ՄԱՏԹԷՈՍ 27
1 Երբ առտու եղաւ, բոլոր քահանայապետներն ու ժողովուրդին երէցները խորհրդակցեցան Յիսուսի դէմ՝ որ մեռցնեն զայն:
Le jour s'étant levé, tous les chefs des prêtres et les Anciens du peuple tinrent conseil sur les moyens de mettre Jésus à mort.
2 Երբ կապեցին զայն, տարին եւ մատնեցին Պոնտացի Պիղատոս կառավարիչին:
Et l'ayant chargé de liens, ils l’emmenèrent et le livrèrent à Pilate, le procurateur.
3 Այն ատեն Յուդա, որ մատնեց զայն, տեսնելով որ դատապարտուեցաւ՝ զղջաց, վերադարձուց երեսուն կտոր արծաթը քահանայապետներուն ու երէցներուն,
En voyant qu'il était condamné, celui qui l'avait livré, Judas, poussé par le remords, rapporta aux chefs des prêtres et aux Anciens les trente sicles d'argent,
4 եւ ըսաւ. «Մեղանչեցի՝ անմեղ արիւն մատնելով»: Անոնք ըսին. «Մեզի ի՞նչ, դո՛ւն անդրադարձիր»:
disant: «J'ai péché en livrant un sang innocent. » Ils répondirent: «Que nous importe? c'est ton affaire.»
5 Ան ալ ձգեց արծաթը տաճարին մէջ, դուրս ելաւ, ու գնաց՝ խեղդեց ինքզինք:
Jetant alors les pièces d'argent dans le sanctuaire, Judas partit et il alla se pendre.
6 Քահանայապետներն ալ առնելով արծաթը՝ ըսին. «Արտօնուած չէ դնել ատիկա կորբանին մէջ՝՝, քանի որ արիւնի գին է»:
Mais les chefs des prêtres ramassèrent la somme, disant: «Il n'est pas permis de la verser dans le Korban, puisque c'est le prix du sang.»
7 Եւ խորհրդակցեցան, ու գնեցին անով բրուտին արտը՝ օտարականներու գերեզմանատուն ըլլալու համար:
Et après en avoir conféré ensemble, ils en achetèrent le «Champ-du-Potier» pour la sépulture des étrangers.
8 Ուստի այդ արտը կոչուեցաւ «Արիւնի արտ» մինչեւ այսօր:
De là le nom de «Champ-du-Sang» qu'on lui donne encore aujourd'hui.
9 Այն ատեն իրագործուեցաւ Երեմիա մարգարէին միջոցով ըսուած խօսքը. «Եւ առին երեսուն կտոր արծաթը, գինը անոր՝ որ գնահատուած էր, որ Իսրայէլի որդիներէն ոմանք գնահատեցին,
(C'est ainsi que fut accomplie la parole du prophète Jérémie: «Et ils ont reçu les trente pièces d'argent, prix de celui qui avait été évalué, évalué par les enfants d'Israël,
10 ու տուին զայն բրուտին արտին, ինչպէս Տէրը հրամայեց ինծի»:
et ils les ont données pour le champ du potier, ainsi que me l'avait ordonné le Seigneur. »)
11 Յիսուս կայնեցաւ կառավարիչին առջեւ: Կառավարիչը հարցուց անոր. «Դո՞ւն ես Հրեաներուն թագաւորը»: Յիսուս ըսաւ անոր. «Դո՛ւն կ՚ըսես»:
Jésus comparut devant le procurateur, et celui-ci l'interrogea: «C'est toi qui es le Roi des Juifs?» demanda-t-il. Jésus lui répondit: «Tu le dis.»
12 Բայց ոչինչ պատասխանեց՝ երբ կ՚ամբաստանուէր քահանայապետներէն ու երէցներէն:
Mais lorsque les chefs des prêtres et les Anciens l'acculèrent, il ne répondit rien.
13 Այն ատեն Պիղատոս ըսաւ անոր. «Չե՞ս լսեր, ո՜րքան կը վկայեն քեզի դէմ»:
Alors Pilate lui dit: «Est-ce que tu n'entends pas tout ce dont ils t'accusent?»
14 Բայց չպատասխանեց անոր. ո՛չ մէկ խօսք ըսաւ, այնպէս որ կառավարիչը մեծապէս զարմացաւ:
Jésus ne lui répondit sur aucun point, ce dont le procurateur fut extrêmement surpris.
15 Տօնին ատենը կառավարիչը սովորութիւն ունէր բանտարկեալ մը արձակել բազմութեան, ո՛վ որ ուզէին:
Or à chaque fête il avait coutume de remettre en liberté un prisonnier, celui que le peuple choisissait.
16 Այն ատեն ունէին երեւելի բանտարկեալ մը՝ Բարաբբա կոչուած:
Il y en avait un fameux détenu à ce moment, du nom de Bar-Abbas.
17 Ուրեմն երբ հաւաքուեցան՝ Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Ո՞վ կ՚ուզէք որ արձակեմ ձեզի. Բարաբբա՞ն, թէ Յիսուսը՝ որ Քրիստոս կը կոչուի»:
Alors Pilate, qui savait que c'était par une haine jalouse que les chefs des prêtres et les Anciens lui avaient livré Jésus,
18 Քանի որ գիտէր թէ նախանձի՛ համար մատնած էին զայն:
leur dit, pendant qu'ils étaient rassemblés: «Lequel voulez-vous que je vous délivre? Bar-Abbas ou Jésus, celui qu'on appelle Christ?»
19 Երբ ինք բազմած էր դատարանը, իր կինը մէկը ղրկեց իրեն եւ ըսաւ. «Դուն գործ մի՛ ունենար այդ արդարին հետ, որովհետեւ այսօր շատ չարչարուեցայ երազիս մէջ՝ անոր պատճառով»:
(Tandis qu'il siégeait ainsi à son tribunal, sa femme lui envoya dire ceci: «Qu'il n'y ait rien entre toi et ce juste; car j'ai eu aujourd'hui, dans mon sommeil, un affreux cauchemar à son sujet.»)
20 Բայց քահանայապետներն ու երէցները համոզեցին բազմութիւնը, որ Բարաբբա՛ն խնդրեն եւ Յիսուսը կորսնցնեն:
Les chefs des prêtres et les Anciens persuadèrent à la foule de demander Bar-Abbas et de perdre Jésus.
21 Կառավարիչը ըսաւ անոնց. «Այս երկուքէն ո՞վ կ՚ուզէք՝ որ արձակեմ ձեզի»:
Le procurateur reprit sa question: «Lequel des deux voulez-vous que je vous délivre?» — Bar-Abbas! répondirent-ils.
22 Անոնք ըսին. «Բարաբբա՛ն»: Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Հապա ի՞նչ ընեմ Յիսուսը՝ որ Քրիստոս կը կոչուի»:
Pilate leur dit: «Et Jésus, celui qu'on appelle Christ, qu'en ferai-je donc?» Ils répondirent tous: «Qu'il soit crucifié!» —
23 Բոլորն ալ ըսին անոր. «Թող խաչուի»: Իսկ կառավարիչը ըսաւ. «Բայց ի՞նչ չարիք ըրած է»: Անոնք ա՛լ աւելի կ՚աղաղակէին. «Թող խաչուի»:
«Mais qu'a-t-il fait de mal?» dit encore Pilate. Et ils n'en criaient que plus fort: «Qu'il soit crucifié!»
24 Պիղատոս՝ տեսնելով թէ անօգուտ է, այլ մանաւանդ աղմուկ կը բարձրանայ՝՝, ջուր առաւ, ձեռքերը լուաց բազմութեան առջեւ եւ ըսաւ. «Ես անպարտ եմ այդ արդարին արիւնէն. դո՛ւք անդրադարձէք»:
Voyant qu'il n'obtenait rien et que, au contraire, le tumulte augmentait, Pilate demanda de l'eau, se lava les mains devant la foule et dit: «Je ne suis pas responsable du sang de cet homme, à vous d'en répondre!»
25 Ամբողջ ժողովուրդը պատասխանեց. «Ատոր արիւնը թող ըլլայ մեր վրայ ու մեր զաւակներուն վրայ»:
Et tout le peuple répliqua par ces mots: «Le sang de cet homme! qu'il retombe sur nous et sur nos enfants!»
26 Այն ատեն Բարաբբա՛ն արձակեց անոնց, եւ խարազանելով Յիսուսը՝ յանձնեց անոնց որպէսզի խաչուէր:
Pilate leur délivra alors Bar-Abbas. Quant à Jésus, l’ayant fait flageller, il l'abandonna au supplice de la croix.
27 Այն ատեն՝ կառավարիչին զինուորները առին Յիսուսը պալատէն ներս, ու զինուորներուն ամբողջ գունդը հաւաքեցին անոր շուրջ:
Les soldats du procurateur, emmenant Jésus dans le prétoire, assemblèrent autour de lui toute la cohorte.
28 Մերկացնելով զայն՝ հագցուցին անոր որդան կարմիր վերարկու մը,
Ils lui ôtèrent ses vêtements, l'affublèrent d'un manteau militaire de couleur rouge.
29 եւ հիւսելով փուշէ պսակ մը՝ դրին անոր գլուխը, ու եղէգ մը՝ անոր աջ ձեռքը. եւ ծնրադրելով անոր առջեւ՝ կը ծաղրէին զայն ու կ՚ըսէին. «Ողջո՜յն, Հրեաներո՛ւ թագաւոր»:
Puis, tressant une couronne avec des épines, ils la lui mirent sur la tête, ainsi qu'un roseau dans la main droite; après quoi, se mettant à genoux devant lui, ils le bafouaient en disant: «Salut, le roi des Juifs!»
30 Եւ թքնելով անոր վրայ՝ կ՚առնէին եղէգը ու կը զարնէին անոր գլուխին:
Ils crachaient sur lui; ils lui prenaient le roseau et lui en donnaient des coups sur la tête.
31 Երբ ծաղրեցին զայն, հանեցին վրայէն վերարկուն, հագցուցին անոր իր հանդերձները, ու տարին զայն՝ որպէսզի խաչեն:
Quand ils eurent fini de se moquer de lui, ils lui ôtèrent le manteau, lui remirent ses vêtements et l'emmenèrent pour le crucifier.
32 Դուրս ելլելով՝ գտան կիւրենացի մարդ մը՝ Սիմոն անունով, եւ ստիպեցին զայն որ վերցնէ անոր խաչը:
En s'en allant, ils rencontrèrent un homme de Cyrène, nommé Simon; et ils l'obligèrent à porter la croix de Jésus.
33 Երբ եկան տեղ մը՝ Գողգոթա կոչուած, որ կը նշանակէ՝ Գանկի տեղ,
Ils arrivèrent à un endroit nommé Golgotha, c'est-à-dire place du Crâne.
34 տուին անոր լեղիով խառնուած քացախ՝ որպէսզի խմէ: Երբ համտեսեց՝ չուզեց խմել:
Ils lui donnèrent à boire du vin mêlé de fiel, et l'ayant goûté, il refusa de le boire.
35 Ապա խաչեցին զայն, ու վիճակ ձգելով՝ բաժնեցին անոր հանդերձները. (որպէսզի իրագործուի մարգարէին միջոցով խօսուածը. «Իմ հանդերձներս բաժնեցին իրենց մէջ, եւ իմ պատմուճանիս վրայ վիճակ ձգեցին»: )
Après l'avoir mis en croix, les soldats se partagèrent ses vêtements, en les tirant au sort.
36 Ու նստած՝ կը պահէին զայն.
Ils s'étaient assis et le gardaient.
37 եւ անոր գլուխին վրայ դրին իր ամբաստանագիրը. «Ա՛յս է Յիսուսը, Հրեաներուն թագաւորը»:
Au-dessus de sa tête ils avaient placé une inscription indiquant son crime: CELUI-CI EST JÉSUS, LE ROI DES JUIFS.
38 Այն ատեն երկու աւազակներ խաչուեցան անոր հետ, մէկը՝ աջ կողմը, միւսը՝ ձախ կողմը:
On crucifia avec lui deux brigands, l'un à sa droite, l'autre à sa gauche.
39 Անոնք որ կ՚անցնէին՝ կը հայհոյէին անոր, իրենց գլուխը կը շարժէին
Les passants l'injuriaient; ils lui disaient, en gesticulant de la tête:
40 ու կ՚ըսէին. «Դո՛ւն, որ կը քակէիր տաճարը եւ կը կառուցանէիր երեք օրուան մէջ, փրկէ՛ դուն քեզ: Եթէ Աստուծոյ Որդին ես, իջի՛ր այդ խաչէն»:
«Toi qui détruis le Temple, et en trois jours le rebâtis, sauve-toi donc toi-même si tu es fils de Dieu!» — et: — «Descends de la croix!»
41 Նմանապէս քահանայապետներն ալ՝ դպիրներուն ու երէցներուն հետ ծաղրելով կ՚ըսէին.
Les chefs des prêtres, avec les Scribes et les Anciens, se moquaient aussi de lui et disaient:
42 «Ուրիշները փրկեց, ինքզի՛նք չի կրնար փրկել: Եթէ Իսրայէլի թագաւոր է, հի՛մա թող իջնէ խաչէն, եւ հաւատանք իրեն:
«Il en a sauvé d'autres et il ne peut pas se sauver lui-même!»— «Ah! il est roi d'Israël! que maintenant il descende de la croix et nous croirons en lui!» -
43 Աստուծոյ վստահած էր. հի՛մա թող ազատէ զինք՝ եթէ կ՚ուզէ զինք, որովհետեւ ըսաւ. “Ես Աստուծոյ Որդին եմ”»:
Il a mis sa confiance en Dieu! que Dieu maintenant le délivre! s'il veut de lui!» En effet, il a dit: Je suis fils de Dieu.»
44 Իրեն հետ խաչուած աւազակներն ալ նոյնպէս կը նախատէին զայն:
De même, les brigands que l'on avait crucifiés avec lui l'insultaient.
45 Վեցերորդ ժամէն՝՝ մինչեւ իններորդ ժամը՝ խաւար եղաւ ամբողջ երկրին վրայ:
Depuis la sixième jusqu'à la neuvième heure, des ténèbres se firent sur tout le pays.
46 Ժամը իննի ատենները Յիսուս բարձրաձայն աղաղակեց. «Էլի՜, Էլի՜, լամա՞ սաբաքթանի», որ ըսել է. «Իմ Աստուա՜ծս, իմ Աստուա՜ծս, ինչո՞ւ լքեցիր զիս»:
Vers la neuvième heure Jésus jeta un cri et dit d'une voix forte: «Helei! Helei! Lema sabachthanei?» C'est-à-dire: «Mon Dieu! Mon Dieu! pourquoi m'as-tu abandonné?
47 Հոն կայնողներէն ոմանք՝ երբ լսեցին՝ ըսին. «Ասիկա Եղիա՛ն կը կանչէ»:
Quelques-uns de ceux qui étaient là l'entendant: «Il appelle Élie, celui-là!» dirent-ils.
48 Իսկոյն անոնցմէ մէկը վազեց, առաւ սպունգ մը, լեցուց քացախով, եւ անցընելով եղէգի մը՝ տուաւ անոր որ խմէ:
L'un d'entre eux courut aussitôt prendre une éponge, la trempa dans du vinaigre, et l'attachant à un roseau, il lui donna à boire. Mais les autres disaient:
49 Միւսները ըսին. «Թո՛ղ, տեսնենք թէ Եղիա պիտի գա՞յ՝ փրկելու զայն»:
«Laisse donc! voyons si Élie viendra le délivrer.»
50 Յիսուս դարձեալ բարձրաձայն աղաղակեց ու հոգին աւանդեց:
Jésus, jetant de nouveau un grand cri, rendit l'esprit.
51 Եւ ահա՛ տաճարին վարագոյրը երկուքի պատռեցաւ՝ վերէն վար, երկիրը շարժեցաւ, ժայռերը ճեղքուեցան,
Et voilà que le rideau du Temples se déchira en deux depuis le haut jusqu'en bas; la terre trembla; les rochers se fendirent;
52 գերեզմանները բացուեցան, ու շատ մը սուրբ ննջեցեալներու մարմիններ յարութիւն առին.
les tombeaux s'ouvrirent; plusieurs des saints qui étaient morts ressuscitèrent en leurs corps;
53 եւ գերեզմաններէն ելան անոր յարութենէն ետք, մտան սուրբ քաղաքը ու երեւցան շատերու:
et sortant de leurs tombeaux après la résurrection de Jésus, ils entrèrent dans la ville sainte et apparurent à plusieurs.
54 Բայց հարիւրապետը եւ անոր հետ Յիսուսը պահողները, երբ տեսան երկրաշարժն ու պատահածները՝ չափազանց վախցան, եւ ըսին. «Ճշմա՛րտապէս ասիկա Աստուծոյ Որդին էր»:
Voyant le tremblement de terre et tout ce qui se passait, le centurion et ceux qui, avec lui, gardaient Jésus, furent frappés d'épouvante et dirent: «Cet homme-là était véritablement fils de Dieu.»
55 Հոն շատ կիներ կային, որոնք հեռուէն կը նայէին. անոնք Յիսուսի հետեւեր էին Գալիլեայէն՝ իրեն սպասարկելու:
Or il y avait là plusieurs femmes qui regardaient de loin c'étaient celles qui, depuis la Galilée, avaient suivi Jésus afin de le servir.
56 Անոնց մէջ էին Մարիամ Մագդաղենացին, Յակոբոսի ու Յովսէսի մայրը՝ Մարիամ, եւ Զեբեդէոսի որդիներուն մայրը:
Parmi elles, Marie-Magdeleine, Marie, mère de Jacques et de Joseph, ainsi que la mère des fils de Zébédée.
57 Երբ իրիկուն եղաւ՝ հարուստ մարդ մը եկաւ Արիմաթեայէն, որուն անունը Յովսէփ էր, եւ ի՛նք ալ Յիսուսի աշակերտ էր:
Sur le soir arriva un homme riche, originaire d'Arimathée, nommé Joseph. Il était, lui aussi, un disciple de Jésus.
58 Ան՝ երթալով Պիղատոսի քով՝ խնդրեց Յիսուսի մարմինը. այն ատեն Պիղատոս հրամայեց՝ որ մարմինը տրուի:
Il alla trouver Pilate et demanda le corps de Jésus. Pilate ordonna de le lui remettre.
59 Յովսէփ առաւ մարմինը, փաթթեց մաքուր կտաւով,
Et Joseph, prenant le corps, l'ensevelit dans un linceul blanc
60 ու դրաւ իր նոր գերեզմանին մէջ՝ որ փորած էր ժայռի մէջ. եւ մեծ քար մը գլորելով գերեզմանին դուռը՝ գնաց:
et le déposa dans un sépulcre neuf, qu'il avait taillé dans le roc, et qui lui appartenait. Il roula une pierre énorme contre la porte du tombeau et s'en alla.
61 Մարիամ Մագդաղենացին ու միւս Մարիամը հոն էին՝ գերեզմանին դիմաց նստած:
Or Marie-Magdeleine et l'autre Marie étaient là, assises en face du sépulcre.
62 Հետեւեալ օրը, որ Ուրբաթէն ետք էր, քահանայապետներն ու Փարիսեցիները հաւաքուեցան Պիղատոսի քով,
Le lendemain (qui était le jour après la Préparation) les chefs des prêtres et les Pharisiens se rendirent ensemble chez Pilate
63 եւ ըսին. «Տէ՛ր, կը յիշենք թէ այդ մոլորեցուցիչը, մինչ տակաւին ողջ էր, կ՚ըսէր. “Յարութիւն պիտի առնեմ երեք օրէն”:
et lui dirent: «Seigneur, nous nous sommes souvenus que, de son vivant, cet imposteur disait: «Après trois jours, je ressusciterai.»
64 Ուրեմն հրամայէ՛, որ գերեզմանը ապահովուի՝ մինչեւ երրորդ օրը. որպէսզի իր աշակերտները չգան գիշերուան մէջ, չգողնան զայն եւ չըսեն ժողովուրդին. “Մեռելներէն յարութիւն առաւ”, ու վերջին մոլորութիւնը աւելի գէշ ըլլայ քան առաջինը»:
Ordonne donc que la tombe soit soigneusement surveillée jusqu'au troisième jour, de peur que ses disciples ne viennent voler le corps et ne disent ensuite au peuple: Il est ressuscité des morts. Imposture dernière qui serait pire que la première.»
65 Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Դուք պահակազօրք ունիք. գացէ՛ք, ապահովեցէ՛ք՝ ի՛նչպէս որ կ՚ուզէք»:
Pilate leur répondit: «Vous avez des gardes; allez, surveillez comme vous l'entendez.»
66 Անոնք ալ գացին եւ ապահովեցին գերեզմանը՝ քարը կնքելով ու պահակազօրքով:
Alors ils allèrent s'assurer du sépulcre, en scellant la pierre en présence de la garde.
