ՄԱՏԹԷՈՍ 27
1 Երբ առտու եղաւ, բոլոր քահանայապետներն ու ժողովուրդին երէցները խորհրդակցեցան Յիսուսի դէմ՝ որ մեռցնեն զայն:
And when the morning came, all the chief priests and the elders of the people took counsel against Jesus, how they might put him to death.
2 Երբ կապեցին զայն, տարին եւ մատնեցին Պոնտացի Պիղատոս կառավարիչին:
After they had bound him, they led him away, and handed him over to Pilate, the Roman Governor.
3 Այն ատեն Յուդա, որ մատնեց զայն, տեսնելով որ դատապարտուեցաւ՝ զղջաց, վերադարձուց երեսուն կտոր արծաթը քահանայապետներուն ու երէցներուն,
Then when Judas, his betrayer, saw that he was condemned, he repented and brought back the thirty pieces of silver to the chief priests and elders.
4 եւ ըսաւ. «Մեղանչեցի՝ անմեղ արիւն մատնելով»: Անոնք ըսին. «Մեզի ի՞նչ, դո՛ւն անդրադարձիր»:
"I have sinned," he said, "in betraying innocent blood!" "What is that to us?" they answered; "you must see to that."
5 Ան ալ ձգեց արծաթը տաճարին մէջ, դուրս ելաւ, ու գնաց՝ խեղդեց ինքզինք:
And flinging down the silver into the Sanctuary, he rushed out, and went and hanged himself.
6 Քահանայապետներն ալ առնելով արծաթը՝ ըսին. «Արտօնուած չէ դնել ատիկա կորբանին մէջ՝՝, քանի որ արիւնի գին է»:
The chief priests took the money, and said, "It would be wrong to put it into the temple-treasury, because it is the price of blood."
7 Եւ խորհրդակցեցան, ու գնեցին անով բրուտին արտը՝ օտարականներու գերեզմանատուն ըլլալու համար:
So after the consultation they bought the Potter’s Field with it, for a burial-place for strangers.
8 Ուստի այդ արտը կոչուեցաւ «Արիւնի արտ» մինչեւ այսօր:
That is the reason why, to this day, the field is called "The Field of Blood."
9 Այն ատեն իրագործուեցաւ Երեմիա մարգարէին միջոցով ըսուած խօսքը. «Եւ առին երեսուն կտոր արծաթը, գինը անոր՝ որ գնահատուած էր, որ Իսրայէլի որդիներէն ոմանք գնահատեցին,
Then was fulfilled the word spoken by the prophet Jeremiah. And I took the thirty pieces of silver, the price of him who had been priced, whom certain of the Children of Israel had priced;
10 ու տուին զայն բրուտին արտին, ինչպէս Տէրը հրամայեց ինծի»:
and gave them for the Potter’s Field, as the Lord had appointed me.
11 Յիսուս կայնեցաւ կառավարիչին առջեւ: Կառավարիչը հարցուց անոր. «Դո՞ւն ես Հրեաներուն թագաւորը»: Յիսուս ըսաւ անոր. «Դո՛ւն կ՚ըսես»:
Now Jesus stood before the Governor, and the Governor questioned him. "Are you the King of the Jews?" he asked.
12 Բայց ոչինչ պատասխանեց՝ երբ կ՚ամբաստանուէր քահանայապետներէն ու երէցներէն:
"it is as you say," answered Jesus; but while he was being accused by the chief priests and elders, he answered nothing.
13 Այն ատեն Պիղատոս ըսաւ անոր. «Չե՞ս լսեր, ո՜րքան կը վկայեն քեզի դէմ»:
Then Pilate said to him, "Do you not hear what they are testifying against you?"
14 Բայց չպատասխանեց անոր. ո՛չ մէկ խօսք ըսաւ, այնպէս որ կառավարիչը մեծապէս զարմացաւ:
But he made no answer, not even to one charge; insomuch that the Governor was greatly astonished.
15 Տօնին ատենը կառավարիչը սովորութիւն ունէր բանտարկեալ մը արձակել բազմութեան, ո՛վ որ ուզէին:
Now it was the Governor’s custom, during the Passover, to release to the people any one prisoner whom they selected.
16 Այն ատեն ունէին երեւելի բանտարկեալ մը՝ Բարաբբա կոչուած:
At that time they had a notorious prisoner named Barabbas.
17 Ուրեմն երբ հաւաքուեցան՝ Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Ո՞վ կ՚ուզէք որ արձակեմ ձեզի. Բարաբբա՞ն, թէ Յիսուսը՝ որ Քրիստոս կը կոչուի»:
So when they had assembled, Pilate said to them, "Whom do you want me to release to you, Barabbas, or Jesus who is called Christ?"
18 Քանի որ գիտէր թէ նախանձի՛ համար մատնած էին զայն:
He knew well that it was because of enmity that they had brought Jesus before him.
19 Երբ ինք բազմած էր դատարանը, իր կինը մէկը ղրկեց իրեն եւ ըսաւ. «Դուն գործ մի՛ ունենար այդ արդարին հետ, որովհետեւ այսօր շատ չարչարուեցայ երազիս մէջ՝ անոր պատճառով»:
And while he was seated upon the judgment-seat, his wife had sent to him, saying, "Have nothing to do with that innocent man, for I have suffered many things today, in a dream, because of him."
20 Բայց քահանայապետներն ու երէցները համոզեցին բազմութիւնը, որ Բարաբբա՛ն խնդրեն եւ Յիսուսը կորսնցնեն:
But the chief priests and the elders urged the crowds to ask for Barabbas, and to destroy Jesus.
21 Կառավարիչը ըսաւ անոնց. «Այս երկուքէն ո՞վ կ՚ուզէք՝ որ արձակեմ ձեզի»:
So when Pilate said to them, "Which of the two do you want me to release unto you?" they said, "Barabbas."
22 Անոնք ըսին. «Բարաբբա՛ն»: Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Հապա ի՞նչ ընեմ Յիսուսը՝ որ Քրիստոս կը կոչուի»:
And Pilate asked, "What then shall I do with Jesus, who is called Christ?" What one voice they shouted, "Let him be crucified!"
23 Բոլորն ալ ըսին անոր. «Թող խաչուի»: Իսկ կառավարիչը ըսաւ. «Բայց ի՞նչ չարիք ըրած է»: Անոնք ա՛լ աւելի կ՚աղաղակէին. «Թող խաչուի»:
But Pilate said, "Why, what evil has he done?" But they kept shouting the more fiercely, "Let him be crucified!"
24 Պիղատոս՝ տեսնելով թէ անօգուտ է, այլ մանաւանդ աղմուկ կը բարձրանայ՝՝, ջուր առաւ, ձեռքերը լուաց բազմութեան առջեւ եւ ըսաւ. «Ես անպարտ եմ այդ արդարին արիւնէն. դո՛ւք անդրադարձէք»:
So when Pilate saw that he was accomplishing nothing, but that on the contrary a riot was threatening, he took water and washed his hands in the presence of the crowd, saying. "I am innocent of the blood of this man; you must answer for it."
25 Ամբողջ ժողովուրդը պատասխանեց. «Ատոր արիւնը թող ըլլայ մեր վրայ ու մեր զաւակներուն վրայ»:
All the people answered, "His blood be upon us and upon our children."
26 Այն ատեն Բարաբբա՛ն արձակեց անոնց, եւ խարազանելով Յիսուսը՝ յանձնեց անոնց որպէսզի խաչուէր:
Then he released Barabbas to them, but Jesus he scourged, and delivered to be crucified.
27 Այն ատեն՝ կառավարիչին զինուորները առին Յիսուսը պալատէն ներս, ու զինուորներուն ամբողջ գունդը հաւաքեցին անոր շուրջ:
Then the soldiers of the Governor took Jesus into the Praetorium, and gathered all the battalion together.
28 Մերկացնելով զայն՝ հագցուցին անոր որդան կարմիր վերարկու մը,
They stripped him and put on him a scarlet robe.
29 եւ հիւսելով փուշէ պսակ մը՝ դրին անոր գլուխը, ու եղէգ մը՝ անոր աջ ձեռքը. եւ ծնրադրելով անոր առջեւ՝ կը ծաղրէին զայն ու կ՚ըսէին. «Ողջո՜յն, Հրեաներո՛ւ թագաւոր»:
And they twisted a thorny crown for him, and put it on his head, and placed a reed in his right hand. Then they knelt before him, in mockery, crying, "Hail, King of the Jews!"
30 Եւ թքնելով անոր վրայ՝ կ՚առնէին եղէգը ու կը զարնէին անոր գլուխին:
And they spit upon him, and took the reed and struck him on the head, again and again.
31 Երբ ծաղրեցին զայն, հանեցին վրայէն վերարկուն, հագցուցին անոր իր հանդերձները, ու տարին զայն՝ որպէսզի խաչեն:
At last, when they had finished their mocking, they took the robe off, and put his own garments on him, and led him away to crucify him.
32 Դուրս ելլելով՝ գտան կիւրենացի մարդ մը՝ Սիմոն անունով, եւ ստիպեցին զայն որ վերցնէ անոր խաչը:
And as they went out they found a man of Cyrene, Simon by name, whom they compelled to go with them to carry his cross.
33 Երբ եկան տեղ մը՝ Գողգոթա կոչուած, որ կը նշանակէ՝ Գանկի տեղ,
And when they came to a place called Golgotha (the word means "Place of a Skull"),
34 տուին անոր լեղիով խառնուած քացախ՝ որպէսզի խմէ: Երբ համտեսեց՝ չուզեց խմել:
they gave Jesus wine to drink, mingled with gall. But after tasting it he refused to drink it.
35 Ապա խաչեցին զայն, ու վիճակ ձգելով՝ բաժնեցին անոր հանդերձները. (որպէսզի իրագործուի մարգարէին միջոցով խօսուածը. «Իմ հանդերձներս բաժնեցին իրենց մէջ, եւ իմ պատմուճանիս վրայ վիճակ ձգեցին»: )
After crucifying him, they parted his garments among them by casting lots.
36 Ու նստած՝ կը պահէին զայն.
Then they sat and watched him there.
37 եւ անոր գլուխին վրայ դրին իր ամբաստանագիրը. «Ա՛յս է Յիսուսը, Հրեաներուն թագաւորը»:
They also placed above his head his accusation written, This is Jesus The King of the Jews
38 Այն ատեն երկու աւազակներ խաչուեցան անոր հետ, մէկը՝ աջ կողմը, միւսը՝ ձախ կողմը:
At that time two robbers, also, were crucified with him; one on his right hand, the other on his left.
39 Անոնք որ կ՚անցնէին՝ կը հայհոյէին անոր, իրենց գլուխը կը շարժէին
Those who passed by reviled him, wagging their heads saying.
40 ու կ՚ըսէին. «Դո՛ւն, որ կը քակէիր տաճարը եւ կը կառուցանէիր երեք օրուան մէջ, փրկէ՛ դուն քեզ: Եթէ Աստուծոյ Որդին ես, իջի՛ր այդ խաչէն»:
"You who were going to destroy the Temple and build it in three days, save yourself! If you are the Son of God, come down from the cross!"
41 Նմանապէս քահանայապետներն ալ՝ դպիրներուն ու երէցներուն հետ ծաղրելով կ՚ըսէին.
In like manner the chief priests, too, with the Scribes and elders, kept taunting him.
42 «Ուրիշները փրկեց, ինքզի՛նք չի կրնար փրկել: Եթէ Իսրայէլի թագաւոր է, հի՛մա թող իջնէ խաչէն, եւ հաւատանք իրեն:
"He saved other," they said, "himself he cannot save. He, the King of Israel! Let him now come down from the cross, and we will believe on him!
43 Աստուծոյ վստահած էր. հի՛մա թող ազատէ զինք՝ եթէ կ՚ուզէ զինք, որովհետեւ ըսաւ. “Ես Աստուծոյ Որդին եմ”»:
He put his trust in God. let Him deliver him now, if He cares for him. For he said, ‘I am the Son of God!’"
44 Իրեն հետ խաչուած աւազակներն ալ նոյնպէս կը նախատէին զայն:
In the same way the robbers also who were being crucified with him, dept reviling him.
45 Վեցերորդ ժամէն՝՝ մինչեւ իններորդ ժամը՝ խաւար եղաւ ամբողջ երկրին վրայ:
Now from noon darkness fell upon the whole land, until three o’clock in the afternoon.
46 Ժամը իննի ատենները Յիսուս բարձրաձայն աղաղակեց. «Էլի՜, Էլի՜, լամա՞ սաբաքթանի», որ ըսել է. «Իմ Աստուա՜ծս, իմ Աստուա՜ծս, ինչո՞ւ լքեցիր զիս»:
But at three o’clock Jesus cried out in loud voice, "Eli, Eli, Lama Sabachthani?" (That is to say, "My God, my God, why hast thou forsaken me?")
47 Հոն կայնողներէն ոմանք՝ երբ լսեցին՝ ըսին. «Ասիկա Եղիա՛ն կը կանչէ»:
When they heard this, some of the bystanders said "He is calling for Elijah!"
48 Իսկոյն անոնցմէ մէկը վազեց, առաւ սպունգ մը, լեցուց քացախով, եւ անցընելով եղէգի մը՝ տուաւ անոր որ խմէ:
At once, one of them ran, and took a sponge, and filling it with vinegar, put it on a reed, and gave him to drink.
49 Միւսները ըսին. «Թո՛ղ, տեսնենք թէ Եղիա պիտի գա՞յ՝ փրկելու զայն»:
But the rest said. "Let be! Let us see whether Elijah is coming to save him!"
50 Յիսուս դարձեալ բարձրաձայն աղաղակեց ու հոգին աւանդեց:
And Jesus cried again with a loud voice, and yielded up his spirit.
51 Եւ ահա՛ տաճարին վարագոյրը երկուքի պատռեցաւ՝ վերէն վար, երկիրը շարժեցաւ, ժայռերը ճեղքուեցան,
And lo, the veil of the sanctuary was torn in two, from the top to the bottom;
52 գերեզմանները բացուեցան, ու շատ մը սուրբ ննջեցեալներու մարմիններ յարութիւն առին.
the earth quaked; the rocks split; the tombs were opened, and many bodies of the saints who had fallen asleep were raised.
53 եւ գերեզմաններէն ելան անոր յարութենէն ետք, մտան սուրբ քաղաքը ու երեւցան շատերու:
And coming forth out of the tombs, after his resurrection, they went into the holy city and appeared to many.
54 Բայց հարիւրապետը եւ անոր հետ Յիսուսը պահողները, երբ տեսան երկրաշարժն ու պատահածները՝ չափազանց վախցան, եւ ըսին. «Ճշմա՛րտապէս ասիկա Աստուծոյ Որդին էր»:
When the Roman captain and the soldiers who were with him, guarding Jesus, saw the earthquake and all that happened, they were greatly terrified and said, "Certainly this man must have been God’s Son."
55 Հոն շատ կիներ կային, որոնք հեռուէն կը նայէին. անոնք Յիսուսի հետեւեր էին Գալիլեայէն՝ իրեն սպասարկելու:
And there were present several women who were looking on from a distance; they had followed Jesus from a Galilee, ministering to him.
56 Անոնց մէջ էին Մարիամ Մագդաղենացին, Յակոբոսի ու Յովսէսի մայրը՝ Մարիամ, եւ Զեբեդէոսի որդիներուն մայրը:
among them being Mary Magdalene, Mary the mother of Jamesand Joses, and the mother of Zebedee’s sons.
57 Երբ իրիկուն եղաւ՝ հարուստ մարդ մը եկաւ Արիմաթեայէն, որուն անունը Յովսէփ էր, եւ ի՛նք ալ Յիսուսի աշակերտ էր:
When it was eventide, there came a rich man of Arimathea, named Josephus, who was himself a disciple of Jesus.
58 Ան՝ երթալով Պիղատոսի քով՝ խնդրեց Յիսուսի մարմինը. այն ատեն Պիղատոս հրամայեց՝ որ մարմինը տրուի:
This man went to Pilate and asked for the body of Jesus.
59 Յովսէփ առաւ մարմինը, փաթթեց մաքուր կտաւով,
Pilate then commanded that it be given over to him.
60 ու դրաւ իր նոր գերեզմանին մէջ՝ որ փորած էր ժայռի մէջ. եւ մեծ քար մը գլորելով գերեզմանին դուռը՝ գնաց:
So Joseph took the body, and wrapped it in a clean linen cloth, and laid it in his own new tomb, which he had cut in the rock; and after rolling a great stone against the opening of the tomb, he went away.
61 Մարիամ Մագդաղենացին ու միւս Մարիամը հոն էին՝ գերեզմանին դիմաց նստած:
And Mary Magdalene was there, and the other Mary, sitting opposite the tomb.
62 Հետեւեալ օրը, որ Ուրբաթէն ետք էր, քահանայապետներն ու Փարիսեցիները հաւաքուեցան Պիղատոսի քով,
The day after - that is, the day following the Preparation - the chief priests and Pharisees went in a body to Pilate and said.
63 եւ ըսին. «Տէ՛ր, կը յիշենք թէ այդ մոլորեցուցիչը, մինչ տակաւին ողջ էր, կ՚ըսէր. “Յարութիւն պիտի առնեմ երեք օրէն”:
"We recollect, Sir, that when he was living this imposter said, ‘I will rise again after three days.’
64 Ուրեմն հրամայէ՛, որ գերեզմանը ապահովուի՝ մինչեւ երրորդ օրը. որպէսզի իր աշակերտները չգան գիշերուան մէջ, չգողնան զայն եւ չըսեն ժողովուրդին. “Մեռելներէն յարութիւն առաւ”, ու վերջին մոլորութիւնը աւելի գէշ ըլլայ քան առաջինը»:
Now therefore give order to have the sepulcher securely guarded until the third day, for fear his disciples may come and steal him away, and then tell the people, ‘He is risen from the dead’; and so the last error will be worse than the first."
65 Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Դուք պահակազօրք ունիք. գացէ՛ք, ապահովեցէ՛ք՝ ի՛նչպէս որ կ՚ուզէք»:
"You can have a guard," said Pilate. "Go your way, make it as secure as you can."
66 Անոնք ալ գացին եւ ապահովեցին գերեզմանը՝ քարը կնքելով ու պահակազօրքով:
So they went and made the sepulcher secure, by sealing the stone in the presence of the guard.
