< Lukas 20 >

1 Eta guertha cedin egun hetataric batez, harc populua iracasten çuela templean, eta euangelizatzen cegoela, ethor baitzitecen Sacrificadore principalac eta Scribác, Ancianoequin,
Certo dia [durante aquela semana Jesus ]estava ensinando as pessoas na [área do ]templo e contando a elas a boa mensagem de [Deus]. Enquanto ele fazia isso, os principais sacerdotes, os homens que ensinavam as leis [judaicas], e [outros ]anciãos [judaicos ]chegaram a ele.
2 Eta erran cieçoten, Erraguc cer authoritatez gauça horiac eguiten dituán, edo nor den hiri authoritate hori eman drauana.
Eles disseram a ele, “Digam-nos, por qual autoridade o senhor [expulsou os vendedores daqui ontem]? Quem o autorizou a agir [assim]?”
3 Eta ihardesten çuela Iesusec erran ciecén, Interrogaturen çaituztet nic-ere çuec gauça batez: erradaçue bada niri,
Ele respondeu, “Vou fazer também a vocês uma pergunta. Digam-me,
4 Ioannesen baptismoa cerutic cen, ala guiçonetaric?
foi Deus [MTY/EUP] que [autorizou ]que João batizasse as pessoas ou foram outras pessoas que o [autorizaram]?”
5 Eta hec baciharducaten berén artean, cioitela, Baldin erran badeçagu, Cerutic: erranen du, Cergatic beraz eztuçue sinhetsi hura?
Eles discutiram isso entre si. Eles concluíram, “Se nós (inc) dissermos que foi Deus [MTY/EUP] [que o autorizou], ele vai nos dizer, Então vocês deviam ter crido o que João [disse].
6 Eta baldin badarragu, Guiçonetaric: populu guciac lapidaturen gaitu: ecen segur daducate, Ioannes Propheta cela.
Mas se dissermos que foram [somente ]pessoas [que autorizaram João], o povo vai [nos matar ]jogando pedras em nós, porque todos creem que João foi um profeta [que Deus tinha mandado].
7 Ihardets ceçaten bada, etzaquitela nondic cen.
Por isso responderam, “Nós (excl) não sabemos [quem foi que autorizou João].
8 Orduan Iesusec erran ciecén, Nic-ere eztrauçuet erranen cer authoritatez gauça hauc eguiten ditudan.
Aí Jesus disse a eles, “[Já que vocês não me responderam], não vou dizer a vocês quem foi que me autorizou para fazer estas coisas.”
9 Orduán has cedin populuari comparatione hunen erraiten, Guiçon batec landa ceçan mahastibat, eta aloca ciecén hura laborariey, eta dembora lucez campoan egon cedin.
Então Jesus contou às pessoas ali esta parábola para ilustrar o que Deus faria aos judeus que rejeitaram aos profetas antigos e a ele: “Um homem plantou uvas. Ele arrendou a plantação de uvas a uns homens para eles cuidarem dela e dar a ele uma parte do fruto como pagamento/em troca. Depois ele foi a outro país e ficou ali por muitos anos.
10 Eta sasoinean igor ceçan laborari hetara cerbitzaribat, mahastico fructutic lemotençat: baina hec hura cehaturic igor ceçaten hutsic.
Quando chegou o tempo de colher o fruto, ele enviou um servo aos homens que estavam cuidando da plantação. Ele esperava que eles dessem a ele uma parte do fruto. Mas depois do servo chegar, eles bateram nele e não deram a ele nada do fruto. Então eles o mandaram embora.
11 Eta continua ceçan berce cerbitzari baten igortera: baina hec haur-ere cehaturic eta gaizqui tractaturic igor ceçaten hutsic.
Mais tarde o dono mandou outro servo. Mas eles também bateram nele e o maltrataram. Mandaram-no embora sem dar a ele nada do fruto.
12 Eta continua ceçan herenaren igortera: baina hec haur-ere çaurthuric egotz ceçaten campora.
Mais tarde o dono mandou outro servo. Eles feriram esse e o jogaram fora.
13 Orduan erran ceçan mahasti iabeac, Cer eguinen dut? igorriren dut neure seme maitea: aguian haur dacussatenean ohoraturen duté:
Aí o dono disse para si mesmo, Não sei o que fazer/o que é que devo fazer! Aí ele teve uma ideia. Ele disse para si mesmo, Vou mandar o meu filho, que amo muito. Talvez eles o respeitem [e deem a ele a minha parte do fruto. ]
14 Baina hura ikussiric laborariéc propos eduqui ceçaten, cioitela, Haur da primua: çatozte, hil deçagun haur, heretagea gure dençat.
Aí ele o mandou, mas quando os homens que cuidavam da plantação o viram chegar, eles disseram entre si, Aqui vem o homem que um dia vai ser o dono da terra do seu pai! Vamos matá-lo para que a plantação de uvas dele seja nossa!
15 Eta egotziric hura mahastitic campora, hil ceçaten. Cer bada eguinen draue hæy mahasti iabeac?
Então eles o arrastaram para fora da plantação e o mataram. Pois vocês sabem o que o dono vai fazer com eles?
16 Ethorriren da eta deseguinen ditu laborari hec, eta emanen draue mahastia berce batzuey. Eta haur ençun çutenean erran ceçaten, Hala guertha eztadila.
Vou dizer a vocês o que ele vai fazer: ele vai chegar e matar esses homens que estavam cuidando da plantação de uvas. Aí ele vai arranjar outras pessoas para cuidarem dela.” Quando eles ouviram isso, disseram, “Que isso nunca aconteça!
17 Harc orduan hetarat behaturic dio, Cer da bada scribatua den hura, Edificaçaléc arbuyatu duten harria cantoin buru eguin içan da?
Mas Jesus olhou diretamente a eles e disse, “Se vocês disseram isso, pensem no significado destas palavras que um profeta escreveu: Os homens que estavam construindo [uma casa ]rejeitaram uma certa pedra. [Mas outros colocaram aquela mesma ]pedra [no lugar próprio dela], e ela tem se tornado a mais importante do alicerce.
18 Harri haren gainera eroriren den gucia, çathicaturen da: eta noren gainera eroriren baita, hura du chehecaturen.
[Aquela pedra representa a mim, o Messias]. Cada um [que rejeita os meus ensinamentos é como um homem ]que tropeça naquela pedra e se fere severamente, ou como alguém em que a pedra cai e o esmaga. [Deus vai destruir essas pessoas totalmente].”
19 Orduan aiher ciraden Sacrificadore principalac eta Scribac haren gainean escuén eçartera ordu hartan berean: baina populuaren beldur citecen: ecen eçagutu vkan çutén hayén contra erran çuela comparatione haur.
Os principais sacerdotes e os homens que ensinavam as leis [judaicas ]perceberam que [Jesus ]estava acusando-os quando contou a história [sobre o que fizeram esses homens maus]. Por isso eles tentaram levá-lo preso logo, mas [não fizeram isso, porque ]tinham medo do que os [outros ali fariam se fizessem isso].
20 Eta hura gogoatzen çutela, igor citzaten espiác iusto ciradela irudi eguiten çutela, hura hitzean hatzaman leçatençat, Gobernadorearen seignorián eta botherean eçar leçatençat.
Então eles o observaram com cuidado. Eles também pagaram espiões que fingiram ser sinceros. [Porém ]eles realmente queriam fazê-lo dizer algo pelo [qual eles pudessem acusá-lo]. Eles queriam poder entregá-lo à autoridade do governador [da província. Eles também sabiam que os judeus estavam aborrecidos por terem que pagar impostos ao governo. ]
21 Eta hec interroga ceçaten hura, cioitela, Magistruá, baceaquiagu vngui erraiten eta iracasten duala, eta ezagoela personara behá, baina Iaincoaren bidea eguiazqui iracasten duala.
Esses espiões perguntaram a ele, “Professor, nós (excl) sabemos que o senhor fala e ensina o que é certo. O senhor diz a verdade mesmo que saiba que as pessoas importantes não vão gostar. O senhor ensina a verdade sobre o que Deus quer que façamos.
22 Bide dugu eman tributic Cesari, ala ez?
[Então diga-nos o que pensa sobre isso]: nós (excl) pagamos impostos ao governo romano. Segundo [a lei que Moisés escreveu], é certo [nós fazermos isso ]ou não?
23 Eta adituric hayén fineciá, erran ciecén, Cergatic tentatzen nauçue?
Mas eles sabia que eles estavam procurando enganá-lo [para que ele entrasse em dificuldades ou com os judeus, que odiavam pagar esses impostos, ou com o governo romano]. Por isso ele disse a eles,
24 Eracustaçue dinerobat: norenac ditu imagina eta scribua? Eta ihardesten çutela erran ceçaten, Cesarenac.
“Mostre para mim uma moeda. [Então me digam ]de quem é a foto/figura [que eles têm estampado ]nela. E digam-me de quem é o nome nela.”
25 Orduan erran ciecén, Renda ietzoçue beraz Cesaren diradenac, Cesari: eta Iaincoaren diradenac, Iaincoari.
[Eles mostraram uma moeda a ele e ]disseram, “Tem o nome e a figura de César, [o chefe principal do governo romano].” Jesus disse a eles, “neste caso, deem ao governo o que ele [requer], e deem a Deus o que ele/Deus [requer].”
26 Eta ecin haren hitza reprehenditu vkan duté populuaren aitzinean: eta miraz iarriric haren repostaren gainean ichil citecen.
Enquanto as pessoas estavam ali, os [espiões ]não podiam achar nada errado no que ele disse. Ficaram admirados com a resposta dele. Por isso não disseram nada.
27 Orduan hurbil cequizquion Sadduceu batzu (ceinéc vkatzen baituté resurrectionea) eta interroga ceçaten.
Alguns homens da [seita chamada ]Saduceus foram a [Jesus]. Estes são homens que negam que as pessoas vão viver de novo depois de morrerem.
28 Cioitela, Magistruá, Moysesec scribatu diraucuc, Baldin cembeiten anayea hil badadi emazte duelaric, eta haourric gabe hil badadi, har deçan haren anayeac haren emaztea, eta eguin dieçón leinu bere anayeri.
[Para desacreditar a ideia de que as pessoas vão viver de novo], eles perguntaram a ele, “Mestre, Moisés escreveu para nós [judeus ]que se um homem que tem esposa mas não tem filhos morrer, [se a esposa dele ainda estiver viva, e se ele tiver irmão], este seu irmão deve casar-se com a viúva [do morto]. Então [se esses dois tiverem filhos, as pessoas vão considerar ]que os filhos pertencem ao homem [que morreu], para que [ele continue a ter descendentes].
29 Bada çazpi anaye içan dituc, eta hetaric lehena emazte harturic hil içan duc, haourric gabe.
Pois bem, havia sete irmãos. O [irmão ]mais velho casou-se com uma mulher, mas os dois não tiveram filhos. Mas tarde ele morreu.
30 Eta har ciecán hura bigarrenac, hura-ere hil cidian haourric gabe.
O segundo irmão [seguiu esta lei, mas a mesma coisa aconteceu].
31 Guero herenac har cieçán hura, eta halaber çazpiec-ere: eta etzeçatean haourric vtzi, eta hil cituán.
Aí o terceiro [irmão ]casou-se com ela, [mas a mesma coisa aconteceu outra vez]. Todos os sete [irmãos casaram-se com aquela mulher um por um, ]mas não tiveram filhos e um por um eles morreram.
32 Eta gucién ondoan hil ciedián emaztea-ere.
Depois a mulher também morreu.
33 Resurrectionean bada hetaric ceinen emazte içanen da? ecen çazpiéc vkan dié hura emazte
Portanto, [se fosse verdade, como alguns dizem, que ]as pessoas tornam a viver, na sua opinião, de quem é que essa mulher vai ser esposa quando as pessoas viverem de novo? [Lembre-se de que vai ser impossível resolver, porque ]ela era casada com todos os sete irmãos!”
34 Orduan ihardesten çuela erran ciecén Iesusec, Mundu hunetaco haourréc hartzen duté ezconçaz eta hartzen dirade. (aiōn g165)
Jesus respondeu a eles, “Os homens que vivem aqui neste mundo tomam esposas, ou [os pais ]dão esposas [aos homens]. (aiōn g165)
35 Baina secula haren, eta hiletaco resurrectionaren vkaiteco digne eridenen diradenéc, eztuté harturen ezconçaz, ez eztirade harturen. (aiōn g165)
Mas os homens que Deus considera dignos de estarem no céu depois de viverem de novo não vão casar-se. (aiōn g165)
36 Ecen guehiagoric ecin hil daitezque: ecen Aingueruèn pare dirade: eta Iaincoaren seme dirade, resurrectionezco seme diradenaz gueroz.
[Vocês também precisam saber que ]eles não podem morrer mais, porque serão [imortais ]como os anjos. [O de Deus fazer com que ]vivam de novo [vai mostrar ]que eles são filhos de Deus.
37 Eta hilac resuscitatzen diradela, Moysesec-ere eracutsi vkan du berro aldean, dioenean Iauna dela Abrahamen Iaincoa, eta Isaac-en Iaincoa, eta Iacob-en Iaincoa.
Mas quanto ao assunto das pessoas viverem de novo depois de morrerem, Moisés escreveu algo. No lugar onde [ele escreveu sobre ]a sarça [que ardia/espinheiro que queimava], ele fala no Senhor como sendo o Deus que Abraão [adora ]e o Deus que Isaque [adora ]e o Deus que Jacó [adora. Abraão, Isaque e Jacó morreram muito antes disso. Mas Deus disse que eles ainda estavam adorando-o]! [Portanto nós (inc) sabemos que os espíritos deles ainda estavam vivos]!
38 Bada Iaincoa ezta hilena, baina viciena: ecen guciac hari vici çaizquio.
Ele é o Deus que os vivos [adoram], não o Deus que os mortos [adoram]! Todas as pessoas que vivem [de novo depois de morrerem continuam a viver para honrar a ele]!”
39 Eta ihardesten çutela Scribetaric batzuc erran ceçaten, Magistruá, vngui erran duc.
Alguns dos homens que ensinavam as leis [judaicas ]responderam, “Mestre, o senhor deu uma boa resposta!
40 Eta guehiagoric etziraden ausartzen deusez haren interrogatzera.
Depois disso, eles não se atreviam a fazer mais perguntas [deste tipo ]a ele.
41 Eta erran ciecén, Nola erraiten duté Christ Dauid-en seme dela?
[Mais tarde ]ele disse a eles, “As pessoas [devem ser erradas que/por que é que as pessoas dizem que o Messias é apenas ]descendente do [Rei ]Davi.
42 Ikussiric ecen Dauid-ec berac dioela Psalmuén liburuän, Erran drauca Iaunac ene Iaunari, Iar adi ene escuinean,
Porque Davi mesmo escreveu no livro dos Salmos, Deus disse a meu Senhor/Líder, Sente-se aqui do meu lado no lugar onde vou honrá-lo muito.
43 Eçar ditzaquedano hiré etsayac hire oinén scabella.
Sente-se aqui enquanto eu derrotar por completo os inimigos do senhor.
44 Dauid-ec beraz Iaun hura deitzen du, eta nola da haren semé?
Davi chama [o Messias], “Meu Senhor/Líder.” Portanto, [o Messias ]não pode ser/como é que o Messias pode ser [apenas ]um descendente [do Rei Davi]! [Ele deve ser muito maior do que Davi. Não é assim mesmo?]”
45 Eta populu guciac ençuten çuela, erran ciecén bere discipuluey.
Enquanto todas as [outras ]pessoas estavam ouvindo, [Jesus ]disse aos seus discípulos,
46 Beguirauçue Scriba arropa lucequin ebili nahi diradenetaric, eta on dariztenetaric salutationey merkatuetan, eta lehen cadirey synagoguetan, eta lehen placey banquetetan.
“Tenham o cuidado de [não se comportarem como ]aqueles que ensinam as leis [judaicas]. Eles gostam de vestir capas compridas e andar [para fazer as pessoas pensarem que eles são muito importantes]. Eles gostam que [os outros ]os cumprimentem [com respeito ]nos mercados. Eles gostam [de sentar-se nos ]lugares mais importantes nas sinagogas e nos lugares de honra nos banquetes.
47 Ceinéc iresten baitituzte ema alhargunén etcheac, are luçaqui othoitz eguin irudiz: hec recebituren duté damnatione handiagoa.
Eles exploram/roubam as casas e os bens das viúvas. [Então ]eles fingem que são bons ao fazer [longas ]orações em [público. Deus ]certamente vai castigá-los bem severamente.

< Lukas 20 >