< Lukas 10 >

1 Gauça hauen ondoan ordena citzan Iaunac berce hiruroguey eta hamar-ere, eta igor citzan hec birá bere beguitharte aitzinean, bera ethorteco cen hiri eta leku gucietara.
Depois disso, o Senhor [Jesus ]designou outros 72 [pessoas]. Ele [preparou para ]enviá-los, de dois em dois, a cada cidade e aldeia onde ele mesmo pretendia ir.
2 Eta erraiten cerauen, Vztá handi da, baina languile guti: othoitz eguioçue bada vzta Iabeari, irion ditzan languileac bere vztara.
Ele disse a eles, “As [pessoas que estão prontas para receberem a mensagem de vocês são como uma plantação que ]está pronta para as pessoas colherem. Mas não há muitos [para trazê-los para Deus]. Por isso, orem e peçam a Deus para enviar mais pessoas para fazer a obra [de trazê-los a Deus].
3 Çoazte, huná nic igorten çaituztet çuec bildotsac otsoén artera beçala.
Comecem a ir, mas [lembrem-se de que ]estou mandando vocês [para dizer a minha mensagem a pessoas que vão tentar acabar com vocês. Vocês serão ]como cordeiros entre os lobos.
4 Eztramaçuela ez mulsaric, ez maletaric, ez çapataric: eta nehor bidean ezteçaçuela saluta.
Não levem [dinheiro em ]uma bolsa. Não levem mala de viajante. Não levem sandálias [extras]. Não [passem muito tempo ]saudando pessoas pelo caminho.
5 Cein-ere etchetan sarthuren baitzarete, lehenic erraçue, Baquea dela etche hunetan.
Sempre que entrarem em uma casa [para se hospedarem ali], primeiro digam a essas pessoas, “Que [Deus dê ]a paz [interior a vocês em ]esta casa!
6 Eta baldin han baquezco semeric batre bada, paussaturen da çuen baquea haren gainean: ezpere çuetara itzuliren da.
Se as pessoas que [moram ]ali [desejarem ]a paz [de Deus], vão experimentar a paz [interior ]que vocês [lhes oferecem]. Se as pessoas que [moram ]ali [não desejarem ter ]a paz [de Deus], vocês [vão experimentar ]a paz [interior de Deus mas eles não].
7 Eta etche hartan berean çaudete, iaten eta edaten duçuela aitzinera emanen çaiçuenetic: ecen languilea bere sariaren digne da. Etzaiteztela iragan etchetic etchera.
[Se eles receberem vocês bem], fiquem naquela mesma casa [até saírem daquela aldeia]. Comam e bebam as coisas que eles providenciam para vocês. Um obreiro merece receber pagamento [daqueles para quem trabalha, então vocês merecem receber comida e um lugar de hospedagem das pessoas a quem vão].
8 Baina are cein-ere hiritan sarthuren baitzarete, eta recebituren baitzaituzte, ian eçaçue aitzinera eçarten çaizquiçuenetaric:
Sempre que entrarem em uma aldeia e as pessoas [ali ]receberem vocês, comam o que oferecerem a vocês.
9 Eta sendaitzaçue hartan diraten eriac, eta erreçue, Hurbildu da çuetara Iaincoaren resumá.
Curem as pessoas ali que estão doentes. Digam a elas, Está quase [na hora de ]Deus mandar o seu rei para controlar [as suas vidas].
10 Baina cein-ere hiritan sarthuren baitzarete, eta ezpaitzaituzte recebituren, ilkiric hango carriquetara, erraçue,
Mas se entrarem em uma aldeia cujo [povo ]não os recebe bem, vão para suas ruas [principais ]e digam,
11 Çuen hiritic lothu çaicun errhautsa-ere iharrosten dugu çuen contra: guciagatic-ere haur iaquiçue, ecen hurbildu dela çuetara Iaincoaren resumá.
[Já que vocês recusam ouvir a nossa mensagem, nós (excl) não somente vamos sair], mas vamos sacudir o pó de sua cidade que se acha nas nossas sandálias, para dizer a vocês [que Deus vai rejeitar/castigar vocês]. Mas [queremos que vocês saibam que ]está quase [na hora de ]Deus começar a governar!'
12 Baina badiotsuet ecen Sodomacoac egun hartan hiri hura baino emequiago tractatuac içanen diradela.
Vou dizer-lhes isto: quando [Deus castigar as pessoas, ele vai castigar as pessoas más que viviam em ]Sodoma muito tempo atrás, mas ele vai castigar ainda mais severamente as pessoas daquela cidade [que recusar ouvir a sua mensagem]!
13 Maledictione hiri Chorazin, maledictione hiri Bethsaida, ecen baldin Tyren eta Sidonen eguin içan balirade çuec baithan eguin içan diraden verthuteac, aspaldi çacurequin eta hautsequin iarriric emendatu ciratequeen.
Ai de/será terrível para [vocês das cidades de ]Corazim e Betsaida! Fiz grandes milagres entre vocês [para mostrar o poder de Deus, mas vocês não deixaram as suas vidas de pecado]. Se alguém tivesse feito [nas cidades de ]Tiro e Sidom os milagres que [eu ]fiz entre vocês, as pessoas ali teriam se arrependido de suas vidas de pecado muito tempo atrás. Teriam [mostrado que lamentavam ter pecado ao ]sentar-se no chão vestidos de pano grosseiro e ao colocar cinza em suas cabeças.
14 Halacotz Tyr eta Sidon emequiago tractatuac içanen dirade iudicioan ecen ez çuec.
[Mas eles não fizeram isso, por isso quando Deus castigar as pessoas, ele vai castigar as pessoas más que viviam em ]Tiro e em Sodoma, mas ele vai castigar vocês ainda mais severamente [porque não ligaram para minha mensagem]!
15 Eta hi Capernaum cerurano altchatu içan aicena, iffernurano beheraturen aiz. (Hadēs g86)
Vocês [da cidade de ]Cafarnaum, [não pensem/será que pensam que Deus ]vai honrar vocês no céu! Não, pelo contrário, [depois de vocês morrerem, Deus ]vai jogá-los para baixo para o lugar onde ele vai castigar [as pessoas que pecam para sempre]! (Hadēs g86)
16 Çuec ençuten çaituztenac, ni ençuten nau: eta çuec iraizten çaituztenac, ni iraizten nau: eta ni iraizten nauenac, ni igorri nauena iraizten du.
[Jesus também disse aos discípulos, “Deus vai considerar que ]aqueles que ouvirem a sua [mensagem ]estão me ouvindo, e que aqueles que rejeitarem a sua [mensagem ]estão me rejeitando. E [ele vai considerar que] aqueles que me rejeitarem estão rejeitando a ele, aquele que me mandou/enviou.
17 Eta itzuli içan dirade hiruroguey eta hamarrac bozcariorequin, cioitela, Iauna, deabruac-ere suiet eguiten ciaizquiguc hire icenean:
As 72 [pessoas que Jesus designou foram e fizeram assim como ele mandou]. Quando voltaram, estavam muito felizes. Eles disseram, “Senhor, [as pessoas fizeram o que nós (excl) mandamos. Mas ]os demônios também nos obedeceram quando pela autoridade do senhor [nós os mandamos que saíssem das pessoas]!”
18 Eta erran ciecén, Ikusten nuen Satan chistmista beçala cerutic erorten.
Ele respondeu, “[Quando esses demônios estavam obedecendo vocês, porque Deus tinha ajudado vocês a derrotá-los, foi como se ]eu visse Satanás cair do céu [tão de repente e tão rápido ]quanto [cai ]um relâmpago.
19 Huná, badrauçuet bothere suguén eta scorpionén gainean ebilteco, eta etsayaren puissança guciaren gainean: eta deussec eztrauçue calteric eguinen.
Ouçam! Já dei autoridade para vocês para que se pisarem [por acaso ]em cobras [venenosas ]ou em escorpiões, [estes não farão mal a vocês]. Já dei a vocês autoridade para derrotar nosso inimigo, [Satanás]. Nada vai fazer mal a vocês.
20 Ordea harçaz etzaiteztela aleguera, ceren spirituac suiet eguiten çaizquiçuen: baina aitzitic aleguera çaitezte, ceren çuen icenac scribatuac baitirade ceruètan.
Mas [mesmo que ]vocês possam alegrar-se porque os espíritos malignos obedecem vocês, devem alegrar-se [ainda mais ]que [Deus ]tenha escrito seus nomes no céu, [porque estarão ali para sempre com ele].”
21 Ordu hartan berean aleguera cedin Iesus spirituz, eta erran ceçan, Aitá, ceruco eta lurreco Iauná, esquerrac rendatzen drauzquiat, ceren estali baitrauztec gauça hauc çuhurréy eta adituey, eta manifestatu baitrauztec haour chipiey: bay Aitá, ceren hala içan baita hire placer ona.
Naquele tempo o Espírito Santo fez com que [Jesus ]estivesse muito feliz. Ele disse, “Pai, o senhor é o Senhor [que controla ]tudo no céu e na terra. Agradeço o senhor por impedir aqueles [que se consideram ]sábios [por ]serem bem educados de saberem estas coisas. [Pelo contrário ]o senhor as tem revelado àqueles que [aceitam logo a sua verdade assim como ]fazem as crianças pequenas. Sim, Pai, é isso que o senhor na sua misericórdia resolveu fazer.”
22 Orduan discipuluetarat itzuliric erran ceçan, Gauça guciac niri neure Aitaz eman çaizquit, eta nehorc eztaqui nor den Semea, Aitác baicen: eta nor den Aita, Semeac baicen, eta nori-ere Semeac manifestatu nahi vkanen baitrauca.
[Ele também disse aos 72 discípulos, ]”Meu Pai me tem revelado todas as coisas que [preciso saber para meu trabalho]. Meu Pai sabe quem eu realmente sou, e eu sei quem meu Pai realmente é. Aqueles a quem eu escolho revelar quem é o meu Pai também vão conhecê-lo. Ninguém mais vai conhecê-lo muito bem.”
23 Eta discipuluetarat itzuliric, appart erran ciecén, Dohatsu dirade çuec dacusquiçuen gauçac dacusquiten beguiac.
Então quando seus discípulos estavam sós com ele, ele voltou-se para eles e disse, “[Deus ]se agrada de vocês que têm visto [as coisas que tenho feito! ]
24 Ecen erraiten drauçuet, anhitz Prophetac eta reguec desiratu vkan dutela çuec ikusten dituçuen gaucén ikustera, eta ezpaitituzte ikussi: eta ençuten dituçuen gaucén ençutera, eta ezpaitituzte ençun.
Quero que saibam que muitos profetas e reis [que viviam muito tempo atrás ]desejavam ver [os milagres ]que vocês estão vendo, mas não viram [milagres como estes]. Desejavam ouvir as coisas que vocês estão [me ]ouvindo [dizer], mas eles não ouviram/eu não disse a eles estas coisas.
25 Orduan huná, Legueco doctorbat iaiqui cedin, hura tentatzen çuela, eta cioela, Magistruá, cer eguinez vicitze eternala heretaturen dut? (aiōnios g166)
[Um dia quando Jesus estava ensinando as pessoas], um homem que estudava as Escrituras com cuidado estava ali. Ele queria fazer uma pergunta difícil para Jesus. Então ele se pôs de pé e perguntou, “Mestre, o que devo fazer para viver para sempre [com Deus]?” (aiōnios g166)
26 Eta harc erran cieçón, Leguean cer da scribatua? nola iracurtzen duc?
Jesus respondeu, Você já leu o que [Moisés escreveu a esse respeito ]na lei que [Deus deu a ele]. O que Moisés escreveu sobre isso?”
27 Eta harc ihardesten çuela erran ceçan, Onhetsiren duc eure Iainco Iauna eure bihotz guciaz, eta eure arima guciaz, eta eure indar guciaz, eta eure pensamendu guciaz: eta eure hurcoa eure buruä beçala.
O homem respondeu, “[Ele escreveu que ]nós (inc) precisamos amar o Senhor nosso Deus dentro de nossos seres interiores/corações. [Devemos mostrar isso ]pelo que sentimos, e pelo que fazemos e pelo que pensamos. [Ele ]também [escreveu que devemos ]amar as pessoas com quem temos contato da mesma maneira em que amamos a nós mesmos.”
28 Orduan erran cieçón, Vngui ihardetsi duc: hori eguic eta vicico aiz.
Jesus respondeu, “Você já respondeu [à sua pergunta]. Se fizer tudo isso [continuamente], você vai viver [com Deus para sempre].
29 Baina harc bere buruä iustificatu nahiz, erran cieçón Iesusi, Eta nor da ene hurcoa?
Mas o homem queria defender [a sua maneira de tratar as pessoas com quem tinha contato ](OU, defender a razão por que ele [tinha feito uma pergunta que Jesus respondeu de maneira tão simples]). Por isso ele disse a Jesus, “Quais as pessoas com quem tenho contato [que devo amar]?”
30 Eta ihardesten çuela Iesusec erran ceçan, Guiçombat iausten cen Ierusalemetic Iericora, eta eror cedin gaichtaguinén artera, eta hec hura billuciric, eta çaurthuric ioan citecen, hura erdi hilic vtziric.
Jesus respondeu [contando a ele esta ilustração]: Um homem [judeu ]estava andando pela estrada que vai de Jerusalém a Jericó. Uns bandidos o atacaram. Eles levaram [quase todas ]as roupas do homem [bem como as outras coisas que tinha], e bateram nele até ele estar quase morto. Então eles o deixaram.
31 Eta encontruz Sacrificadorebat iauts cedin bide harçaz beraz: eta hura ikussiric berce aldetic iragan cedin.
Aconteceu que um sacerdote [judaico ]estava passando por aquela estrada. Quando ele viu o homem, [em vez de ajudá-lo ]ele passou pelo outro lado da estrada.
32 Halaber Leuitabat-ere leku hartara helduric eta hura ikussiric, berce aldetic iragan cedin.
Da mesma maneira, um homem que trabalhava no templo [em Jerusalém ]chegou àquele lugar e viu o homem. Mas ele também passou pelo outro lado da estrada.
33 Baina Samaritanobat bere bidea iragaiten çuela, ethor cedin harengana, eta hura ikussiric compassione har ceçan.
Depois um homem da [província da ]Samaria passou por aquela estrada até onde o homem estava deitado. [As pessoas da Samaria desprezam os judeus. Mas ]quando ele viu esse homem, ele teve pena dele.
34 Eta hurbilduric lot citzan haren çauriac, emanic olio eta mahatsarno, eta hura eçarriric bere abrearen gainean, eraman ceçan ostaleriara, eta pensa ceçan.
Ele aproximou-se do homem e pôs azeite [de oliva ]e vinho nas feridas [para ajudar a curá-las]. Ele enfaixou [as feridas ]em faixas de pano. Ele colocou o homem no próprio animal/burro dele e o levou a uma pensão e cuidou dele.
35 Biharamunean partitzean idoquiric bi dinero eman cietzón ostatuari, eta erran cieçón, Errequeitu emóc huni, eta cer-ere guehiago despendaturen baituc, nic itzul nadinean rendaturen drauat.
Na manhã seguinte ele deu duas moedas de prata ao dono da pensão e disse, Cuide deste homem. Se você gastar mais do que esta quantia para cuidar dele, vou devolver a você quando eu voltar.
36 Cein bada hirur hautaric irudi çaic gaichtaguinetara erori içan denaren hurco içan dela?
Três homens viram o homem que foi atacado pelos bandidos. Qual deles [agiu com amor para com ]a pessoa que ele viu?”
37 Eta harc erran cieçón, Hari misericordia eguin vkan draucana. Diotsa bada Iesusec, Oha, hic-ere eguic halaber.
Aquele que estudava a lei respondeu, “Aquele que mostrou misericórdia a ele.” Jesus disse a ele, “Vá e aja assim [para com ]todos [que puder ajudar].”
38 Eta guertha cedin hec ioaiten ciradela, hura sar baitzedin burgu batetan: eta emazte, Martha deitzen cen batec recebi ceçan hura bere etchera.
Ao continuarem a viajar, Jesus e seus discípulos entraram em uma aldeia. Uma mulher cujo nome era Marta os convidou para irem à casa dela.
39 Eta hunec çuen ahizpabat Maria deitzen cenic, harc-ere Iesusen oinetara iarriric cegoela, haren hitza ençuten çuen.
A irmã [mais nova ]dela, que se chamava Maria, estava sentada perto de Jesus. Ela estava ouvindo o que ele estava ensinando.
40 Baina Martha eguitecotan cen anhitz cerbitzuren eguiten: eta gueldituric erran ceçan, Iauna, eztuc hic ansiaric ceren neure ahizpác neuror cerbitzatzera vtziten nauen? erroc bada ni aldiz aiuta neçan.
Mas Marta estava muito preocupada com a preparação [do jantar/da refeição]. Ela foi a ele e disse, “Senhor, o senhor não se importa/não parece importar-se de que minha irmã me deixou para preparar tudo sozinha! Diga a ela que me ajude!”
41 Eta ihardesten çuela erran cieçón Iesusec, Martha, Martha, arrangura dun, eta tormentatzen aiz anhitz gauçaren ondoan:
Mas o Senhor respondeu, “Marta, Marta, você se preocupa com muitas coisas.
42 Ordea gauçabat dun necessarió. Baina Mariac parte ona hautatu din, cein ezpaitzayo edequiren.
Mas só uma coisa é necessária, isto é, [ouvir o que estou ensinando]. Maria já resolveu [fazer isso], e é melhor assim. Ninguém vai tirar dela [a bênção que ela está recebendo ao fazer isso].

< Lukas 10 >