ՄԱՏԹԷՈՍ 10
1 Յետոյ, քովը կանչելով իր տասներկու աշակերտները, իշխանութիւն տուաւ անոնց՝ անմաքուր ոգիներուն վրայ, որպէսզի դուրս հանեն զանոնք, ու բուժեն ամէն տեսակ ախտ եւ ամէն տեսակ վատառողջութիւն:
He told [us] twelve disciples to come to him. Then he gave us the power/authority to expel evil spirits [that controlled people]. He also enabled [us] to heal all people who had diseases or who were sick.
2 Ահա՛ւասիկ տասներկու առաքեալներուն անունները.- առաջինը՝ Սիմոն, որ Պետրոս կը կոչուի, եւ անոր եղբայրը՝ Անդրէաս,
[Here is a list of us] twelve [disciples whom he called] apostles ([which means ‘messengers’]): Simon, [to whom he gave the new name] Peter; Andrew, Peter’s [younger] brother; James, the son of Zebedee; John, the [younger] brother of James;
3 Յակոբոս Զեբեդեան եւ անոր եղբայրը՝ Յովհաննէս, Փիլիպպոս ու Բարթողոմէոս, Թովմաս եւ Մատթէոս՝ մաքսաւորը, Յակոբոս Ալփեան ու Ղեբէոս՝ որ Թադէոս մականուանուեցաւ,
Philip; Bartholomew; Thomas; me, Matthew, the tax collector; James, the [son] of Alpheus; Thaddeus;
4 Սիմոն Կանանացի եւ Յուդա Իսկարիովտացի, որ մատնեց զայն:
Simon, a member of the party [that wanted to overthrow the Roman government; ] and Judas Iscariot (OR, Judas, the man from Kerioth [Town]), who [later] enabled [the Jewish leaders] to seize Jesus.
5 Յիսուս ղրկեց այս տասներկուքը եւ պատուիրեց անոնց. «Մի՛ երթաք հեթանոսներու ճամբայէն, ու մի՛ մտնէք Սամարացիներու որեւէ քաղաք,
When Jesus was [about to] send [us] twelve [apostles to tell his message to people in various places], he gave [us] these instructions: “Do not go where the non-Jews live [MTY] or into the towns [where the] Samaritans live, [because they hate you].
6 այլ մանաւանդ գացէ՛ք Իսրայէլի տան կորսուած ոչխարներուն:
Instead, go to the people of Israel [SYN] who have [gone away from God like] sheep that have gotten lost [MET].
7 Երբ երթաք, քարոզեցէ՛ք եւ ըսէ՛ք. “Երկինքի թագաւորութիւնը մօտեցած է”:
When you go [to them], proclaim to them that God [EUP/MTY] will soon begin to rule over people.
8 Բուժեցէ՛ք հիւանդները, մաքրեցէ՛ք բորոտները՝՝, հանեցէ՛ք դեւերը. ձրի՛ ստացած էք, ձրի՛ տուէք:
Heal sick people, cause dead people to become alive, heal people who have leprosy, and cause demons to leave people [who are controlled by them] {[whom demons control]}. Do not charge money [for helping people, because God] did not charge you anything [for helping you].
9 Մի՛ ունենաք ո՛չ ոսկի, ո՛չ արծաթ ու ո՛չ պղինձ՝ ձեր գօտիներուն մէջ.
Do not take any money with you [MTY], nor a knapsack. Do not take an extra shirt, nor sandals [in addition to what you are wearing], nor a walking stick. Every worker deserves to get pay [from the people for whom he works], [so you deserve to receive food and a place to stay from the people to whom you go].
10 ո՛չ ճամբորդութեան համար պարկ, ո՛չ կրկին բաճկոն, ո՛չ կօշիկ, ո՛չ գաւազան. որովհետեւ գործաւորը արժանի է իր կերակուրին:
11 Երբ քաղաք մը կամ գիւղ մը մտնէք, տեղեկացէ՛ք թէ ո՛վ է արժանաւորը անոր մէջ, եւ մնացէ՛ք անոր քով՝ մինչեւ որ մեկնիք անկէ:
In whatever town or village you enter, find out which person is worthy [that you should stay in his home]. And as you go into that house, [ask God to] bless the people [who live there] [MTY]. Stay in that home until you leave [that town or village].
12 Երբ տուն մտնէք, բարե՛ւ տուէք անոր:
13 Եթէ այդ տունը արժանի է, ձեր բարեւը թող գայ անոր վրայ. իսկ եթէ արժանի չէ, ձեր բարեւը թող վերադառնայ ձեզի:
If the people who live in [MTY] that house are worthy [of being blessed] {[God blessing them]}, [God] will bless them. If the people who live in that house are not worthy [of being blessed] {[of God blessing them]}, [God] will bless you [instead of blessing them].
14 Եթէ մէկը չընդունի ձեզ ու մտիկ չընէ ձեր խօսքերը, երբ մեկնիք այդ տունէն կամ քաղաքէն, թօթուեցէ՛ք ձեր ոտքերուն փոշին:
If the people [who live in any house or town] do not welcome you [to their home or town], nor listen to your message, leave that house or town. And as you leave, shake off the dust from your feet. [By doing that, you will warn them that God will punish them for rejecting your message].
15 Ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Սոդոմացիներու եւ Գոմորացիներու երկրին աւելի՛ դիւրին պիտի ըլլայ դատաստանին օրը, քան այդ քաղաքին”»:
Note this carefully: [At the time when God] judges [all people, he] will punish [the people who lived in] Sodom and Gomorrah [MTY], [the ancient cities which God destroyed because their people were extremely wicked]. But in any town where the people [MTY] refuse to hear your message, God will punish them even more severely.”
16 «Ահա՛ կը ղրկեմ ձեզ իբր ոչխարներ՝ գայլերու մէջ. ուրեմն խորագէ՛տ եղէք օձերու պէս, եւ աննենգ՝ աղաւնիներու պէս:
“Take note: After I send you out, [you will be as defenseless] as sheep [MET] in the midst of [people who are as dangerous as] wolves. So you should wisely [stay away from such people, like you stay away from poisonous] snakes [SIM]. You should be as harmless as doves are [SIM].
17 Իսկ զգուշացէ՛ք մարդոցմէ. որովհետեւ ատեաններու պիտի մատնեն ձեզ, ու պիտի խարազանեն ձեզ իրենց ժողովարաններուն մէջ:
Also, be on guard against [our religious leaders]. They will arrest you and take you to the members of the religious councils [to put you on trial and punish you because you are my disciples]. You will be whipped {The local leaders will whip you} [in] their meeting places.
18 Կառավարիչներու եւ թագաւորներու առջեւ պիտի տարուիք՝ իմ պատճառովս, իբր վկայութիւն անոնց ու հեթանոսներուն:
[And] because [you teach] about me, you will be taken {[the religious leaders] will take you} to governors and kings [in order that they may put you on trial and punish you]. As a result, you will testify to those rulers and to [other] non-Jews [about what I have done].
19 Բայց երբ մատնեն ձեզ, մի՛ մտահոգուիք թէ ի՛նչպէս կամ ի՛նչ պիտի խօսիք, որովհետեւ ինչ որ պիտի խօսիք՝ պիտի տրուի ձեզի այդ ժամուն:
When [the religious leaders] arrest you, do not be worried about what you will say [to them], because at that very time [the] Holy Spirit will tell you the words that you should say.
20 Որովհետեւ ո՛չ թէ դուք էք որ պիտի խօսիք, հապա ձեր Հօր Հոգին՝ որ պիտի խօսի ձեր մէջ:
It is not that you [will decide what to] say. Instead, you will say what the Spirit of your [heavenly] Father tells [you to say].
21 Եղբայրը մահուան պիտի մատնէ իր եղբայրը, եւ հայրը՝ զաւակը. ու զաւակներ պիտի ելլեն իրենց ծնողներուն դէմ եւ մեռցնեն զանոնք:
[You will be taken] {[People who do not believe in me will] take you} to the authorities to be killed [because you believe in me. For example], people will betray their brothers, and fathers will betray their children. Children will rebel against their parents and cause [them] to be killed.
22 Բոլորին ատելի պիտի ըլլաք իմ անունիս համար. բայց ո՛վ որ տոկայ մինչեւ վախճանը, անիկա՛ պիտի փրկուի:
Many people will hate you [because you believe in me]. Nevertheless, [many people] will keep on believing in me until they die. They are the people whom [God] will take to live with him.
23 Երբ այս քաղաքին մէջ հալածեն ձեզ, փախէ՛ք ուրիշ քաղաք մը. որովհետեւ ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Պիտի չաւարտէք Իսրայէլի քաղաքները, մինչեւ որ մարդու Որդին գայ”:
When people in one town cause you to suffer, escape to another town [and tell the people there about me]. Note this: [I], the one who came down from heaven, will certainly return [to earth] before you have finished going from one town to another town throughout Israel [and telling people about me].
24 Աշակերտը գերիվեր չէ իր վարդապետէն, ո՛չ ալ ծառան՝ իր տիրոջմէն:
A disciple should not [expect to be] greater than his teacher, and servants [are not] superior to their master.
25 Բաւական է աշակերտին՝ որ իր վարդապետին պէս ըլլայ, ու ծառային՝ իր տիրոջ պէս: Եթէ տանուտէրը կոչեցին Բէեղզեբուղ, ո՜րչափ աւելի՝ անոր տնեցիները»:
You do not [expect that] people will [treat] a disciple better than [they treat] his teacher, or that [they will treat] a servant [better than they treat] his master. [Similarly, because I am your teacher and master, you can expect that people will mistreat you, because they have mistreated me]. The most you can expect is that people [will treat you like they treat me. I am like] the ruler of a household [MET]. But people [have insulted me by] calling [me] Beelzebub, [the ruler of the demons]. So they [will] certainly [insult you more, you who are only like] members of my household [MET]!”
26 « Ուրեմն մի՛ վախնաք անոնցմէ, որովհետեւ ոչինչ կայ ծածկուած՝ որ պիտի չյայտնուի, ու գաղտնի՝ որ պիտի չգիտցուի:
“Do not be afraid of [people who insult you and do evil things to you. God wants] everything that is unknown now to be revealed {[God wants you to] reveal everything [that is unknown now]}. [He does] not [want his truth] to remain hidden [MET] and kept secret [DOU].
27 Ինչ որ կ՚ըսեմ ձեզի խաւարի մէջ՝ խօսեցէ՛ք զայն լոյսի մէջ, եւ ինչ որ կը լսէք ականջի մէջ՝ քարոզեցէ՛ք տանիքներուն վրայ:
[So, instead of being afraid], what I say to you [secretly as people do] at night [MTY], tell [publicly as people do] during the daytime [MTY]. What I [say to you privately as people do when they] whisper to you [MTY], proclaim publicly [MTY, DOU].
28 Մի՛ վախնաք անոնցմէ՝ որ մարմինը կը սպաննեն ու չեն կրնար անձը սպաննել. այլ մանաւանդ վախցէ՛ք անկէ՝ որ կրնայ անձը եւ մարմինը կորսնցնել գեհենին մէջ: (Geenna g1067)
Do not be afraid of people who [are able to] kill your body [SYN] but are not able to destroy your soul. Instead, fear [God because] he is able to destroy both a [person’s] body and a [person’s] soul in hell. (Geenna g1067)
29 Երկու ճնճղուկ չե՞ն ծախուիր մէկ դանգի. սակայն անոնցմէ ո՛չ մէկը գետին կ՚իյնայ առանց ձեր Հօր կամքին:
[Think about the] sparrows. [They have so little value] that [you] can buy cares two of them for [only] one small coin [RHQ]. But when [any] sparrow falls to the ground [and dies] [LIT], [God], your [heavenly] Father, knows it, [because he cares about everything].
30 Բայց ձեր գլուխին բոլոր մազերն ալ համրուած են:
[He cares about you, too]. He even knows how many hairs you have on your head!
31 Ուրեմն մի՛ վախնաք, որովհետեւ դուք շատ ճնճղուկներէ աւելի կ՚արժէք»:
[God] values you much more than he values sparrows [LIT]. So, do not be afraid [of people who threaten to kill you]
32 «Ուստի ո՛վ որ դաւանի զիս մարդոց առջեւ, ես ալ պիտի դաւանիմ զինք Հօրս առջեւ՝ որ երկինքն է:
If people, [without being afraid, are willing to] tell others [that they are my disciples], I will acknowledge before my Father who is in heaven [that they are my disciples].
33 Իսկ ո՛վ որ ուրանայ զիս մարդոց առջեւ, ես ալ պիտի ուրանամ զինք Հօրս առջեւ՝ որ երկինքն է»:
But if they are afraid to say in front of others that they are my [disciples], I will tell my Father, who is in heaven, [that] they are not [my disciples].”
34 «Մի՛ կարծէք թէ ես եկայ խաղաղութիւն ձգելու երկրի վրայ: Ես եկայ ո՛չ թէ խաղաղութիւն ձգելու, հապա՝ սուր:
“Do not think that I came to earth to cause [people] to live together harmoniously. The result of my coming is that [some of those who follow me] [MTY] will be killed.
35 Որովհետեւ եկայ զատելու մարդը իր հօրմէն, եւ աղջիկը՝ իր մօրմէն, ու հարսը՝ իր կեսուրէն:
Because I came [to earth, people who do not believe in me] will oppose [those who do believe in me. For example], some sons will oppose their fathers, some daughters will oppose their mothers, and some daughters-in-law will oppose their mothers-in-law.
36 Մարդուն թշնամիները՝ իր տնեցինե՛րը պիտի ըլլան:
[This shows that sometimes] a person’s enemies will be members of his own household.
37 Ա՛ն որ ինձմէ աւելի կը սիրէ իր հայրը կամ մայրը՝ ինծի արժանի չէ, եւ ա՛ն որ ինձմէ աւելի կը սիրէ իր որդին կամ աղջիկը՝ ինծի արժանի չէ:
People who love their fathers or mothers more than [they love] me are not worthy to [have a relationship with me]. And people who love their sons or daughters more than [they love] me are not worthy [to belong to] me.
38 Ա՛ն որ իր խաչը չ՚առներ ու իմ ետեւէս չի գար, ինծի արժանի չէ:
[People who are ready to execute a prisoner force him to] carry a cross [to the place where they will nail him to it] [MET]. Those who are not [willing to allow other people to hurt and disgrace them like that because of being my disciples] are not worthy to belong to me.
39 Ա՛ն որ կը գտնէ իր անձը՝ պիտի կորսնցնէ զայն, եւ ա՛ն որ կը կորսնցնէ իր անձը ինծի համար՝ պիտի գտնէ զայն»:
People who [deny that they believe in me in order to escape being killed] will not live [with God eternally] [MET], but people who [confess that they believe in] me and, [as a result are] killed, will live [with God eternally] [MET].”
40 «Ա՛ն որ ձեզ կ՚ընդունի՝ զի՛ս կ՚ընդունի. եւ ա՛ն որ զիս կ՚ընդունի՝ զիս ղրկո՛ղը կ՚ընդունի:
“[God considers that] everyone who welcomes you, welcomes me [SIM], and [he considers that] everyone who welcomes me welcomes [him], the one who sent me [SIM].
41 Ա՛ն որ մարգարէ մը կ՚ընդունի՝ մարգարէի անունով, մարգարէի վարձատրութիւն պիտի ստանայ. ու ա՛ն որ արդար մը կ՚ընդունի՝ արդարի անունով, արդարի վարձատրութիւն պիտի ստանայ:
Those who welcome [someone because] [MTY] [they know] that person is a prophet they will receive the [same] reward that prophets [receive from God. Likewise], those who welcome a person [because] [MTY] [they know] that person is righteous will receive the reward righteous people [receive from God].
42 Եւ ո՛վ որ այս պզտիկներէն մէկուն միայն գաւաթ մը պաղ ջուր խմցնէ՝ աշակերտի անունով, ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի, բնա՛ւ իր վարձատրութիւնը պիտի չկորսնցնէ»:
[Note this: ] people [see that you are thirsty] [MTY] [and] give you a drink of cold water because they know that [MTY] you are one of my disciples. [God] will certainly reward people who do that. [They might consider that what they did] is insignificant, [but God will consider it very significant]” [LIT].
