Lukas 8
1 Eta guero guertha cedin hura ioaiten baitzen hiriz hiri, eta burguz burgu, predicatzen eta euangelizatzen çuela Iaincoaren resumá eta hamabiac ciraden harequin:
不久之后，耶稣周游各城各村讲道，宣扬上帝之国的福音，十二门徒与他同行。
2 Eta emazte batzu harçaz spiritu gaichtoetaric, eta eritassunetaric sendatuac, Maria deitzen cena Magdalena, ceinaganic çazpi deabru ilki içen baitziraden,
同行的还有几名女人，都曾受耶稣驱赶恶鬼和治愈疾病。抹大拉的玛利亚就是其中之一，耶稣从她身上驱赶了七个恶鬼。
3 Eta Ioanna Herodesen procuradore. Chuz deitzen cenaren emaztea, eta Susanna, eta berceric anhitz bere onetaric hura aiutatzen çutenic.
还有约亚拿，她是希律的管家古撒的妻子。此外还有苏珊娜和其他女性，她们都在用自己的财物供养耶稣和门徒。
4 Eta nola gendetze handia biltzen baitzen, eta hiri gucietaric anhitz harengana ioaiten, erran ceçan comparationez,
当时有许多人聚在一起，还有人从其他城市来到耶稣这里，于是耶稣就讲了一个比喻故事：
5 Ilki cedin ereillebat bere haciaren ereitera: eta ereitean partebat eror cedin bide bazterrera: eta aurizqui içan cen, eta ceruco choriéc irets ceçaten hura.
“有一个农夫出去撒种，这个过程中，有的种子落在路旁，被人踩踏或被空中的飞鸟吃掉。
6 Eta berce partebat eror cedin harri gainera, eta sorthuric eyhar cedin, ceren ezpaitzuen hecetassunic:
有的种子落在石头地上，刚长出来就枯萎了，因为得不着滋润。
7 Eta berce partebat eror cedin elhorri artera: eta harequin batean sorthuric elhorriéc itho ceçaten hura.
有的落在荆棘丛中，荆棘生长的过程中，让种子无法长大。
8 Eta bercea eror cedin lur onera: eta sorthuric eguin ceçan fructu ehunetan hambat. Hauén erraitean oihuz cegoen, Ençuteco beharriric duenac, ençun beça.
有的落在肥沃土壤里，于是就蓬勃生长，结出百倍的果实。”耶稣说完这番话，便大声说：“如果你有耳朵，就好好听着！”
9 Eta interrogatzen çuten bere discipuluéc erraiten çutela, ceric cen comparatione hura.
但门徒还是问他：“这比喻是什么意思？。”
10 Eta harc erran ciecén, Çuey eman çaiçue Iaincoaren resumaco mysterioén eçagutzea: baina bercey comparationez, dacussatelaric ikus ezteçaten, eta dançutelaric adi ezteçaten.
他说：“上帝之国的奥秘，只给你们知道。对其他人只能用比喻，‘让他们看，他们却看不见，让他们听，他们却听不懂。’
11 Haur da bada comparationea, Hacia da Iaincoaren hitza.
这比喻的含义是：种子是上帝之道。
12 Eta bide bazterrecoac dirade, ençuten dutenac: guero ethorten da deabrua, eta kencen du hitza hayén bihotzetic, sinhetsiric salua eztitecençát.
落在路旁的种子，意思是人们听到正道后，魔鬼随即来到，将真理从他们思想中夺走，因为魔鬼害怕他们因信任上帝而获得救赎。
13 Eta harri gainecoac dirade, ençun dutenean bozcariorequin recebitzen dutenac hitza: baina hauc erroric eztute, hauc demboratacotz sinhesten duté, eta tentationeco demborán retiratzen dirade.
落在石头地中的种子，意思是人们听到正道后高兴地接受，但是这道并未在思想中扎根，他们只是暂时相信，遭遇困难的时候就会放弃。
14 Eta elhorri artera erori dena, hauc dirade ençun dutenac: baina partitu eta, ansiéz eta abrastassunéz eta vicitze hunetaco voluptatéz ithotzen dirade, eta eztuté fructuric ekarten.
落在荆棘中的种子，意思是人们听到了正道，但他们却被今世的忧虑、财富和欢喜所占据，无法产生任何结果。
15 Baina lur onera erori dena, hauc dirade bihotz honestean eta onean hitz ençuna eduquiten dutenac eta fructu patientiatan ekarten dutenac
落在肥沃土壤里的种子，意思是那些为人诚实、行为正确的人，他们听到了真理的正道，然后始终坚守，熬过困难，直到结出果实。
16 Eta nehorc arguia viztu duenean, eztu hura vnci batez estaltzen, edo ohe azpian eçarten: baina candeler gainean eçarten du, sartzen diradenéc arguia ikus deçatençát.
你点灯的时候不会用器皿将其盖上，也不会将灯放在床下，而是要放在灯台上，让进来的人都看得见光。
17 Ecen ezta secreturic, aguerturen eztenic: ez estaliric, eçaguturen, eta arguira ethorriren eztenic.
因为隐藏之事最终会显现，遮蔽之事最终会暴露，为众人所知。
18 Ikus-açue bada nola ençuten duçuen: ecen norc-ere baitu hari emanen çayo: eta norc-ere ezpaitu, duela vste duena-ere edequiren çayo hari.
所以应留心怎样‘听’。如果你已经被给予，就会被给予更多。如果你从未被给予，就连你自以为拥有的，也会被夺走！”
19 Orduan ethor citecen harengana haren ama eta haren anayeac, eta gendetzearen causaz ecin hers cequidizquion.
耶稣的母亲和弟弟来到他那里，因为人多，所以无法上前。
20 Eta declara cequión, erraiten ceraucatela, Hire ama, eta hire anayeac lekorean diaudec, hi ikussi naiz.
有人转告耶稣：“你母亲和弟弟站在外面要见你。”
21 Baina harc ihardesten çuela erran ciecén, Ene ama eta ene anaye dirade Iaincoaren hitza ençuten eta eguiten dutenac.
他回答：“听从上帝之道并遵守之人，才是我的母亲，我的兄弟。”
22 Eta guertha cedin egun batez, hura sar baitzedin vncian eta haren discipuluac: eta erran ciecén, Iragan gaitecen lacaren berce aldera. Eta parti citecen.
有一天，耶稣对他的门徒们说：“我们坐船到湖那边去吧。”于是他们就上船出发了。
23 Eta vncian hec ioaiten ciradela, loac har ceçan: eta iauts cedin haicezco tormentabat lacera: eta vrez bethatzen ciraden, eta peril çutén.
在船航行的过程中，耶稣睡着了。湖上忽然刮起风暴，船体灌进大量的水，很可能会沉没。
24 Orduan hurbilduric iratzar ceçaten hura, cioitela, Magistruá, Magistruá, galdu guihoaçac. Eta harc iratzarriric mehatcha citzan haicea eta vraren tempestá: eta cessa citecen, eta sossagu handia eguin cedin.
门徒叫醒耶稣，说：“主人！主人啊！我们要沉没了！”耶稣醒过来，命令风浪退去，于是风浪就停止了，一切归于平静。
25 Eta erran ciecén, Non da çuen fedea? Hec icituric ceudela mirets ceçaten, cioitela elkarren artean, Baina nor da haur, haiceac eta vra manatzen baititu eta obeditzen baitute?
耶稣对他们说：“你们的信心到哪里去了？”他们又惧怕、又惊奇，对彼此说：“这到底是谁？他可以命令风浪，连风浪都听他的！”
26 Guero tira ceçaten Gadarenoen comarcarát, cein baita Galilearen aurkaz aurk.
一行人航行来到了加利利对面，这里是格拉森人的地区。
27 Bada hari lurrera ilki eta, bat cequión hiri hartaco guiçon dembora lucez gueroz deabrua çuen-bat: eta abillamenduz etzén veztitzen, eta etchetan etzen egoiten, baina thumbetan.
耶稣一上岸，迎面就看到城里一个被恶鬼附体之人。很久以来，这个人都没有穿衣服，也没有住在自己的家中，只能栖身坟墓。
28 Eta harc ikussi çuenean Iesus, heyagoraz cegoela, egotz ceçan bere buruä haren aitzinera, eta ocengui erran ceçan, Cer da hire eta ene artean, Iesus Iainco subiranoaren Semeá? othoitz eguiten drauat, ezneçála, tormenta.
他一见耶稣，就俯伏在耶稣脚边，大声说：“至高上帝之子耶稣，你想要我怎样呢？不要折磨我，求你！”
29 Ecen manatzen çuen spiritu satsua guiçonaganic ilki ledin: ecen dembora lucez eduqui çuen hura: eta estecaturic cadenaz eta cepoez beguiratzen cen: baina estecailluac çathituric eramaiten cen deabruaz desertuetara.
因为耶稣曾对这人驱赶过恶灵，但这恶灵总是附在他身上，人们不得不把他用铁链和脚炼捆住，再派人看管。但他总是能挣断锁链，在魔鬼的驱使下进入荒野。
30 Orduan interroga ceçan hura Iesusec, cioela, Nola duc icen? Eta harc erran ceçan, Legione. Ecen anhitz deabru sarthu ciraden hura baithan.
耶稣问他：“你叫什么名字？”他说：“众鬼。”因为有很多恶鬼附体在他的身上。
众鬼求耶稣，不要赶它们进入无底深渊。 (Abyssos g12)
32 Eta cen han vrdalde handibat alha cenic mendian: eta othoitz eguiten ceraucaten permetti liecén hetara sartzera: eta permetti ciecén.
附近山坡上有一大群猪正在吃东西。恶鬼们求耶稣准它们进入猪群。耶稣准许了。
33 Ilkiric bada deabruac guiçónaganic sar citecen vrdetara: eta vrdaldea oldar cedin gainetic behera lac-era, eta itho cedin.
恶鬼们就从那人身上出来，进入猪群，猪群闯下山崖，掉在海里淹死了。
34 Eta vrdainéc ikussi çutenean cer eguin içan cen, ihes eguin ceçaten: eta partituric conta ceçaten hirian eta campoetan.
猪倌看见所发生的事就跑开了，到城市和乡村中讲述这件事。
35 Orduan gendeac ilki citecen eguin içan cenaren ikustera, eta ethor citecen Iesusgana, eta eriden ceçaten guiçona ceinetaric deabruac ilki içan baitziraden, veztitua, eta cençatua, iarriric cegoela Iesusen oinetara: eta ici citecen.
众人纷纷过来查看发生了什么事。来到耶稣那里，看见恶鬼已经被驱赶。那人已经身穿衣服，神志清醒，坐在耶稣脚前，众人感到害怕。
36 Eta conta ciecen hæy ikussi vkan çutenec-ere, nola sendatu içan cen demoniatu içana.
当时目睹这一幕的众人，把鬼附体之人如何得到治愈的经过说给大家听。
37 Orduan othoitz eguin cieçoten Gadarenoén aldiri inguruco gendetze guciac, parti ledin hetaric: ecen icidura handic hartu cituen: eta hura vncira sarthuric, itzul cedin.
于是格拉森地区的人要求耶稣离开他们，因为他们感到特别恐惧。于是耶稣便上船返回。
38 Eta othoitz ceguión guiçon harc, ceinaganic ilki içan baitziraden deabruac, harequin licén: baina Iesusec igor ceçan, cioela,
被驱魔的那人想要追随耶稣，于是就求耶稣。但耶稣让他回去，说：
39 Itzul adi eure etchera, eta conta eçac cein gauça handiac eguin drauzquián Iaincoac. Ioan cedin bada hiri gucitic predicatzen cituela Iesusec eguin cerauzcan gauça guciac:
“你回家去吧，告诉众人上帝为你做了什么。”于是那人走遍全城，讲述耶稣为他所做的事情。
40 Eta guertha cedin itzuli cenean Iesus, recebi baitzeçan gendetzeac: ecen guciac haren beguira ceuden.
耶稣回来的时候，众人欢迎他，因为大家都在热切地等着他。
41 Orduan huná, ethor cedin Iairus deitzen cen guiçombat, eta hura cen synagogaco principal: eta egotzi çuenean bere buruä Iesusen oinetara, othoitz eguin cieçon sar ledin haren etchera:
有一个名叫睚鲁的会堂主管，他俯伏在耶稣脚前，求耶稣去他家，
42 Ecen alaba bakoitzbat çuen hamabi vrtheren ingurucoa, eta hura çohian hiltzera. Eta ioaitean gendetzeac hertsen çuen.
因为他大约 12 岁的独生女快要死了。在耶稣去往那人家中的路上，身边一直围绕着众多民众。
43 Eta hamabi vrthez gueroztic odola baratzen etzayon, eta medicuetan bere sustantia gucia despendatu çuen, eta batez-ere ecin sendatu içan cen emaztebatec,
人群中有一个女人患有十二年的血漏病，治病花光了她所有积蓄，却始终没能医好。
44 Hurbilduric guibeletic hunqui ceçan haren arropa ezpaina eta bertan gueldi cedin haren odol iariatzea.
她从人群后面挤上前来，摸着耶稣的斗篷，血立刻止住了。
45 Orduan dio Iesusec, Nor da ni hunqui nauena? Eta guciéc vkatzen çutenaren gainean, erran ceçan Pierrisec, eta harequin ciradenéc, Magistruá, gendetzéc hertsen eta aurizquiten aute, eta dioc, Nor da ni hunqui nauena?
耶稣问：“谁在触摸我？”众人都说不是自己。 彼得说：“主啊，众人都簇拥在你身边，他们推推搡搡会碰到你。”
46 Baina Iesusec dio, Norbaitec hunqui nau ecen eçagutu dut verthute eneganic ilki içan dela.
耶稣回答：“一定是有人触摸我，我知道，因为一股力量从我身体流出去了。”
47 Emazte hura bada ikussiric ecen etzayola estali içan, ethor cedin ikara çabilala: eta bere buruä haren aitzinera egotziric declara cieçón populu guciaren aitzinean cer causaz hura hunqui çuen, eta nola sendatu içan cen bertan.
那女人见不能隐瞒，就战战兢兢地走上前，俯伏在他面前，当着众人的面讲述触摸他的原因，以及如何立刻痊愈。
48 Eta harc erran cieçón, Alabá aun bihotz on eure fedeac sendatu au: oha baquerequin.
耶稣对她说：“女儿，你的信任已经拯救了你，安心地去吧。”
49 Oraino hura minço cela, ethor cedin cembeit synagogaco principalarenetic, hari ciotsala, Hil içan duc hire alabá: ezteçala fatiga Magistrua.
耶稣说话的过程中，有人从会堂主管家里过来，说：“你的女儿死了，不必再劳烦老师了。”
50 Baina Iesusec ençunic ihardets cieçón nescatcharen aitári. Ezaicela beldur, sinhets eçac solament, eta hura sendaturen baita.
耶稣听见这句话，就对主管说：“不要怕，只要你有信心，她必会痊愈。”
51 Eta etchera sarthuric, etzeçan nehor sartzera vtzi Pierris eta Iacques eta Ioannes eta nescatcharen aita eta ama baicen,
到了主管的房子后，除了彼得、约翰、雅各和女孩的父母以外，他不准任何人与他走进屋子。
52 Eta nigarrez ceuden guciac, eta lamentatzen çutén: baina harc erran ceçan, Eztaguiçuela nigarric: ezta hil, baina lo datza.
众人都在为女孩痛哭哀号。 他说：“不要哭，她没有死，只是睡着了。”
53 Eta truffatzen ciraden harçaz, hil cela iaquinez.
众人知道女孩已经死了，于是就嘲笑他。
54 Eta harc, guciac campora iraitziric, eta haren escua harturic, oihu eguin ceçan, cioela, Nescatchá, iaiqui adi.
他走进去拉着女孩的手，大声对她说：“孩子，起来！”
55 Eta itzul cedin haren spiritua, eta iaiqui cedin bertan: eta mana ceçan eman lequión iatera.
于是她就死而复生，立刻站起来。耶稣吩咐众人给她东西吃。
56 Eta spanta citecen haren aita-amác: baina harc mana citzan nehori ezlerroten eguin içan cena.
她父母非常震惊。耶稣嘱咐他们不要把这件事告诉其他人。
