaz: haur duc lehen manamendua.
你應當全心、全靈、全意、全力愛上主，你的天主。』
31 Eta bigarrenac hura irudi dic, Onhetsiren duc eure hurcoa eure buruä beçala: hauc baino berce manamendu handiagoric eztuc.
第二條是：『你應當愛近人如你自己。』再沒有別的誡命比這兩條更大的了。」
32 Orduan erran cieçón Scriba harc, Vngui, Magistruá, eguiazqui erran duc, ecen Iaincobat dela eta harçaz berceric eztela:
那經師對耶穌說：「不錯，師傅說得實在對：他是唯一的，除他以外，再沒有別的：
33 Eta haren onhestea bihotz guciaz, eta adimendu guciaz, eta arima guciaz, eta indar guciaz: eta hurcoaren onhestea bere buruä beçala, guehiago dela ecen ez holocausta eta sacrificio guciac.
應以全心、全意、全力愛他，並愛近人如自己，遠超過一切全燔祭和犧牲。」
34 Eta Iesusec ikussi çuenean ecen harc çuhurqui ihardetsi çuela, erran cieçón, Ezaiz vrrun Iaincoaren resumatic. Eta nehor guehiagoric etzayón ausart interrogatzera.
耶穌見他回答得明智，便對他說：「你離天主的國不遠了。」從此，沒有人敢再問他。
35 Eta ihardesten çuela Iesusec erraiten çuen, templean iracasten ari cela, Nola dioite Scribéc ecen Christ Dauid-en seme dela?
耶穌在聖殿教訓人時，說道：「經師們怎麼說默西亞是達味之子呢﹖
36 Ecen Dauid-ec berac erran du Spiritu sainduaren inspirationez, Erran drauca Iaunac ene Iaunari, Iar-adi ene escuinean, eçar ditzaquedano hire etsayac hire oinén scabella.
達味自己因著聖神的感動說過說：『上主對吾主說：你坐在我右邊，等我把你的仇人放在你的腳下。』
37 Beraz Dauid-ec berac deitzen du hura Iaun: nondic da beraz haren seme? Eta gendetze anhitzec ençuten çuen hura gogotic.
達味自己既稱他為主，他怎麼又是達味之子呢﹖」大批群眾都喜歡聽他。
38 Eta erraiten cerauen bere doctrinán, Beguirauçue Scriba arropa lucequin ebili nahi diradenetaric, eta salutationey merkatuetan on dariztenetaric,
耶穌在教訓中又說：「你們要謹防經師：他們喜歡穿上長袍遊行，在街市上受人請安，
39 Eta lehen cadirey synagoguetan, eta lehen placey banquetetan:
在會堂裏坐上坐，在筵席上坐首席；
40 Iresten dituztela ema alhargunén etcheac, are luçaqui othoitz eguin irudiz: hauc recebituren duté condemnatione handiagoa.
他們吞沒了寡婦的家產，而以長久的祈禱作掩飾：這些人必要遭受更嚴重的處罰。」
41 Eta Iesusec truncoaren aurkán iarriric cegoela, gogoatzen çuen nola populuac diru emaiten çuen truncora, eta anhitz abratsec emaiten çutén anhitz.
耶穌面對銀庫坐著，看眾人怎樣向銀庫裏投錢，有許多富人投了很多。
42 Eta ethorriric emazte alhargun paubre batec eman citzan bi peça chipi, baitziraden quadrantbat.
那時，來了一個窮寡婦，投了兩個小錢，即一文銅錢的四分之一。
43 Orduan bere discipuluac beregana deithuric erran ciecén, Eguiaz diotsuet, ecen alhargun paubre hunec guehiago eman duela ecen ez truncora eman duten guciéc.
耶穌便叫他的門徒過來，對他們說：「我實在告訴你們：這個窮寡婦比所有向銀庫裏投錢的人，投得更多，
44 Ecen guciéc soberaturic çutenetic eman vkan duté, baina hunec eman du bere paubreciatic çuen gucia bayeta, bere sustantia gucia.
因為眾人都拿他們所餘的來投；但這寡婦卻由自己的不足中，把所有的一切，全部的生活費，都投上了。」
