Joan 8
1 Baina Iesus ioan cedin Oliuatzetaco mendirát.
但耶稣开始去往橄榄山。
2 Eta arguiaren beguian berriz ethor cedin templera, eta populu gucia ethor cedin harengana: eta iarriric cegoela iracasten cituen hec.
黎明时分，他返回圣殿，坐下来教导身边围坐的众人。
3 Orduan duté ekarten harengana Scribéc eta Phariseuéc emazte adulterioan hatzaman-bat: eta hura artean eçarriric,
宗教老师和法利赛人带来一个妇人，她在通奸之时被抓住，叫她站在众人面前。
4 Diotsate, Magistruá, emazte haur hatzaman içan duc adulterioco eguitate berean.
他们就对耶稣说：“老师，这妇人在通奸的时候被抓住。
5 Eta Leguean Moysesec manatu diraucuc hunelacoac lapida ditecen: hic bada cer dioc?
摩西在律法上的裁决是：我们应该用石头将这样的妇人打死，你觉得呢？”
6 Eta haur erraiten çuten hura tentatzen çutela, hura cerçaz accusa lutençát. Baina Iesusec beheiti gurthuric erhiaz scribatzen çuen lurrean.
他们这样说，其实是想找到耶稣言语中的把柄来控告他。但耶稣却弯下身，用手指在地上写字。
7 Eta haren interrogatzez perseueratzen çutela, chuchenduric erran ciecén, Çuetaric bekatu gabe denac, lehenic horren contra harria aurdigui beça.
他们不停地要求耶稣给出回答。耶稣直起身对他们说：“你们中谁没有罪，谁就可以先拿起石头打她。”
8 Eta berriz gurthuric scribatzen çuen lurrean.
然后他又弯下身在地上写字。
9 Bada hori ençun çutenean, conscientiac accusatzen cituela, bata bercearen ondoan ilkiten ciraden çaharrenetaric hassiric azquenetarano: eta Iesus bera gueldi cedin, eta artean cegoen emaztea
听到这番话，控诉者中从最年长的那个人开始一个接一个地离开了，，最后人群中只留下耶稣和站在原地的那位妇人。
10 Eta chuchendu cenean Iesusec nehor etzacussanean emaztea baicen, erran cieçón hari, Emazteá, non dirade hire accusaçaleac? nehorc ezau condemnatu?
耶稣站直身问她：“他们哪儿去了？没有人留下来定你的罪吗？”
11 Eta harc erran ceçan, Ez nehorc, Iauna. Eta erran cieçón Iesusec, Ezaut nic-ere condemnatzen: oha, eta guehiago bekaturic eztaguinala.
她说：“先生，没有人。” 耶稣说：“我也不会定你的罪。走吧，不要再犯罪了。”
12 Berriz bada Iesus minça cequien, cioela, Ni naiz munduaren arguia: niri darreitana ezta ilhumbean ebiliren, baina vkanen du vicitzeco arguia.
耶稣又对众人说：“我就是这世界的光，如果你跟随我，就不会走进黑暗，因为你将拥有赐予你生命的光。”
13 Erran cieçoten bada Phariseuéc, Hic eure buruäz testificatzen duc, hire testimoniagea eztuc sinhesteco.
法利赛人反驳：“你不能为自己作证！你所说的无法证明任何事！”
14 Ihardets ceçan Iesusec eta erran ciecén, Nic neurorçaz testificatzenagatic sinhesteco da ene testimoniagea: ecen badaquit nondic ethorri naicén, eta norat ioaiten naicen: baina çuec eztaquiçue nondic ethorten naicen, ez norat ioaiten naicén
耶稣告诉他们：“即使我为自己作证，我的证言仍是真实。因为我知道我从哪里来，要到哪里去，但你们却不知道我从哪里来，要到哪里去。
15 Çuec haraguiaren arauez iugeatzen duçue, nic eztut iugeatzen nehor.
你们以人类最常见的方式做出判断，但我不会做出评判。
16 Eta baldin iugea badeçat-ere nic, ene iugemendua eguiazco da: ecen eznaiz neuror, baina ni eta ni igorri nauen Aita.
即使我要做出评判，我的判断也是正确的，因为并非一个人在做这件事情，派我前来的天父与我同在。
17 Baina çuen Leguean-ere scribatua da, ecen bi guiçonen testimoniagea sinhesteco dela.
你们的律法上也写着：‘两个人的见证才有效。’
18 Ni naiz neurorçaz testificatzen dudana, eta testificatzen du niçaz ni igorri nauen Aitac.
我为自己作证，派我前来的天父也为我作证。”
19 Erraiten ceraucaten bada, Non da hire Aita? Ihardets ceçan Iesusec, Ez ni nauçue eçagutzen, ez ene Aita: baldin ni eçagutzen baninduçue, ene Aita-ere eçagut cindeçaquete.
他们问耶稣：“你的父在哪里？”耶稣回答：“你们不认识我或我的天父，如果你们认识我，就会认识我父。”
20 Hitz hauc erran citzan Iesusec thesaurerian, iracasten ari cela templean: eta nehor etzaquión lot, ceren oraino ezpaitzén ethorri haren orena
耶稣是在圣殿银库附近教导众人时，做出了这番解释。但没有人逮捕他，因为他的时候尚未到来。
21 Erran ciecén bada berriz Iesusec, Ni banoa eta bilhaturen nauçue, eta çuen bekatuan hilen çarete: norat ni ioaiten bainaiz, çuec ecin çatozquete.
耶稣又对他们说：“我要走了，你们将会寻找我，但你们会因自己的罪而死去，我要去的地方，你们无法抵达。”
22 Erraiten çuten bada Iuduéc, Berac hilen othe du bere buruä? erraiten baitu, Norat ni ioaiten bainaiz, çuec ecin çatozquete.
犹太人思索着，然后大声说：“他要自杀吗？他说‘我要去的地方，你们无法抵达。’是这个意思吗？”
23 Orduan erran ciecén, çuec beheretic çarete, ni garaitic: çuec mundu hunetaric çarete, ni ez naiz mundu hunetaric.
耶稣告诉他们：“你们来自人间，我来自天上。你们属于这个世界，我却不属于这世界。
24 Halacotz erran drauçuet ecen çuen bekatuetan hilen çaretela. Ecen baldin sinhets ezpadeçaçue ni naicela hura, çuen bekatuetan hilen çarete.
所以我对你们说，你们会因自己的罪而死去。因为如果你们不相信我即‘我是’，你们就会因自己的罪而死去。”
25 Erran cieçoten bada, Hi nor aiz? Orduan erran ciecén Iesusec, Hatseandanicoa, badiotsuet.
他们又问：“那你到底是谁？” 耶稣回答：“我从一开始就告诉你们的了。
26 Anhitz gauça dut çueçaz minçatzeco eta iugeatzeco: baina ni igorri nauena eguiati da: eta nic harenganic ençun ditudan gauçác munduari erraiten drauzquiot.
关于你们，我有很多可以说的，我可以对你们大加谴责，但派我来此的天父讲述的却是真相，我在这个世界对你们所说的，就是从他那里听来的。”
27 Etzeçaten eçagut ecen Aitaz minço çayela.
他们不明白耶稣所说的就是天父。于是耶稣解释说：
28 Erran ciecén bada Iesusec, Altchatu duqueçuenean guiçonaren Semea, orduan eçaguturen duçue ecen ni naicela hura, eta neure buruz eztudala deus eguiten, baina Aitac iracatsi nauen, beçala gauça hauc erraiten ditudala.
“如果你们看到人子被高举，必定知道我即‘我是’，知道我的所作所为并非源于自己，我的言语都是遵循天父的教导。
29 Ecen ni igorri nauena enequin da: eznau vtzi neuror Aitac, ceren nic haren gogaraco gauçác eguiten baititut bethiere.
那派我来此之人与我同在，他未弃我，因为我的所行皆令其喜悦。”
30 Gauça hauc harc erraiten cituela, anhitzec sinhets ceçaten hura baithan.
很多人在听到耶稣的这番话后，便相信了他。
31 Orduan erraiten cerauen Iesusec hura sinhetsi vkan çuten Iuduey, Baldin çuec perseuera badeçaçue ene hitzean, eguiazqui ene discipulu içanen çarete.
于是耶稣对信他的犹太人说：“你们若遵循我的道，就真正是我的门徒。
32 Eta duçue eçaguturen Eguiá, eta Eguiác çuec libre eguinen çaituzte.
你们将知晓真理，真理会让你们自由。”
33 Ihardets cieçoten, Abrahamen hacia gaituc, eta nehor eztiagu cerbitzatu egundano: nola dioc hic gu libre içanen garela?
众人问到：“我们是亚伯拉罕的后裔，从未被奴役过，你说我们会自由，又是何意呢？”
34 Ihardets ciecén Iesusec, Eguiaz eguiaz erraiten drauçuet ecen bekatua eguiten duen gucia bekatuaren cerbitzari dela.
耶稣答道：“说实话，每个罪人都是罪的奴隶。
奴隶在家庭中无法拥有永远的地位，只有儿子才是家庭中永远的成员。 (aiōn g165)
36 Bada baldin Semeac çuec libre eguin baçaitzate, eguiazqui libre içanen çarete.
当上帝之子让你自由，你就真正获得自由。
37 Badaquit ecen çuec Abrahamen hacia çaretela: baina ni hil nahiz çabiltzate, ceren ene hitzac ezpaitu lekuric çuec baithan.
我知道你们是亚伯拉罕的后裔，但你们不愿接收我的道，所以想杀我。
38 Nic erraiten dut neure Aita baithan ikussi dudana: eta çuec eguiten duçue çuen aita baithan ikussi duçuena.
我所说的一切皆为我父显示给我的，但你们只是遵循你们的父亲行事。”
39 Ihardets ceçaten eta erran cieçoten, Gure aita, Abraham duc. Dioste Iesusec, Baldin Abrahamen haour bacinete, Abrahamen obrác eguin cinçaqueizte.
他们说：“亚伯拉罕就是我们的父亲。” 耶稣说：“你们若真是亚伯拉罕的子孙，就必做亚伯拉罕所行之事。
40 Orain bada ni hil nahiz çabiltzate, bainaiz, Iaincoaganic ençun dudan eguia erran drauçuedan guiçona: hori Abrahamec eztu eguin.
但现在，只因我讲述了从上帝那里听见的真理，你们便想杀我，亚伯拉罕绝不会这么做。
41 Çuec eguiten dituçue çuen aitaren obrác. Eta erran cieçoten, Gu ezgaituc paillardiçataric iayo: aitabat diagu, baita Iaincoa.
你们只是遵循你们的父亲。” 他们回答：“我们不是非法子孙，上帝是我们唯一的父亲。”
42 Erran ciecén bada Iesusec, Baldin Iaincoa çuen aita baliz, maite ninduqueçue ni: ecen ni Iaincoaganic partitu eta ethorri naiz: eta eznaiz neure buruz ethorri, baina harc igorri nau.
耶稣说：“如果上帝真是你们的父亲，你们就该爱我，因我来自上帝，现在我就在这里。这不是我的决定，而是派我前来之人的决定。
43 Cergatic ene lengoagea eztuçue aditzen? ceren ecin ençun baitiroqueçue ene hitza.
为什么你们无法理解我的话？因为你们不肯听我所传递的讯息！
44 Çuec, aita deabruaganic çarete, eta çuen aitaren desirac eguin nahi dituçue: hura guicerhaile cen hatseandanic, eta eguián eztu perseueratu: ecen eguiaric ezta hartan. Noiz-ere erraiten baitu gueçurra, bere propritic minço da: ecen gueçurti da eta gueçurraren aita.
你们的父是魔鬼，你们也喜欢遵循其魔鬼的欲望行事。他从一开始就是杀人犯，不讲真理，因他心里没有真理。当他说谎时便显露了他的本性，因为他就是一个说谎者，是谎言之父。
45 Eta ceren nic eguia erraiten baitut, eznauçue sinhesten.
我说的都是真理，你们却因此而不相信我！
46 Norc çuetaric reprehenditzen nau ni bekatuz? eta baldin eguiá erraiten badut, ceren çuec eznauçue sinhesten?
你们中有谁能指证我有罪？我既然讲真理，你们为什么不信我？
47 Iaincoaganic denac, Iaincoaren hitzac ençuten ditu: halacotz çuec eztituçue ençuten, ceren ezpaitzarete Iaincoaganic.
归属于上帝之人就会聆听上帝之语。你们不听，因为你们并不归属于上帝。”
48 Ihardets ceçaten orduan Iuduéc eta erran cieçoten, Eztugu vngui erraiten guc, ecen Samaritano aicela hi, eta deabrua duala?
犹太人对耶稣说：“我们说你是魔鬼附体的撒玛利亚人，难道不对吗？”
49 Ihardets ceçan Iesusec, Eztut nic deabrua: baina dut ohoratzen, neure Aita, eta çuec desohoratzen nauçue ni.
耶稣回答：“我不是魔鬼附体。我尊敬我父，你们却侮辱我。
50 Eta nic eztut neure gloriá bilhatzen: bada bilhatzen duenic, eta iugeatzen duenic.
我来此并非追求自己的荣耀，但确有一人为我寻求荣耀，来此对人做出审判。
51 Eguiaz eguiaz erraiten drauçuet, baldin nehorc ene hitza beguira badeça, herioa eztu ikussiren seculan. (aiōn g165)
告诉你们实话，遵守我的教导将永远不会死去。” (aiōn g165)
52 Orduan erran cieçoten Iuduéc, Orain eçagutu diagu ecen deabrua duala: Abraham hil içan duc eta Prophetác: eta hic dioc, Baldin nehorc ene hitza beguira badeça, eztu dastaturan herioa seculan. (aiōn g165)
犹太人对他说：“现在我们知道你的确是魔鬼附身。亚伯拉罕死了，先知们也死了，你居然还说‘遵守我的教导将永远不会死去’， (aiōn g165)
53 Ala hi gure aita Abraham baino handiago aiz, cein hil içan baita? Prophetac-ere hil içan dituc: nor hic eure buruä eguiten duc?
难道你比我们的祖先亚伯拉罕还伟大吗？他死了，先知们也死了，你把自己当做什么人呢？”
54 Ihardets ceçan Iesusec, Baldin nic glorificatzen badut neure buruä, ene gloria ezta deus: ene Aita da ni glorificatzen nauena, ceinez erraiten baituçue çuec ecen çuen Iainco dela.
耶稣回答：“如果我只获得自己的荣耀，那荣耀就不值一提；让我荣耀之人是上帝，正如你们所说的‘他就是上帝’。
55 Eta eztuçue eçagutzen hura: baina nic eçagutzen dut hura: eta baldin erran badeçat ecen eztudala hura eçagutzen, içanen naiz çuec irudi, gueçurti: baina badaçagut hura, eta haren hitza beguiratzen dut.
你们不认识他，我却认识。如果我说不认识他，就会像你们一样说谎。但我的确认识他，也遵守他的道。
56 Abraham çuen aita aleguera cedin ikus leçançát ene egun haur: eta ikussi vkan du, eta alegueratu içan da.
你们的祖先亚伯拉罕，因为期待我降临的日子而充满喜悦。当看到指示便感到如此幸福。”
57 Erran cieçoten bada Iuduéc, Berroguey eta hamar vrthe oraino eztituc, eta Abraham ikussi duc?
犹太人回答：“你还不到五十岁，怎会见过亚伯拉罕呢？”
58 Erran ciecén Iesusec, Eguiaz eguiaz erraiten drauçuet, Abraham cedin baino lehen, ni naiz.
耶稣说：“告诉你们实话，亚伯拉罕出生以前，我就已存在。”
59 Har ceçaten orduan harri: haren contra aurthiteco: baina Iesus gorde cedin, eta ilki cedin templetic.
于是他们捡起石头要去砸他。耶稣躲开他们，离开了圣殿。
