< Lukas 2 >

1 Eta guerta cedin egun hetan ethor baitzedin ordenança-bat Cesar Augustoren partez, scribuz iar ledin mundua oro.
Por aquele tempo, [o Imperador ]Augusto mandou que [seus oficiais ]escrevessem os nomes de todos aqueles que vivessem em países [controlados pelo governo ]romano [para que o governo pudesse recolher impostos deles].
2 (Lehen descriptione haur eguin cedin Cyrenius Syriaco gobernadore cenean)
Esta foi a primeira vez que escreveram os nomes daqueles que viviam na [província da ]Síria, [que incluía o distrito da Judeia]. Fizeram isso enquanto Quirino era governador da província.
3 Eta ioaiten ciraden guciac scributan iartera, batbedera cein bere hirirát.
Cada pessoa tinha que ir à cidade onde viviam seus [antepassados], para que [os oficiais ]pudessem escrever os seus nomes.
4 Igan cedin bada Ioseph-ere Galileatic, Nazaretheco hiritic, Iudeara, Dauid-en ciuitate Bethlehem deitzen denera (ceren baitzén Dauid-en etchetic eta arraçatic)
Portanto, já que José era antepasssado do [Rei ]Davi, ele subiu de Nazaré, a cidade no [distrito ]da Galileia [onde vivia], para a cidade de Belém no [distrito ]da Judeia. Esta era a cidade onde [o Rei ]Davi [vivia antes].
5 Scributan iar ledinçát Maria emaztetan eman içan çayonarequin, cein baitzén içorra.
José foi com Maria, [que as pessoas consideravam ser ]a sua esposa, que já era grávida. Foram para que pudessem colocar o nome dele e o da Maria [no livro de registro].
6 Eta guertha cedin hec han ciradela, compli baitzitecen haren ertzeco egunac.
Quando chegaram [em Belém], não tinha lugar para eles ficarem/se hospedarem na casa onde ficam/se hospedam os viajantes. [Por isso eles ficaram no estábulo]. Quando chegou a hora de Maria dar à luz, ela deu à luz o seu primeiro filho ali. Ela o embrulhou em faixas de pano e o deitou em uma manjedoura onde as pessoas colocavam comida para os animais.
7 Eta erdi cedin bere seme lehen iayoaz, eta bandatoz trocha ceçan hura, eta eçar ceçan mangederán, ceren ezpaitzén hayendaco lekuric ostalerián.
8 Eta ciraden comarca berean artzain campoetan ceunçanac, eta gauazco veillác bere arthaldearen gainean beguiratzen cituztenac.
Aquela noite, havia [uns ]pastores cuidando, [como sempre, ]das suas ovelhas no campo perto de [Belém].
9 Eta huná, Iaunaren Aingueruä vstegaberic ethor cequién, eta Iaunaren gloriác argui ceçan hayén inguruän, eta icidura handiz ici citecen.
Um anjo que o Senhor/Deus [tinha mandado ]apareceu a eles. Uma grande luz do céu/de Deus brilhou ao seu redor. [Por isso ]ficaram com muito medo.
Mas o anjo disse a eles, “Não tenham medo! Cheguei para dizer a vocês boas notícias, que [farão ]vocês muito felizes. Esta mensagem é para todos [ouvirem]!
11 Ecen Dauid-en ciuitatean iayo çaiçuela Saluadorea, cein baita Christ Iauna.
[A mensagem é que ]hoje nasceu um nenê em [Belém], a cidade onde vivia [o Rei ]Davi. Este nenê [um dia ]vai salvar vocês [da culpa dos seus pecados]. Ele vai ser o Messias, [seu ]Senhor.
12 Eta haur vkanen duçue seignale, eridenen baituçue haourra bandatoz trochatua, mangederán eçarria.
Vou dizer a vocês como é que [vão reconhecê-lo ](ou, como vão saber [que o que eu digo é a verdade): Em Belém ]vocês vão achar um nenê [cuja mãe ]o tem enfaixado em faixas de pano e o tem colocado no lugar onde as pessoas colocam comida para os animais.”
13 Eta bertan Aingueruärequin eguin cedin armada celestial multzobat, laudatzen çutela Iaincoa, eta cioitela,
De repente um grupo grande de anjos do céu apareceu e juntou-se com o outro anjo. Todos eles louvaram a Deus, cantando:
14 Gloria ceru guciz goretan Iaincoari, eta lurrean baque, guiçonac baithara vorondate ona.
“Que [todos os anjos ]no céu mais alto louvem a Deus! E na terra que as pessoas a quem Deus tem mostrado seu favor conheçam paz [com ele]!”
15 Eta guertha cedin, hetaric Aingueruäc cerurat ioan ciradenean, erran baitzeçaten artzainec elkarren artean, Goacen bada Bethlehemerano, eta dacussagun eguin içan den gauça haur, cein Iaunac iaquin eraci baitraucu.
Depois que os anjos deixaram eles e [voltaram ]para o céu, os pastores disseram uns aos outros, “Vamos a Belém para ver esta [coisa maravilhosa ]que já aconteceu e que o Senhor/Deus já nos contou!”
16 Eta ethor citecen lehiatuqui, eta eriden citzaten Maria eta Ioseph, eta haourtchoa mangederán eçarria.
Então foram rápido. Acharam o [lugar onde ]Maria e José [estavam hospedados], e [viram ]o nenê deitado no lugar onde põem comida para os animais.
17 Eta ikussi vkan çutenean, publica ceçaten haourtchoaz erran içan çayena.
Aí eles contaram [a Maria e José e a outros ]o que o anjo tinha dito a eles a respeito desta criança.
18 Eta ençun vkan cituzten guciéc mirets ceçaten hæy artzainéz erran içan çaizten gaucén gainean.
Todos os que ouviram o que os pastores disseram a eles ficaram maravilhados.
19 Eta Mariac beguiratzen cituen gauça hauc guciac, bere bihotzean ehaiten cituela.
Mas Maria [não falou com outros a respeito do que o anjo disse]; ela apenas continuou a pensar muito naquilo.
20 Eta itzul citecen artzainac, glorificatzen eta laudatzen çutela Iaincoa, ençun eta ikussi vkan cituzten gauça guciéz, erran içan cayen beçala.
Os pastores voltaram [às suas ovelhas]. Continuaram a louvar muito a Deus por aquilo que tinham ouvido e visto, [pois] tudo [aconteceu ]exatamente como [os anjos ]disseram a eles.
21 Eta complitu içan ciradenean haourtchoaren circonciditzeco çortzi egunac, orduan deithu içan da haren icena Iesus, nola deithu içan baitzén Aingueruäz, sabelean concebi cedin baino lehen.
Sete dias depois, quando [os sacerdotes ]circuncidaram o nenê, [os pais dele ]o chamaram Jesus. Foi esse o nome que o anjo [disse a eles para ]darem a ele antes de Maria ficar grávida.
22 Eta complitu içan ciradenean Mariaren purificationeco egunac Moysesen leguearen arauez, eraman ceçaten haourtchoa, Ierusalemera, Iaunari presenta lieçotençát.
Moisés tinha escrito muito tempo atrás em uma lei que Deus deu a ele, que quando uma mulher deu/tinha dado à luz o seu primeiro filho, os pais tinham que levá-lo ao templo em Jerusalém para que pudessem dedicá-lo ao Senhor/Deus. Então quando chegou o tempo deles fazerem estes rituais para que Deus os considerasse puros outra vez, Maria e José levaram Jesus para lá.
23 (Nola baita scribatua Iaunaren Leguean, Ar vme-vncia irequiten duen gucia, saindu Iaunari deithuren çayó)
24 Eta eman leçatençát oblationea, Iaunaren Leguean erran denaren araura, turturela pare-bat, edo bi vsso columba vme.
O Senhor/Deus tinha mandado na sua lei que se a primeira criança de um casal fosse menino, os seus pais deviam oferecer em sacrifício a Deus duas pombas ou dois pardais novos. Por isso, José e Maria deram ao sacerdote dois pássaros para que ele pudesse oferecê-los.
25 Eta huná, cen guiçombat Ierusalemen Simeon deitzen cenic: eta cen guiçon haur iusto eta Iaincoaren beldur, Israeleco consolationearen beguira cegoena: eta Spiritu saindua cen haren gainean.
Naquela época havia um homem [idoso ]em Jerusalém cujo nome era Simeão. Ele fazia o que agradava a Deus e obedecia as leis de Deus. Ele estava esperando que [Deus ]animasse [o povo de ]Israel [mandando aquele que o salvaria/o Messias].
26 Eta denuntiatu içan çayón diuinoqui Spiritu sainduaz, etzuela herioric ikussiren, non lehen ikus ezleçan Christ Iaunarena.
O Espírito Santo revelou para ele anteriormente que ele veria o Messias [prometido ]de Deus antes de morrer.
27 Hura bada ethor cedin Spirituaz mouituric templera: eta sartzen çutela Iesus haourra bere aita-améc, haren causaz eguin leçatencát Legueco costumaren araura:
[Quando José e Maria levaram seu nenê Jesus ao templo ]para fazer esses rituais, o Espírito dirigiu Simeão a entrar no [pátio ]do templo [e revelou a ele que Jesus era o Messias].
28 Harc orduan har ceçan hura bere bessoetara, eta lauda ceçan Iaincoa, eta erran ceçan,
Então ele tomou Jesus nos braços e louvou Deus dizendo,
29 Iauna, orain vtziten duc eure cerbitzaria, eure hitzaren araura baquez.
Senhor, o Senhor me prometeu que eu veria [aquele que faria com que ]o senhor [pudesse ]salvar [pessoas ]de todos os povos [da culpa dos seus pecados]. Ele será [como ]uma luz que revelará [a sua verdade ]aos não judeus, e ele vai fazer com que [as pessoas ]pensem bem do seu povo, o povo de Israel. Já que eu tenho visto este que o senhor prometeu mandar, agora deixe-me morrer em paz.”
30 Ecen ikussi dié ene beguiéc hire saluagarria,
31 Cein preparatu baituc populu gucién beguitharte aitzinean.
32 Argui Gentiley arguitzecoa, eta Israeléco hire populuaren gloriá.
33 Eta haren aita eta ama miraz ceuden harçaz erraiten ciraden gaucéz.
Os pais dele ficaram maravilhados daquilo que [Simeão ]disse sobre [Jesus]. Então Simeão os abençoou, e disse a Maria,
34 Eta benedica citzan Simeonec, eta erran cieçón haren ama Mariari, Huná, eçarri içan dun haur anhitzen destructionetan, eta anhitzen resurrectionetan Israelen, eta signotan ceini nehor contrastaturen baitzayo:
Observe o que eu digo: [Deus ]já determinou que por causa desta criança, muitos do povo de Israel vão [abandonar Deus], e muitos outros vão voltar a Deus. Mesmo que ele seja como um sinal [para advertir as pessoas], muitos vão ser contra ele/se opor a ele.
35 Are eurorren arima-ere iraganen din ezpata batec, aguer ditecençát anhitz bihotzetaco pensamenduac.
Como resultado, ele vai esclarecer os [maus ]pensamentos de muitos. [Além disso, as coisas cruéis que eles farão a ele serão como ]uma espada que vai cortar sua alma/seu ser interior.
36 Bacén prophetessabat-ere Anna deitzen cenic Phanuel-en alaba, Aser-en leinuco, cein baitzén ia adin handitacoa, eta vici içan cen senharrarequin çazpi vrthez bere virginitateaz gueroztic.
Também havia [na área do templo ]uma senhora muito idosa chamada Ana. Ela era profetisa. Seu pai Fanuel era membro da tribo de Aser. Quando fazia sete anos que ela estava casada, morreu o seu marido.
37 Eta lauroguey eta laur vrtheren inguruco alharguna celaric, etzen partitzen templetic, barurez eta orationez cerbitzatzen çuela Iaincoa gau eta egun.
Depois disso ela viveu até ter 84 anos, e ainda era viúva. Ela ficava [na área ]do templo o tempo todo, dia e noite, louvando a Deus. Frequentemente ela jejuava/deixava de comer enquanto orava.
38 Hunec-ere bada ordu berean ethorriric, laudatzen çuen Iauna, eta harçaz minço çayen redemptionearen beguira Ierusalemen ceuden guciey.
[Enquanto José e Maria e o nenê ]ainda [estavam no templo], ela chegou a eles. Ela agradeceu a Deus [pelo nenê]. Então ela falou de Jesus a muitos que esperavam que [Deus mandasse o Messias ]para livrar [o povo de ]Jerusalém.
39 Eta acabatu çutenean gucia Iaunaren Leguearen araura, itzul citecen Galileara, bere Nazaretheco hirira.
Depois que José e Maria tinham completado os rituais que o Senhor/Deus requeria [dos pais quando nascesse seu primeiro filho], voltaram à sua própria cidade, Nazaré, no [distrito da ]Galileia.
40 Eta haourtchoa handitzen cen eta spirituz fortificatzen, eta bethatzen cen sapientiaz: eta Iaincoaren gratiá cen haren gainean.
Quando o menino cresceu, ficou forte e muito sábio, e Deus se agradava dele/o abençoava.
41 Eta ioaiten ciraden haren aita-amác vrthe oroz Ierusalemera Bazco bestán.
Todos os anos os pais de Jesus iam a Jerusalém para [festejar ]a Páscoa.
42 Eta hamabi vrthetara heldu cenean, igan citecen hec Ierusalemera bestaco costumaren arauez:
Então quando Jesus tinha doze anos, foram [a Jerusalém ]como sempre.
43 Eta hartaco egunac complitu ciradenean, hec itzultzen ciradela, azquen cedin Iesus haourra Ierusalemen: eta etzaquión ohart Ioseph, ez bere ama:
Quando terminou a festa da Páscoa, os pais de Jesus começaram a voltar para casa, mas Jesus ficou em Jerusalém. [Os pais dele ]não perceberam que [Jesus tinha ficado ali].
44 Baina vstez hura compainian cen, ioan citecen egun baten bidean: eta haren bilha çabiltzan ahaidén eta eçagunén artean.
Eles pensavam que ele estava com os outros que estavam viajando com eles. Andaram o dia todo. Então começaram a procurá-lo entre seus parentes e amigos.
45 Eta erideiten etzutenean, bihur citecen Ierusalemera, haren bilha çabiltzala.
Eles não o acharam, por isso voltaram a Jerusalém para procurá-lo.
46 Eta guertha cedin, hirur egunen buruän eriden baitzeçaten hura templean, iarriric cegoela doctoren artean, hæy behatzen çayela eta hec interrogatzen cituela.
Dois dias depois, eles o acharam. Ele estava na [área ]do templo, sentado com os professores religiosos [dos judeus]. Estava ouvindo o que eles diziam, e fazendo perguntas a eles.
47 Eta spantatzen ciraden hura ençuten çutén guciac, haren iaquinaren eta respostuén gainean.
Todos os que ouviram o que ele [disse ]ficaram maravilhados com o que ele entendia e com as [boas ]respostas que ele dava [às perguntas que os professores faziam].
48 Eta hura ikussiric spanta citecen: eta erran cieçón bere amác, Semé, cergatic horrela eguin draucuc? huná, hire aita eta ni keichuric hire bilha guiniabiltzán.
Quando os pais dele o viram, ficaram muito maravilhados/pasmados. A mãe dele lhe disse, “Meu filho, por que é que você fez isso conosco? Seu pai e eu temos estado muito preocupados ao procurarmos (excl) você?”
49 Orduan dioste, Cergatic da ene bilha baitzinabiltzaten? etzinaquitén ecen neure Aitaren eguitecoetan occupatua behar dudala içan?
Ele disse a eles, [falando do templo como a casa de Deus o pai dele], “Maravilho-me de que vocês (dual) [não sabiam ]onde me achar. Vocês (dual) deviam saber/vocês não sabiam que era necessário que eu estivesse na casa do meu pai!”
50 Baina hec etzeçaten adi erran cerauen hitza.
Mas eles não entendiam [o significado do ]que ele lhes disse.
51 Orduan iauts cedin hequin, eta ethor cedin Nazarethera: eta cen hayen suiet: eta haren amac beguiratzen cituen hitz hauc gucioc bere bihotzean.
Então ele voltou com eles a Nazaré. Ele sempre os obedecia. Mas a mãe dele continuava a pensar em todas essas coisas.
52 Eta Iesus auançatzen cen sapientiaz eta handitzez, eta gratiaz Iaincoa baithan eta guiçonac baithan.
[Com o passar dos anos], Jesus continuou a ficar mais sábio e mais alto. Deus e as pessoas continuaram a aprovar-se dele cada vez mais.

< Lukas 2 >