ՄԱՐԿՈՍ 6
1 Անկէ մեկնելով՝ գնաց իր բնագաւառը, եւ իր աշակերտները հետեւեցան անոր:
Jesus left [Capernaum city and went to his hometown, Nazareth]. His disciples went with him.
2 Երբ Շաբաթ օրը հասաւ, սկսաւ ժողովարանին մէջ սորվեցնել: Շատեր լսելով կ՚ապշէին ու կ՚ըսէին. «Ասիկա ուրկէ՞ ունի այս բաները. այս ի՞նչ իմաստութիւն է՝ իրեն տրուած, որ այսպիսի հրաշքներ կը գործուին իր ձեռքով:
(On the Sabbath/On the Jewish rest day), [he entered] the Jewish worship house and taught [the people]. Many who were listening to him were astonished. [But some] were saying, “[This man is just an ordinary person like we are! So (we cannot believe that] this man [is able to teach us] about these things and that he has been made very wise {that [God] has made him very wise} and that he is performing such miracles![/how is it that] [RHQ] this man [is able to teach us] about these things and that he has been made very wise {that [God] has made him very wise} and that he is performing such miracles?) [RHQ]
3 Ասիկա հիւսնը չէ՞, Մարիամի որդին, եւ Յակոբոսի, Յովսէսի, Յուդայի ու Սիմոնի եղբայրը. եւ իր քոյրերը հոս՝ մեր քով չե՞ն»: Ուստի անոր պատճառով կը գայթակղէին:
([We know that] he is [just an ordinary] carpenter!/Isn’t he [just an ordinary] carpenter [RHQ]?) [We know him and his family! We know] Mary his mother! ([We know] his [younger] brothers James, Joses, Judas and Simon!/Are not his [younger] brothers James, Joses, Judas and Simon?) [RHQ] And (his [younger] sisters also live here in this town!/do not his [younger] sisters also live here in this town?) [RHQ]” So they despised him.
4 Սակայն Յիսուս ըսաւ անոնց. «Մարգարէ մը առանց պատիւի չէ, բացի իր բնագաւառին, իր ազգականներուն եւ իր տան մէջ»:
Jesus [knew that they refused to believe in him]. So he said to them, “[It is certainly true that] people honor [me and other] prophets [in other places, but] not in our hometowns! Even our relatives and the people who live in our own houses do not honor us!”
5 Հոն չէր կրնար հրաշք գործել. բայց միայն քանի մը հիւանդի վրայ ձեռք դրաւ ու բուժեց զանոնք:
[So], although he healed a few sick people there by touching them, he [decided] not to perform many [other] miracles [in Nazareth] because the people there did not believe that he was the Messiah.
6 Եւ անոնց անհաւատութեան վրայ կը զարմանար, ու շրջակայ գիւղերը երթալով՝ կը սորվեցնէր:
He was amazed that they did not believe [in him]. Mark 6:6b-13 Jesus [and his disciples] went from town to town [in that region] teaching [the people].
7 Իրեն կանչելով տասներկուքը՝ երկու-երկու ղրկեց զանոնք, եւ իշխանութիւն տուաւ անոնց՝ անմաքուր ոգիներուն վրայ:
[One day] he summoned the twelve [disciples], and then he [told them that] he was going to send them out two-by-two [to teach people in various towns]. He gave them power [to expel] evil spirits [from people].
8 Պատուիրեց անոնց՝ որ ոչինչ առնեն ճամբորդութեան համար, բայց միայն գաւազան մը. ո՛չ պարկ, ո՛չ հաց, ո՛չ դրամ՝ գօտիներուն մէջ,
He also instructed them to wear sandals and to take along a walking stick when they were traveling. He told them not to take food, nor a bag [in which travelers carry supplies], nor any money for their journey. He also did not allow them to take extra clothing. [He wanted the people who heard their message to give them what they needed].
9 հապա հողաթափ հագնին: Ու ըսաւ. «Կրկին բաճկոն մի՛ հագնիք»,
10 եւ աւելցուց. «Ո՛ր տունը որ մտնէք, հո՛ն մնացէք՝ մինչեւ որ անկէ մեկնիք:
He also instructed them, “After you enter a town, [if someone invites you to stay in his house], go into his house. Eat and sleep in that same home until you leave that town.
11 Իսկ անոնք որ չեն ընդունիր ձեզ ու մտիկ չեն ըներ ձեզի, երբ անկէ մեկնիք՝ թօթուեցէ՛ք ձեր ոտքերուն ներքեւի փոշին, իբր վկայութիւն անոնց: Ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Սոդոմացիներուն եւ Գոմորացիներուն աւելի՛ դիւրին պիտի ըլլայ դատաստանին օրը՝ քան այդ քաղաքին”՝՝»:
Wherever the people do not welcome you and wherever the people do not listen to you, shake off the dust from your feet as you leave [that place]. By doing that, you will warn them [that God will punish them for rejecting your message].”
12 Անոնք ալ մեկնելով՝ կը քարոզէին, որ մարդիկ ապաշխարեն:
[So] after the disciples went out [to various towns], they were preaching that people should stop their sinful behavior.
13 Շատ դեւեր դուրս կը հանէին, շատ հիւանդներ իւղով կ՚օծէին ու զանոնք կը բուժէին:
They were also expelling many evil spirits [from people], and they were anointing many sick people with [olive] oil and healing them.
14 Երբ Հերովդէս թագաւորը լսեց, (քանի որ անոր անունը յայտնի եղաւ, ) ըսաւ. «Յովհաննէս Մկրտիչ մեռելներէն յարութիւն առած է. ուստի հրաշքներ կը գործուին անով»:
[King] Herod [Antipas] heard about [what] Jesus [was doing], because many people were talking [about it. Some] people were saying [about Jesus], “[He must be] John the Baptizer! He has come back to life! That is why he [has God’s] power to perform these miracles!”
15 Ուրիշներ կ՚ըսէին. «Եղիա՛ն է», ուրիշներ ալ կ՚ըսէին. «Մարգարէ մըն է, կամ մարգարէներէն մէկուն պէս»:
Others were saying [about Jesus], “He is [the former prophet] Elijah, [whom God promised to send back again].” Others were saying [about Jesus], “[No], he is a [different] prophet, like one of the [other] prophets [who lived long ago].”
16 Բայց երբ Հերովդէս լսեց՝ ըսաւ. «Ասիկա Յովհաննէ՛սն է՝ որ ես գլխատեցի. մեռելներէն յարութիւն առած է»:
Having heard [what the people were saying, King] Herod [Antipas] himself repeatedly said, “The man [performing those miracles] must be John! I [commanded my soldiers to] cut off his head, but he has come back to life again [to get revenge for my killing him]!”
17 Արդարեւ Հերովդէս՝ ի՛նք մարդ ղրկելով բռներ էր Յովհաննէսը, ու կապելով բանտը դրեր էր, իր եղբօր՝ Փիլիպպոսի կնոջ՝ Հերովդիայի պատճառով, քանի որ անոր հետ ամուսնացած էր.
The reason [King Herod concluded that John wanted revenge is as follows: Some time before this], Herod married Herodias, while she was [still] the wife of his [younger] brother, Philip.
18 որովհետեւ Յովհաննէս կ՚ըսէր Հերովդէսի. «Քեզի արտօնուած չէ եղբօրդ կինը առնել»:
John kept telling Herod, “[God’s] law does not permit you to marry the wife of your brother [while he is still alive].” Then, because Herodias [urged him to put John in prison], Herod himself sent [soldiers to John]. They seized John and put him in prison.
19 Հերովդիա ոխ ունէր անոր դէմ եւ կ՚ուզէր զայն սպաննել, բայց չէր կրնար.
But because Herodias wanted to get [further] revenge on John, she wanted [someone] to execute him. But she could not do that because [while John was in prison], Herod kept John safe [from her].
20 որովհետեւ Հերովդէս կը վախնար Յովհաննէսէ, գիտնալով թէ ան արդար ու սուրբ մարդ մըն է, եւ կը դիտէր զայն: Անկէ լսելով՝ շատ բաներ կ՚ընէր, ու հաճոյքով անոր մտիկ կ՚ընէր:
Herod did this because he respected/feared John, because he knew that he was a righteous and holy man. The king did not know what he should do, but he liked to listen to him.
21 Պատեհ օր մը եկաւ, երբ Հերովդէս իր ծնունդի տարեդարձին առիթով ընթրիք մը սարքած էր իր մեծամեծներուն, հազարապետներուն եւ Գալիլեայի գլխաւորներուն:
But [Herodias was able to have someone execute John when they honored/celebrated] the day when Herod was born. On that day, he invited the [most important] government officials, the [most important] army leaders, and the most important men in Galilee [district] in order that they might eat [and celebrate with him].
22 Հերովդիայի աղջիկը՝ հանդէսին սրահը մտնելով՝ պարեց, ու հաճեցուց Հերովդէսը եւ իրեն հետ սեղան նստողները: Թագաւորը ըսաւ աղջիկին. «Խնդրէ՛ ինձմէ ի՛նչ որ կ՚ուզես, ու պիտի տամ քեզի»:
[While they were eating], Herodias’ daughter came into the room and danced, and that pleased [King] Herod and his guests. So the king said to her, “Ask me for whatever you desire and I will give it to you!”
23 Եւ անոր երդում ըրաւ՝ ըսելով. «Ի՛նչ որ խնդրես ինձմէ՝ պիտի տամ քեզի, մինչեւ թագաւորութեանս կէսը»:
He said to her, “Whatever you ask, I will give it to you! I will give you up to half of what I own and rule, if you ask for it. May God punish me [if I do not do what I have promised]!”
24 Ան դուրս ելլելով՝ հարցուց իր մօր. «Ի՞նչ ուզեմ»: Ան ալ ըսաւ. «Յովհաննէս Մկրտիչին գլուխը»:
The girl immediately left the room and went to her mother. She [told her what the king had said, and] asked her, “What shall I ask for?” Her mother replied, “[Ask the king to give you] the head of John the Baptizer!”
25 Իսկոյն փութալով թագաւորին քով մտաւ ու խնդրեց՝ ըսելով. «Կ՚ուզեմ որ անյապաղ, ափսէի մը վրայ, Յովհաննէս Մկրտիչին գլուխը տաս ինծի»:
The girl quickly entered the room again. She went to the king and she requested, “I want you to command someone to [cut off] the head of John the Baptizer [and] give it to me at once on a platter, [so that my mother can know he is dead]!”
26 Թագաւորը չափազանց տրտմեցաւ. բայց երդումներուն եւ իրեն հետ սեղան նստողներուն պատճառով՝ չուզեց մերժել անոր խնդրանքը՝՝:
The king became very distressed [when he heard what she asked for], because he knew John was a very righteous man (OR, because he now knew that he should not have made that promise to her). But he could not refuse [what she requested because] he had promised [that he would give her anything she asked for], and because his guests [had heard him promise that].
27 Ուստի թագաւորը իսկոյն դահիճ մը ղրկեց, ու հրամայեց բերել անոր գլուխը: Ան ալ գնաց, բանտին մէջ գլխատեց զայն,
So the king at once ordered the man who executes prisoners to go and [cut off] John’s head and bring it [to the girl]. That man went to the prison and cut off John’s head.
28 ափսէի մը վրայ բերաւ անոր գլուխը եւ տուաւ աղջիկին. աղջիկն ալ տուաւ զայն իր մօր:
He [put it on] a platter, brought it back, and gave it to the girl. The girl took it to her mother.
29 Երբ անոր աշակերտները լսեցին՝ եկան, վերցուցին անոր մարմինը եւ դրին գերեզմանի մը մէջ:
After John’s disciples heard [what happened], they went [to the prison] and took John’s body and then they buried [it in a burial cave].
30 Առաքեալները հաւաքուեցան Յիսուսի քով ու պատմեցին անոր ամէն բան, թէ՛ ինչ որ ըրին, թէ՛ ինչ որ սորվեցուցին:
The [twelve] apostles returned to Jesus [from the places to which they had gone]. They reported to him what they had done and what they had taught [to people].
31 Ան ալ ըսաւ անոնց. «Դո՛ւք առանձին եկէ՛ք ամայի տեղ մը, եւ հանգչեցէ՛ք քիչ մը». քանի որ շատեր կու գային ու կ՚երթային, եւ հաց ուտելու իսկ ժամանակ չէին ձգեր:
He said to them, “Come [with me] to a place where no people are living, in order that we can be alone and rest a little while!” [He said this] because many people were continually coming to them and going [away again], with the result that [Jesus and] his disciples did not have time to eat [or do anything else].
32 Ուստի նաւով ամայի տեղ մը գացին՝ առանձին:
So they went away by themselves in a boat to a place where no people were living.
33 Բազմութիւնը տեսաւ զանոնք՝ որ կ՚երթային: Շատեր ճանչցան զայն, ու ոտքով՝ բոլոր քաղաքներէն հոն վազեցին, եւ անոնցմէ առաջ հասնելով՝ անոր քով համախմբուեցան:
[But many] people saw them leaving. They also recognized [that they were Jesus and the disciples, and they saw where they were going]. So they ran [ahead on land] from all the [nearby] towns to the place [where Jesus and his disciples were going]. They [actually] arrived there before [Jesus and the disciples].
34 Յիսուս, երբ դուրս ելաւ, մեծ բազմութիւն մը տեսնելով՝ գթաց անոնց վրայ, որովհետեւ հովիւ չունեցող ոչխարներու պէս էին. ու շատ բաներ սորվեցուց անոնց:
As Jesus [and his disciples] got out of the boat, Jesus saw this large crowd. He felt sorry for them because they were [confused], like sheep that do not have a shepherd. So he taught them many things.
35 Երբ շատ ժամեր անցան, իր աշակերտները եկան իրեն եւ ըսին. «Հոս ամայի տեղ մըն է, ու ժամանակը արդէն շատ ուշ է:
Late [in the afternoon], the disciples came to him and said, “This is a place where no people live and it is very late.
36 Արձակէ՛ ժողովուրդը, որպէսզի երթան շրջակայ արտերն ու գիւղերը եւ իրենց հաց գնեն, որովհետեւ ոչինչ ունին ուտելու»:
[So] send the people away in order that they may go to the surrounding farms and villages in order that they can buy for themselves something to eat!”
37 Բայց ինք պատասխանեց անոնց. «Դո՛ւք տուէք ատոնց՝ որ ուտեն»: Ըսին իրեն. «Երթանք գնե՞նք երկու հարիւր դահեկանի հաց ու տա՞նք ատոնց՝ որ ուտեն»:
But he replied, “[No], you [yourselves] give them something to eat!” They replied, “(We could not buy enough bread to feed [this crowd], even if we had as much money as a man earns by working 200 days!/How could we buy enough bread to feed [this mob], even if we had as much money as a man earns by working 200 days?)” [RHQ]
38 Ըսաւ անոնց. «Քանի՞ նկանակ ունիք. գացէ՛ք՝ նայեցէ՛ք»: Երբ գիտցան՝ ըսին. «Հինգ, եւ երկու ձուկ»:
But he replied to them, “How many loaves of bread do you have? Go and find out!” They [went and] found out and then they told him, “We have [only] five flat loaves and two [cooked] fish!”
39 Հրամայեց անոնց, որ բոլորը կանաչ խոտին վրայ՝ խումբ-խումբ նստեցնեն.
He instructed [the disciples to tell] all the people to sit down on the green grass.
40 ու նստան՝ հարիւրական եւ յիսունական շարքերով:
So the people sat in groups. There were 50 people in some groups and 100 people in other groups.
41 Հինգ նկանակներն ու երկու ձուկերը առաւ, դէպի երկինք նայելով՝ օրհնեց, մանրեց նկանակները եւ տուաւ իր աշակերտներուն, որպէսզի հրամցնեն անոնց. երկու ձուկերն ալ բաժնեց բոլորին:
Jesus took the five flat loaves and the two fish. He looked up towards heaven and thanked [God] for them. Then he broke the loaves and fish into pieces and kept giving them to the disciples in order that they would distribute them to the people.
42 Բոլորը կերան, կշտացան,
Everyone ate [this food] until they all had enough to eat!
43 եւ վերցնելով բեկորներն ու ձուկերը՝ տասներկու կողով լեցուցին:
The disciples then collected twelve baskets full of pieces [of bread] and of the fish [that were left over].
44 Այդ նկանակներէն ուտողները՝ հինգ հազարի չափ այր մարդիկ էին:
There were approximately 5,000 men who ate the bread [and fish. They did not even count the women and children].
45 Իսկոյն իր աշակերտները հարկադրեց՝ որ նաւ մտնեն, ու իրմէ առաջ անցնին միւս եզերքը՝ Բեթսայիդա, մինչ ինք կ՚արձակէր բազմութիւնը:
Right away Jesus told his disciples to get into the boat and then go ahead of him to Bethsaida [town, which was] further around [Lake Galilee. He stayed and] dismissed the many people who were there.
46 Եւ անոնցմէ հրաժեշտ առնելէ ետք՝ լեռը գնաց աղօթելու:
After he said goodbye to the people, he went up into the hills in order to pray.
47 Երբ իրիկուն եղաւ, նաւը ծովուն մէջտեղն էր, իսկ ինք ցամաքին վրայ էր՝ մինակ:
When it was evening, the [disciples’] boat was in the middle of the lake and Jesus was by himself on the land.
48 Տեսաւ զանոնք՝ որ կը տանջուէին թի վարելով, որովհետեւ հովը իրենց հակառակ էր: Գիշերուան չորրորդ պահուն ատենները՝ ծովուն վրայ քալելով գնաց անոնց, եւ կ՚ուզէր անցնիլ անոնց քովէն:
He saw that the wind was [blowing] against them as they rowed. As a result, they were having great difficulty. He approached them early in the morning, when it was still dark, by walking on the water. He intended to walk by them.
49 Երբ անոնք տեսան՝ որ ծովուն վրայ կը քալէր, կարծեցին թէ աչքի երեւոյթ մըն է. ուստի աղաղակեցին,
They saw him walking on the water, but they thought that he was a ghost. They screamed
50 քանի որ բոլորն ալ տեսան զայն ու վրդովեցան: Եւ ինք իսկոյն խօսեցաւ անոնց հետ ու ըսաւ անոնց. «Քաջալերուեցէ՛ք, ե՛ս եմ, մի՛ վախնաք»:
because they all were terrified when they saw him. But he talked to them. He said to them, “Be calm! Do not be afraid, [because] it is I!”
51 Եւ նաւ ելաւ անոնց քով, ու հովը դադրեցաւ: Անոնք իրենք իրենց մէջ չափազանց զմայլած էին եւ կը զարմանային,
He got into the boat [and sat down] with them and the wind [immediately] blowing. They were completely amazed [about what he had done].
52 որովհետեւ նկանակներուն հրաշքն իսկ չէին նկատած՝ քանի իրենց սիրտը թմրած էր:
[Although they had seen Jesus multiply] the [bread and the fish], they did not understand [from that how powerful he was, as they should have]. They did not think clearly about it.
53 Միւս կողմը անցնելով՝ հասան Գեննեսարէթի երկիրը, ու նաւը տեղաւորեցին:
After they went further around [Lake Galilee in a boat, they came to the shore at Gennesaret town]. Then they tied up the boat there.
54 Երբ նաւէն ելան՝ այդ տեղի մարդիկը իսկոյն ճանչցան զայն,
As soon as they got out of the boat, [the people there] recognized Jesus.
55 եւ ամբողջ շրջակայքը հոս-հոն վազելով՝ սկսան մահիճներով ախտաւորներ բերել հո՛ն՝ ո՛ւր կը լսէին թէ կը գտնուէր:
So they ran throughout the whole district [in order to tell others that Jesus was there]. Then the people [placed] those who were sick on stretchers and carried them to any place where they heard [people say] that Jesus was.
56 Ո՛ւր որ մտնէր, գիւղերը, քաղաքները կամ արտերը, հրապարակներուն վրայ կը դնէին հիւանդները, ու կ՚աղաչէին իրեն՝ որ գոնէ իր հանդերձին քղանցքին դպչին: Եւ անոնք որ դպան՝ բժշկուեցան:
In whatever village, town or other place where he entered, they would bring to the marketplaces those who were sick. Then the [sick people] would beg Jesus to let them touch [him or] even the edge of his clothes [in order that Jesus might heal them]. All those who touched [him or his robe] were healed.
