ՄԱՏԹԷՈՍ 27
1 Երբ առտու եղաւ, բոլոր քահանայապետներն ու ժողովուրդին երէցները խորհրդակցեցան Յիսուսի դէմ՝ որ մեռցնեն զայն:
And morning having come, all the chief priests and the elders of the people took counsel against Jesus, so as to put Him to death;
2 Երբ կապեցին զայն, տարին եւ մատնեցին Պոնտացի Պիղատոս կառավարիչին:
and having bound Him, they led [Him] away, and delivered Him up to Pontius Pilate, the governor.
3 Այն ատեն Յուդա, որ մատնեց զայն, տեսնելով որ դատապարտուեցաւ՝ զղջաց, վերադարձուց երեսուն կտոր արծաթը քահանայապետներուն ու երէցներուն,
Then Judas—he who delivered Him up—having seen that He was condemned, having regretted, brought back the thirty pieces of silver to the chief priests and to the elders, saying,
4 եւ ըսաւ. «Մեղանչեցի՝ անմեղ արիւն մատնելով»: Անոնք ըսին. «Մեզի ի՞նչ, դո՛ւն անդրադարձիր»:
“I sinned, having delivered up innocent blood”; and they said, “What [is that] to us? You will see!”
5 Ան ալ ձգեց արծաթը տաճարին մէջ, դուրս ելաւ, ու գնաց՝ խեղդեց ինքզինք:
And having cast down the pieces of silver in the temple, he departed, and having gone away, he strangled himself.
6 Քահանայապետներն ալ առնելով արծաթը՝ ըսին. «Արտօնուած չէ դնել ատիկա կորբանին մէջ՝՝, քանի որ արիւնի գին է»:
And the chief priests having taken the pieces of silver, said, “It is not lawful to put them into the treasury, seeing it is the price of blood”;
7 Եւ խորհրդակցեցան, ու գնեցին անով բրուտին արտը՝ օտարականներու գերեզմանատուն ըլլալու համար:
and having taken counsel, they bought the potter’s field with them, for the burial of strangers;
8 Ուստի այդ արտը կոչուեցաւ «Արիւնի արտ» մինչեւ այսօր:
therefore that field was called, “Field of Blood,” to this day.
9 Այն ատեն իրագործուեցաւ Երեմիա մարգարէին միջոցով ըսուած խօսքը. «Եւ առին երեսուն կտոր արծաթը, գինը անոր՝ որ գնահատուած էր, որ Իսրայէլի որդիներէն ոմանք գնահատեցին,
Then was fulfilled that spoken through Jeremiah the prophet, saying, “And I took the thirty pieces of silver, the price of Him who has been priced, whom they of the sons of Israel priced,
10 ու տուին զայն բրուտին արտին, ինչպէս Տէրը հրամայեց ինծի»:
and gave them for the potter’s field, as the LORD appointed to me.”
11 Յիսուս կայնեցաւ կառավարիչին առջեւ: Կառավարիչը հարցուց անոր. «Դո՞ւն ես Հրեաներուն թագաւորը»: Յիսուս ըսաւ անոր. «Դո՛ւն կ՚ըսես»:
And Jesus stood before the governor, and the governor questioned Him, saying, “Are You the King of the Jews?” And Jesus said to him, “You say [it].”
12 Բայց ոչինչ պատասխանեց՝ երբ կ՚ամբաստանուէր քահանայապետներէն ու երէցներէն:
And in His being accused by the chief priests and the elders, He did not answer anything;
13 Այն ատեն Պիղատոս ըսաւ անոր. «Չե՞ս լսեր, ո՜րքան կը վկայեն քեզի դէմ»:
then Pilate says to Him, “Do You not hear how many things they witness against You?”
14 Բայց չպատասխանեց անոր. ո՛չ մէկ խօսք ըսաւ, այնպէս որ կառավարիչը մեծապէս զարմացաւ:
And He did not answer him, not even to one word, so that the governor wondered greatly.
15 Տօնին ատենը կառավարիչը սովորութիւն ունէր բանտարկեալ մը արձակել բազմութեան, ո՛վ որ ուզէին:
And at the celebration the governor had been accustomed to release one to the multitude, a prisoner, whom they willed,
16 Այն ատեն ունէին երեւելի բանտարկեալ մը՝ Բարաբբա կոչուած:
and they had a noted prisoner then, called Barabbas,
17 Ուրեմն երբ հաւաքուեցան՝ Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Ո՞վ կ՚ուզէք որ արձակեմ ձեզի. Բարաբբա՞ն, թէ Յիսուսը՝ որ Քրիստոս կը կոչուի»:
therefore they having been gathered together, Pilate said to them, “Whom do you will [that] I may release to you? Barabbas or Jesus who is called Christ?”
18 Քանի որ գիտէր թէ նախանձի՛ համար մատնած էին զայն:
For he had known that they had delivered Him up because of envy.
19 Երբ ինք բազմած էր դատարանը, իր կինը մէկը ղրկեց իրեն եւ ըսաւ. «Դուն գործ մի՛ ունենար այդ արդարին հետ, որովհետեւ այսօր շատ չարչարուեցայ երազիս մէջ՝ անոր պատճառով»:
And as he is sitting on the judgment seat, his wife sent to him, saying, “Nothing—to you and to that Righteous One, for I suffered many things today in a dream because of Him.”
20 Բայց քահանայապետներն ու երէցները համոզեցին բազմութիւնը, որ Բարաբբա՛ն խնդրեն եւ Յիսուսը կորսնցնեն:
And the chief priests and the elders persuaded the multitudes that they might ask for themselves Barabbas, and might destroy Jesus;
21 Կառավարիչը ըսաւ անոնց. «Այս երկուքէն ո՞վ կ՚ուզէք՝ որ արձակեմ ձեզի»:
and the governor answering said to them, “Which of the two will you [that] I may release to you?” And they said, “Barabbas.”
22 Անոնք ըսին. «Բարաբբա՛ն»: Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Հապա ի՞նչ ընեմ Յիսուսը՝ որ Քրիստոս կը կոչուի»:
Pilate says to them, “What then will I do with Jesus who is called Christ?” They all say to him, “Let [Him] be crucified!”
23 Բոլորն ալ ըսին անոր. «Թող խաչուի»: Իսկ կառավարիչը ըսաւ. «Բայց ի՞նչ չարիք ըրած է»: Անոնք ա՛լ աւելի կ՚աղաղակէին. «Թող խաչուի»:
And the governor said, “Why, what evil did He do?” And they were crying out the more, saying, “Let [Him] be crucified!”
24 Պիղատոս՝ տեսնելով թէ անօգուտ է, այլ մանաւանդ աղմուկ կը բարձրանայ՝՝, ջուր առաւ, ձեռքերը լուաց բազմութեան առջեւ եւ ըսաւ. «Ես անպարտ եմ այդ արդարին արիւնէն. դո՛ւք անդրադարձէք»:
And Pilate having seen that it profits nothing, but rather a tumult is made, having taken water, he washed the hands before the multitude, saying, “I am innocent from the blood of this Righteous One; you will see [to it] yourselves”;
25 Ամբողջ ժողովուրդը պատասխանեց. «Ատոր արիւնը թող ըլլայ մեր վրայ ու մեր զաւակներուն վրայ»:
and all the people answering said, “His blood [is] on us, and on our children!”
26 Այն ատեն Բարաբբա՛ն արձակեց անոնց, եւ խարազանելով Յիսուսը՝ յանձնեց անոնց որպէսզի խաչուէր:
Then he released Barabbas to them, and having scourged Jesus, he delivered [Him] up that He may be crucified;
27 Այն ատեն՝ կառավարիչին զինուորները առին Յիսուսը պալատէն ներս, ու զինուորներուն ամբողջ գունդը հաւաքեցին անոր շուրջ:
then the soldiers of the governor having taken Jesus to the Praetorium, gathered to Him all the band;
28 Մերկացնելով զայն՝ հագցուցին անոր որդան կարմիր վերարկու մը,
and having unclothed Him, they put a crimson cloak around Him,
29 եւ հիւսելով փուշէ պսակ մը՝ դրին անոր գլուխը, ու եղէգ մը՝ անոր աջ ձեռքը. եւ ծնրադրելով անոր առջեւ՝ կը ծաղրէին զայն ու կ՚ըսէին. «Ողջո՜յն, Հրեաներո՛ւ թագաւոր»:
and having plaited Him a garland out of thorns they put [it] on His head, and [put] a reed in His right hand, and having kneeled before Him, they were mocking Him, saying, “Hail, the King of the Jews!”
30 Եւ թքնելով անոր վրայ՝ կ՚առնէին եղէգը ու կը զարնէին անոր գլուխին:
And having spit on Him, they took the reed, and were striking on His head;
31 Երբ ծաղրեցին զայն, հանեցին վրայէն վերարկուն, հագցուցին անոր իր հանդերձները, ու տարին զայն՝ որպէսզի խաչեն:
and when they had mocked Him, they took off the cloak from Him, and put His own garments on Him, and led Him away to crucify [Him].
32 Դուրս ելլելով՝ գտան կիւրենացի մարդ մը՝ Սիմոն անունով, եւ ստիպեցին զայն որ վերցնէ անոր խաչը:
And coming forth, they found a man, a Cyrenian, by name Simon: they impressed him that he might carry His cross;
33 Երբ եկան տեղ մը՝ Գողգոթա կոչուած, որ կը նշանակէ՝ Գանկի տեղ,
and having come to a place called Golgotha, which is called “Place of [the] Skull,”
34 տուին անոր լեղիով խառնուած քացախ՝ որպէսզի խմէ: Երբ համտեսեց՝ չուզեց խմել:
they gave Him vinegar mixed with gall to drink, and having tasted, He would not drink.
35 Ապա խաչեցին զայն, ու վիճակ ձգելով՝ բաժնեցին անոր հանդերձները. (որպէսզի իրագործուի մարգարէին միջոցով խօսուածը. «Իմ հանդերձներս բաժնեցին իրենց մէջ, եւ իմ պատմուճանիս վրայ վիճակ ձգեցին»: )
And having crucified Him, they divided His garments, casting a lot, [[that it might be fulfilled which was spoken by the prophet: “They divided My garments to themselves, and they cast a lot over My clothing”; ]]
36 Ու նստած՝ կը պահէին զայն.
and sitting down, they were watching Him there,
37 եւ անոր գլուխին վրայ դրին իր ամբաստանագիրը. «Ա՛յս է Յիսուսը, Հրեաներուն թագաւորը»:
and they put up over His head, His accusation written: “THIS IS JESUS, THE KING OF THE JEWS.”
38 Այն ատեն երկու աւազակներ խաչուեցան անոր հետ, մէկը՝ աջ կողմը, միւսը՝ ձախ կողմը:
Then two robbers are crucified with Him, one on the right hand and one on the left,
39 Անոնք որ կ՚անցնէին՝ կը հայհոյէին անոր, իրենց գլուխը կը շարժէին
and those passing by kept slandering Him, wagging their heads,
40 ու կ՚ըսէին. «Դո՛ւն, որ կը քակէիր տաճարը եւ կը կառուցանէիր երեք օրուան մէջ, փրկէ՛ դուն քեզ: Եթէ Աստուծոյ Որդին ես, իջի՛ր այդ խաչէն»:
and saying, “You that are throwing down the temple, and in three days building [it], save Yourself; if You are the Son of God, come down from the cross.”
41 Նմանապէս քահանայապետներն ալ՝ դպիրներուն ու երէցներուն հետ ծաղրելով կ՚ըսէին.
And in like manner also the chief priests mocking, with the scribes and elders, said,
42 «Ուրիշները փրկեց, ինքզի՛նք չի կրնար փրկել: Եթէ Իսրայէլի թագաւոր է, հի՛մա թող իջնէ խաչէն, եւ հաւատանք իրեն:
“He saved others; He is not able to save Himself! If He is King of Israel, let Him come down now from the cross, and we will believe Him;
43 Աստուծոյ վստահած էր. հի՛մա թող ազատէ զինք՝ եթէ կ՚ուզէ զինք, որովհետեւ ըսաւ. “Ես Աստուծոյ Որդին եմ”»:
He has trusted on God, let Him now deliver Him if He wants Him, because He said, I am [the] Son of God”;
44 Իրեն հետ խաչուած աւազակներն ալ նոյնպէս կը նախատէին զայն:
with the same also the robbers, who were crucified with Him, were reproaching Him.
45 Վեցերորդ ժամէն՝՝ մինչեւ իններորդ ժամը՝ խաւար եղաւ ամբողջ երկրին վրայ:
And from the sixth hour darkness came over all the land to the ninth hour,
46 Ժամը իննի ատենները Յիսուս բարձրաձայն աղաղակեց. «Էլի՜, Էլի՜, լամա՞ սաբաքթանի», որ ըսել է. «Իմ Աստուա՜ծս, իմ Աստուա՜ծս, ինչո՞ւ լքեցիր զիս»:
and about the ninth hour Jesus cried out with a great voice, saying, “Eli, Eli, lama sabachthani?” That is, “My God, My God, why did You forsake Me?”
47 Հոն կայնողներէն ոմանք՝ երբ լսեցին՝ ըսին. «Ասիկա Եղիա՛ն կը կանչէ»:
And certain of those standing there having heard, said, “He calls Elijah”;
48 Իսկոյն անոնցմէ մէկը վազեց, առաւ սպունգ մը, լեցուց քացախով, եւ անցընելով եղէգի մը՝ տուաւ անոր որ խմէ:
and immediately, one of them having run, and having taken a sponge, having filled [it] with vinegar, and having put [it] on a reed, was giving Him to drink,
49 Միւսները ըսին. «Թո՛ղ, տեսնենք թէ Եղիա պիտի գա՞յ՝ փրկելու զայն»:
but the rest said, “Let alone, let us see if Elijah comes—about to save Him.”
50 Յիսուս դարձեալ բարձրաձայն աղաղակեց ու հոգին աւանդեց:
And Jesus having again cried with a great voice, yielded the spirit;
51 Եւ ահա՛ տաճարին վարագոյրը երկուքի պատռեցաւ՝ վերէն վար, երկիրը շարժեցաւ, ժայռերը ճեղքուեցան,
and behold, the veil of the temple was torn in two from top to bottom, and the earth quaked, and the rocks were split,
52 գերեզմանները բացուեցան, ու շատ մը սուրբ ննջեցեալներու մարմիններ յարութիւն առին.
and the tombs were opened, and many bodies of the holy ones who have fallen asleep, arose,
53 եւ գերեզմաններէն ելան անոր յարութենէն ետք, մտան սուրբ քաղաքը ու երեւցան շատերու:
and having come forth out of the tombs after His rising, they went into the holy city, and appeared to many.
54 Բայց հարիւրապետը եւ անոր հետ Յիսուսը պահողները, երբ տեսան երկրաշարժն ու պատահածները՝ չափազանց վախցան, եւ ըսին. «Ճշմա՛րտապէս ասիկա Աստուծոյ Որդին էր»:
And the centurion, and those with him watching Jesus, having seen the earthquake, and the things that were done, were exceedingly afraid, saying, “Truly this was God’s Son.”
55 Հոն շատ կիներ կային, որոնք հեռուէն կը նայէին. անոնք Յիսուսի հետեւեր էին Գալիլեայէն՝ իրեն սպասարկելու:
And there were there many women beholding from afar, who followed Jesus from Galilee, ministering to Him,
56 Անոնց մէջ էին Մարիամ Մագդաղենացին, Յակոբոսի ու Յովսէսի մայրը՝ Մարիամ, եւ Զեբեդէոսի որդիներուն մայրը:
among whom was Mary the Magdalene, and Mary the mother of James and of Joses, and the mother of the sons of Zebedee.
57 Երբ իրիկուն եղաւ՝ հարուստ մարդ մը եկաւ Արիմաթեայէն, որուն անունը Յովսէփ էր, եւ ի՛նք ալ Յիսուսի աշակերտ էր:
And evening having come, there came a rich man from Arimathea named Joseph, who also himself was discipled to Jesus,
58 Ան՝ երթալով Պիղատոսի քով՝ խնդրեց Յիսուսի մարմինը. այն ատեն Պիղատոս հրամայեց՝ որ մարմինը տրուի:
he having gone near to Pilate, asked for himself the body of Jesus; then Pilate commanded the body to be given back.
59 Յովսէփ առաւ մարմինը, փաթթեց մաքուր կտաւով,
And having taken the body, Joseph wrapped it in clean linen,
60 ու դրաւ իր նոր գերեզմանին մէջ՝ որ փորած էր ժայռի մէջ. եւ մեծ քար մը գլորելով գերեզմանին դուռը՝ գնաց:
and laid it in his new tomb that he hewed in the rock, and having rolled a great stone to the door of the tomb, he went away;
61 Մարիամ Մագդաղենացին ու միւս Մարիամը հոն էին՝ գերեզմանին դիմաց նստած:
now Mary the Magdalene was there, and the other Mary, sitting opposite the grave.
62 Հետեւեալ օրը, որ Ուրբաթէն ետք էր, քահանայապետներն ու Փարիսեցիները հաւաքուեցան Պիղատոսի քով,
And on the next day that is after the Preparation, the chief priests and the Pharisees were gathered together to Pilate,
63 եւ ըսին. «Տէ՛ր, կը յիշենք թէ այդ մոլորեցուցիչը, մինչ տակաւին ողջ էր, կ՚ըսէր. “Յարութիւն պիտի առնեմ երեք օրէն”:
saying, “Lord, we have remembered that this deceiver said while yet living, After three days I rise;
64 Ուրեմն հրամայէ՛, որ գերեզմանը ապահովուի՝ մինչեւ երրորդ օրը. որպէսզի իր աշակերտները չգան գիշերուան մէջ, չգողնան զայն եւ չըսեն ժողովուրդին. “Մեռելներէն յարութիւն առաւ”, ու վերջին մոլորութիւնը աւելի գէշ ըլլայ քան առաջինը»:
command, then, the grave to be made secure until the third day, lest His disciples, having come by night, may steal Him away, and may say to the people, He rose from the dead, and the last deceit will be worse than the first.”
65 Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Դուք պահակազօրք ունիք. գացէ՛ք, ապահովեցէ՛ք՝ ի՛նչպէս որ կ՚ուզէք»:
And Pilate said to them, “You have a guard, go away, make [it] secure—as you have known”;
66 Անոնք ալ գացին եւ ապահովեցին գերեզմանը՝ քարը կնքելով ու պահակազօրքով:
and they, having gone, made the grave secure, having sealed the stone, together with the guard.
