Joan 6
1 Guero ioan cedin Iesus Galileaco itsassoaz berce aldera, Tiberiacora.
這些事以後，耶穌往加里肋亞海，即提庇黎雅海的對岸去了。
2 Eta iarreiquiten çayón gendetze handia, ceren ikusten baitzituzten harc erién gainean eguiten cituen signoac.
大批群眾，因為看見他在患病者身上所行的神跡，都跟隨著他。
3 Orduan igan cedin mendi batetara Iesus, eta han iar cedin bere discipuluequin.
耶穌上了山，和他的門徒一起坐在那裡。
4 Eta hurbil cen Bazco, Iuduen bestá.
那時，猶太人的慶節，即逾越節，已臨近了。
5 Bada beguiac altchatu cituenean Iesusec eta ikussi çuenean ecen gendetze handia ethorten cela harengana, diotsa Philipperi, Nondic erossiren dugu ogui, hauc ian deçatençat?
耶穌舉目看見大批群眾來到他前，就對斐理伯說：「我們從那裏買餅給這些人吃呢？」
6 (Baina haur erraiten çuen haren enseyatzeagatic, ecen berac baçaquian, cer eguiteco çuen)
他說這話，是為試探斐理伯；他自己原知道要做什麼。
7 Ihardets cieçón Philippec, Ber-ehun dineroren oguiaz ezliqueye asco, den gutiena batbederac har leçan.
斐理伯回答說: 「就是二百塊「德納」的餅，也不夠每人分得一小塊。」
8 Diotsa bere discipuluetaric batec, Andriu Simon Pierrisen anayeac.
有一個門徒，即西滿伯多祿的哥哥安德肋說：「
9 Baduc hemen muthilcobat, dituenic borz ogui garagarrezcoric, eta bi arrain: baina hauc cer dirade hambaten arteco?
這裏有一個兒童，他有五個大麥餅和兩條魚；但是為這麼多的人，這算得什麼？」
10 Eta erran ceçan Iesusec, Iar eraci eçaçue gendea. Eta cen belhar handi leku hartan. Iar citecen bada borz milla guiçonen contuaren inguruä.
耶穌說: 「你們叫眾人坐下罷! 」在那地方有許多青草，於是人們便坐下，男人約有五千。
11 Eta har citzan Iesusec oguiac: eta gratiac rendaturic parti cietzén discipuluey: eta discipuluéc iarriric ceudeney: halaber arrainetaric-ere nahi çuten becembat.
耶穌就拿起餅，祝謝後，分給坐下的人；對於魚也照樣作了；讓眾人任意吃。
12 Eta ressasiatu içan ciradenean erran ciecén bere discipuluey, Bil itzaçue soberatu diraden çathiac, deus gal eztadin.
他們吃飽以後，耶穌向門徒說: 「把剩下的碎塊收集起來，免得糟蹋了。」
13 Bil citzaten bada, eta bethe citzaten hamabi sasqui çathiz, borz ogui garagarrezcoetaric, ian çuteney soberaturic.
他們就把人吃後所剩的五個大麥餅的碎塊，收集起來，裝滿了十二筐。
14 Gende hec bada ikussi çutenean Iesusec eguin çuen miraculua, erraiten çutén, Haur da eguiazqui mundura ethorteco cen Propheta hura.
眾人見了耶穌所行的神跡，就說: 「這人確實是那要來到世界上的先知。」
15 Iesusec bada eçaguturic ecen haren harrapatzera ethorteco ciradela hura regue eguin leçatençát, retira cedin berriz mendira ber-bera.
耶穌看出他們要來強迫他，立他為王，就獨自又退避到山裏去了。
16 Eta arratsa ethor cedinean, iauts citecen haren discipuluac itsassora.
到了晚上，他的門徒下到海邊，
17 Eta sarthuric vncira, ioaiten ciraden itsassoaz berce aldera Capernaum alderát: eta ia ilhuna cen, eta etzén Iesus hetara ethorri.
上船要到對岸的葛法翁去。天已黑了，耶穌還沒有有來到他們那裡。
18 Eta itsassoa, haice handic erauntsiz altchatzen cen.
海上因起了大風，便翻騰起來。
19 Bada hoguey eta borz, edo hoguey eta hamar stade beçala abiroina tiratu ondoan, ikusten dute Iesus itsas gainez dabilala, eta vnciari hurbiltzen çayola, eta ici citecen.
當他們搖櫓大約過了二十五或三十「斯塔狄」時，看見耶穌在海面行走，臨近了船，便害怕起來。
20 Eta harc erran ciecén, Ni naiz, etzaretela beldur.
但他卻向他們說: 「是我，不要害怕！」
21 Nahi vkan çutén bada hura vncira recebitu: eta bertan vncia arriba cedin ioaiten ciraden lekura.
他們便欣然接他上船，船就立時到了他們所要去的地方。
22 Biharamunean itsassoaren berce aldetic gueldituric cegoen gendetzeac ikussi duenean ecen berce vncitchoric etzela han bat baicen, ceinetara haren discipuluac sarthu içan baitziraden, eta etzela sarthu bere discipuluequin Iesus vncitchora, baina haren discipuluac berac ioan içan ciradela:
第二天，留在海對岸的群眾，看見只有一隻小船留在那裡也知道耶穌沒有同他的門徒一起上船，只有他的門徒走了──
23 Eta Tiberiadetic berce vncitchoric ethorri cela leku haren aldera non oguia ian vkan baitzutén, gratiac rendaturic Iaunac.
然而從提庇黎雅有別的小船來到了，靠近吾主祝謝後，人們吃餅的地方──
24 Ikus ceçanean bada gendetzeac ecen Iesus etzela han, ez haren discipuluac, sar citecen hec-ere vncietara, eta ethor citecen Capernaumera, Iesus bilhatzen çutela.
當群眾一發覺耶穌和他的門徒都不在那裡時，他們便上了那些小船，往葛法翁找耶穌去了。
25 Eta hura eridenic itsassoaren berce aldean, erran cieçoten, Magistruá, noiz huna ethorri aiz?
當群眾在海對岸找著他時，就對他說: 「辣彼，你什麼時候到了這裏？」
26 Ihardets ciecén Iesusec, eta erran ceçan, Eguiaz eguiaz erraiten drauçuet, ene bilha çabiltzate, ez ceren miraculuac ikussi dituçuen, baina ceren ian baituçue oguietaric, eta ressasiatu içan baitzarete.
耶穌回答說: 「我實實在在告訴你們: 你們尋找我，並不是因為看到了神跡，而是因為吃餅吃飽了。
27 Trabailla çaitezte ez vianda galtzen denagatic, baina vicitze eternalecotzat irauten duenagatic, cein guiçonaren Semeac emanen baitrauçue: ecen Seme haur Iainco Aitac ciguilatu vkan du. (aiōnios g166)
你們不要為那可損壞的食糧勞碌，而要為那存留到永生的食糧勞碌，即人子所要賜給你們的，因為他是天主聖父所印證的。」 (aiōnios g166)
28 Erran cieçoten bada, Cer eguinen dugu eguin ditzagunçat Iaincoaren obrác?
他們問說: 「我們該做什麼，才算做天主的事業呢？」
29 Ihardets ceçan Iesusec, eta erran ciecén, Haur da Iaincoaren obrá, sinhets deçaçuen harc igorri duena baithan.
耶穌回答說: 「天主要你們所做的事業，就是要你們信任他所派遣來的。」
30 Orduan erran cieçoten, Cer signo bada hic eguiten duc, dacussagunçát eta hi sinhets eçagun? cer obra eguiten duc?
他們又說: 「那麼，你行什麼神跡給我們看，好叫我們信服你呢？你要行什麼事呢？
31 Gure aitéc ian vkan dié manná desertuan: scribatua den beçala, Cerutico oguia eman draue iatera.
我們的祖先在曠野裏吃過「瑪納」，正如經上所記載的：「他從天上賜給了他們食物吃。』
32 Erran ciecén bada Iesusec, Eguiaz eguiaz erraiten drauçuet, eztrauçue Moysesec eman cerutico oguia: baina ene Aitac emaiten drauçue cerutico ogui eguiazcoa.
於是耶穌向他們說: 「我實實在在告訴你們: 並不是梅瑟賜給了你們那從天上來的食糧，而是我父現今賜給你們從天上來的真正的食糧，
33 Ecen Iaincoaren oguia da cerutic iautsi dena, eta munduari vicitze draucana.
因為天主的食糧，是那由天降下，並賜給世界生命的。」
34 Erran cieçoten bada, Iauna, eman ieçaguc bethiere ogui hori.
他們便說: 「主! 你就把這樣的食糧常常賜給我們罷! 」
35 Eta erran ciecén Iesusec, Ni naiz vicitzeco oguia: enegana ethorten dena, ezta gosseturen: eta ni baithan sinhesten duena, ezta egarrituren iagoitic.
耶穌回答說：「我就是生命的食糧，到我這裏來的，永不會饑餓；信從我的，總不會渴。
36 Baina erran drauçuet, ecen ikussi-ere banuçuela, eta eztuçue sinhesten.
但是我向你們說過: 你們看見了我，仍然不信。
37 Aitac emaiten drautan gucia, enegana ethorriren da, eta enegana ethorten dena, eztut campora iraitziren.
凡父交給我的，必到我這裏來；而到我這裏來的，我必不把他拋棄於外，
38 Ecen cerutic iautsi içan naiz eguin deçadençát ez neure vorondatea, baina ni igorri naueuaren vorondatea.
因為我從天降下，不是為執行我的旨意。
39 Eta haur da ni igorri nauenaren vorondatea, Aitarena, cerere eman baitraut, ezteçadan gal hartaric, baina resuscita deçadan hura azquen egunean.
派遣我來者的旨意就是：凡他交給我的，叫我連一個也不失掉，而且在末日還要使他復活，
40 Halaber haur da ni igorri nauenaren vorondatea, Semea ikusten eta hura baithan sinhesten duen guciac, duen vicitze eternala, eta nic resuscitaturen dut hura azquen egunean. (aiōnios g166)
因為這是我父的旨意： 凡看見子，並信從子的，必獲得永生；並且在末日，我要使他復活。」 (aiōnios g166)
41 Murmuratzen çutén bada Iuduéc harçaz, ceren erran baitzuen, Ni naiz cerutic iautsi naicen oguia.
猶太人遂對耶穌竊竊私議，因為他說: 我是從天上降下來的食糧。
42 Eta erraiten çutén, Ezta haur Iesus, Iosephen semea, ceinen aita eta ama guc eçagutzen baititugu? Nola dio bada hunec, Cerutic iautsi naiz?
他們說：「這人不是若瑟的兒子耶穌麼? 他的父親和母親，我們豈不是都認識麼？ 怎麼他竟說: 我是從天上降下來的呢？」
43 Ihardets ceçan bada Iesusec eta erran ciecén, Ezteçaçuela murmura çuen artean.
耶穌回答說: 「你們不要彼此竊竊私議!
44 Nehor ecin dathor enegana, baldin ni igorri nauen Aitac tira ezpadeça: eta nic resuscitaturen dut hura azquen egunean.
凡不是派遣我的父所吸引的人，誰也不能到我這裏來，而我在末日要叫他復活。
45 Scribatua da Prophetetan, Eta içanen dirade guciac Iaincoaz iracatsiac. Norc-ere beraz ençun baitu Aitaganic eta ikassi, hura ethorten da enegana.
在先知書上記載: 『眾人都要蒙天主的訓誨。』凡由父聽教而學習的，必到我這裏來。
46 Ez Aita ikussi duenez nehorc, Iaincoaganic denac baicen: harc ikussi du Aita.
這不是說有人看見過父，只有那從天主來的，才看見過父。
47 Eguiaz eguiaz erraiten drauçuet, ni baithan sinhesten duen guciac badu vicitze eternala. (aiōnios g166)
我實實在在告訴你們: 信從的人必得永生。 (aiōnios g166)
48 Ni naiz vicitzeco oguia.
我是生命的食糧。
49 Çuen aitéc ian vkan duté manná desertuan, eta hil içan dirade.
你們的祖先在曠野中吃過「瑪納」，卻死了；
50 Haur da oguia cerutic iautsi dena, hunetaric ianen duena hil eztadinçát.
這是從天上降下來的食糧，誰吃了，就不死。
51 Ni naiz ogui vicia cerutic iautsi naicena: nehorc ian badeça ogui hunetaric, vicico da eternalqui, eta nic emanen dudan oguia, ene haraguia da, nic munduaren vicitzeagatic emanen dudana. (aiōn g165)
我是從天上降下的生活的食糧；誰若吃了這食糧，必要生活直到永遠。」「我所要賜給的食糧，就是我的肉，是為世界的生命而賜給的。」 (aiōn g165)
52 Baciharducaten bada Iuduéc elkarren artean, erraiten çutela, Nolatan hunec guri bere haraguia eman ahal dieçaquegu iatera?
因此，猶太人彼此爭論說: 「這人怎能把他的肉，賜給我們吃呢？」
53 Orduan erran ciecén Iesusec, Eguiaz eguiaz erraiten drauçuet, baldin ian ezpadeçaçue guiçonaren Semearen haraguia, eta edan ezpadeçaçue haren odola, eztuçue vicitzeric çuec baithan.
耶穌向他們說：「我實實在在告訴你們：你們若不吃人子的肉，不喝他的血，在你們內便沒有生命。
54 Iaten duenac ene haraguia, eta edaten ene odola, badu vicitze eternala: eta nic dut resuscitaturen hura azquen egunean. (aiōnios g166)
誰吃我的肉，並喝我的血，必得永生，在末日，我且要叫他復活， (aiōnios g166)
55 Ecen ene haraguia eguiazqui da vianda, eta ene odola eguiazqui da edari.
因為我的肉，是真實的食品；我的血，是真實的飲料。
56 Ene haraguia iaten duena, eta ene odola edaten, nitan egoiten da, eta ni hartan.
誰吃我的肉，並喝我的血，便住在我內，我也住在他內。
57 Nola ni igorri bainau Aita vici denac, eta ni vici bainaiz neure Aitaz: hala ni ianen nauena ere, vicico da hura-ere niçaz.
就如那生活的父派遣了我，我因父而生活；照樣，那吃我的人，也要因我而生活。
58 Haur da ogui cerutic iautsi içan dena: ez çuen aitéc manná ian duten beçala, eta hil içan dirade: ogui haur ianen duena vicico da eternalqui. (aiōn g165)
這是從天上降下來的食糧，不像祖先吃了「瑪納」仍然死了；誰吃這食糧，必要生活直到永遠。」 (aiōn g165)
59 Gauça hauc erran citzan synagogán iracasten ari cela Capernaumen.
這些話是耶穌在葛法翁會堂教訓人時說的。
60 Haren discipuluetaric bada anhitzec gauça hauc ençunic erran ceçaten, Gogor da hitz haur: norc ençun ahal deçaque?
他的門徒中有許多聽了，便說: 「這話生硬，有誰能聽得下去呢？」
61 Çaquialaric bada Iesusec bere baithan ecen haren discipuluec huneçaz murmuratze çutela, erran ciecén, Hunec scandalizatzen çaituzte?
耶穌自佑他的門徒對這話竊竊私議，便向他們說: 「這話使你們起反感嗎？
62 Cer date bada baldin ikus badeçaçue guiçonaren Semea igaiten lehen cen lekura?
那麼，如果你們看到人子昇到他先前所在的地方去，將怎樣呢？
63 Spiritua da viuificatzen duena, haraguiac eztu deus probetchatzen: nic erraiten drauzquiçuedan hitzac spiritu dirade eta vicitze.
使生活的是神，肉一無所用；我給你們所講論的話，就是神，就生命。
64 Baina badirade batzu çuetaric sinhesten eztutenic. Ecen baçaquian hatseandanic Iesusec cein ciraden sinhesten etzutenac, eta cein cen hura tradituren çuena.
但你們中間有些人，卻不相信。」原來，耶穌從起頭就知道那些人不信，和誰要出賣他。
65 Eta erraiten çuen, Halacotz erran drauçuet ecen nehor ecin dathorrela enegana, baldin ene Aitaz eman ezpaçayo.
所以他又說: 「為此，我對你們說過: 除非蒙父恩賜的，誰也不能到我這裏來。」
66 Orduandanic haren discipuluetaric anhitz guibelerat citecen: eta guehiagoric etzabiltzan harequin.
從此，他的門徒中有許多人退去了，不再同他往來。
67 Erran ciecén bada Iesusec hamabiey, Ala çuec-ere ioan nahi çarete?
於是耶穌向那十二人說: 「難道你們也願走嗎？」
68 Ihardets cieçón bada Simon Pierrisec, Iauna, norengana ioanen gara? vicitze eternalezco hitzac dituc hic: (aiōnios g166)
西滿伯多祿回答說: 「主! 惟有你有永生的話，我們去投奔誰呢？ (aiōnios g166)
69 Eta guc sinhetsi eta eçagutu diagu ecen, hi aicela Christ Iainco viciaren Semea.
我們相信，而且己知道你是天主的聖者。」
70 Ihardets ciecén Iesusec, Etzaituztet nic hamabi elegitu, eta çuetaric bat deabru baita?
耶穌對他們說: 「我不是揀選了你們十二個人嗎？你們中卻有一個是魔鬼。」
71 Eta haur erraiten çuen Iudas Iscariot Simonen semeaz: ecen haur cen hura traditu behar çuena, hamabietaric bat bacen-ere.
他是指依斯加略人西滿的兒子猶達斯說的；因為就是這人，十二人中的一個，將要出賣耶穌。
