ՄԱՐԿՈՍ 14
1 Երկու օր ետք՝ Զատիկ ու Բաղարջակերք էր. եւ քահանայապետներն ու դպիրները կը փնտռէին թէ ի՛նչպէս վարպետութեամբ բռնեն զայն եւ սպաննեն:
Pask and the feest of therf looues was after twei daies. And the hiyest preestis and scribis souyten, hou thei schulden holde hym with gile, and sle.
2 Բայց կ՚ըսէին. «Ո՛չ տօնին ատենը, որպէսզի ժողովուրդին մէջ աղմուկ չըլլայ»:
But thei seiden, Not in the feeste dai, lest perauenture a noyse were maad among the puple.
3 Երբ ինք Բեթանիա էր, սեղան նստած՝ բորոտ Սիմոնի տունը, կին մը եկաւ՝ որ ունէր ալապաստրէ շիշ մը, լեցուած մեծածախս նարդոսի օծանելիքով. կոտրեց այդ շիշը ու թափեց օծանելիքը անոր գլուխին վրայ:
And whanne he was at Betanye, in the hous of Symount leprous, and restide, a womman cam, that hadde a boxe of alabastre of precious oynement spikenard; and whanne the boxe of alabastre was brokun, sche helde it on his heed.
4 Ոմանք ընդվզեցան իրենք իրենց մէջ եւ ըսին. «Ինչո՞ւ այդ օծանելիքը վատնուեցաւ.
But there weren summe that beren it heuyli with ynne hem silf, and seiden, Wher to is this losse of oynement maad?
5 քանի որ ատիկա կրնար ծախուիլ երեք հարիւր դահեկանէն աւելի, ու տրուիլ աղքատներուն». եւ սաստիկ կը սրդողէին իրեն դէմ:
For this oynement myyte haue be seld more than for thre hundrid pens, and be youun to pore men. And thei groyneden ayens hir.
6 Բայց Յիսուս ըսաւ. «Թողուցէ՛ք զայն, ինչո՞ւ կ՚անհանգստացնէք զինք. ան լաւ գործ մը ըրաւ ինծի:
But Jhesus seide, Suffre ye hir; what be ye heuy to hir? sche hath wrouyt a good werk in me.
7 Որովհետեւ ամէ՛ն ատեն ունիք աղքատները ձեզի հետ, ու ե՛րբ ուզէք՝ կրնաք բարիք ընել անոնց. բայց ամէն ատեն չունիք զիս:
For euermore ye schulen haue pore men with you, and whanne ye wolen, ye moun do wel to hem; but ye schulen not euer more haue me.
8 Ան ըրաւ ի՛նչ որ կրնար. մարմինս նախապէս օծեց՝ իմ թաղումիս համար:
Sche dide that that sche hadde; sche cam bifore to anoynte my bodi in to biriyng.
9 Ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Ամբողջ աշխարհի մէջ՝ ո՛ւր որ այս աւետարանը քարոզուի, անոր ըրածն ալ պիտի պատմուի՝ իր յիշատակին համար”»:
Treuli Y seie to you, where euer this gospel be prechid in al the world, and that that `this womman hath don, schal be told in to mynde of hym.
10 Յուդա Իսկարիովտացին, տասներկուքէն մէկը, գնաց քահանայապետներուն՝ որ զայն մատնէ անոնց:
And Judas Scarioth, oon of the twelue, wente to the hiyest prestis, to bitraye hym to hem.
11 Անոնք ալ լսելով՝ ուրախացան, եւ իրեն դրամ ալ խոստացան: Ուստի կը փնտռէր պատեհութիւն մը՝ որ մատնէր զայն:
And thei herden, and ioyeden, and bihiyten to yyue hym money. And he souyt hou he schulde bitraye hym couenabli.
12 Բաղարջակերքի առաջին օրը, երբ կը մորթէին զատիկը, անոր աշակերտները ըսին իրեն. «Ո՞ւր կ՚ուզես որ երթանք պատրաստենք, որպէսզի ուտես զատիկը»:
And the firste dai of therf looues, whanne thei offriden pask, the disciplis seyn to hym, Whidir `wilt thou that we go, and make redi to thee, that thou ete the pask?
13 Իր աշակերտներէն երկուքը ղրկեց եւ ըսաւ անոնց. «Գացէ՛ք քաղաքը, ու ձեզի պիտի հանդիպի մարդ մը՝ որ ուսին վրայ կը տանի ջուրի սափոր մը. հետեւեցէ՛ք անոր,
And he sendith tweyn of hise disciplis, and seith to hem, Go ye in to the citee, and a man berynge a galoun of watir schal meete you; sue ye hym.
14 եւ ո՛ւր որ մտնէ՝ տանտիրոջ ըսէ՛ք. “Վարդապետը կ՚ըսէ. "Ո՞ւր է իջեւանը, ուր պիտի ուտեմ զատիկը՝ աշակերտներուս հետ"”:
And whidur euer he entrith, seie ye to the lord of the hous, That the maister seith, Where is myn etynge place, where Y schal ete pask with my disciplis?
15 Ան ալ պիտի ցուցնէ ձեզի մեծ վերնայարկ մը՝ կահաւորուած ու պատրաստ. հո՛ն պատրաստեցէք մեզի»:
And he schal schewe to you a grete soupyng place arayed, and there make ye redi to vs.
16 Իր աշակերտները գացին, մտան քաղաքը, եւ ինչպէս իրենց ըսաւ՝ այնպէս գտան, ու պատրաստեցին զատիկը:
And hise disciplis wenten forth, and camen in to the citee, and founden as he hadde seid to hem; and thei maden redy the pask.
17 Երբ իրիկուն եղաւ՝ եկաւ տասներկուքին հետ:
And whanne the euentid was come, he cam with the twelue.
18 Երբ սեղան նստան եւ կ՚ուտէին, Յիսուս ըսաւ. «Ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի թէ ձեզմէ մէկը՝ որ հիմա ինծի հետ կ՚ուտէ, պիտի մատնէ զիս»:
And whanne thei saten `at the mete, and eeten, Jhesus seide, Treuli Y seie to you, that oon of you that etith with me, schal bitray me.
19 Անոնք սկսան տրտմիլ ու մէկ առ մէկ ըսել անոր. «Միթէ ե՞ս եմ», եւ ուրիշ մը. «Միթէ ե՞ս եմ»:
And thei bigunnen to be sori, and to seie to hym, ech bi hem silf, Whether Y?
20 Ան ալ պատասխանեց անոնց. «Տասներկուքէն ա՛ն՝ որ ինծի հետ թաթխեց իր ձեռքը պնակին մէջ:
Which seide to hem, Oon of twelue that puttith the hoond with me in the platere.
21 Արդարեւ մարդու Որդին կ՚երթայ՝ ինչպէս գրուած է իրեն համար. բայց վա՜յ այն մարդուն, որուն միջոցով կը մատնուի մարդու Որդին: Այդ մարդուն լաւ պիտի ըլլար՝ որ ծնած չըլլար»:
And sotheli mannus sone goith, as it is writun of hym; but wo to that man, by whom mannus sone schal be bitrayed. It were good to hym, yf thilke man hadde not be borun.
22 Երբ անոնք կ՚ուտէին՝ Յիսուս հաց առաւ, օրհնեց, կտրեց, տուաւ անոնց եւ ըսաւ. «Առէ՛ք, ա՛յս է իմ մարմինս»:
And while thei eeten, Jhesus took breed, and blessid, and brak, and yaf to hem, and seide, Take ye; this is my bodi.
23 Նաեւ բաժակը առաւ, շնորհակալ եղաւ ու տուաւ անոնց. բոլորն ալ խմեցին անկէ:
And whanne he hadde take the cuppe, he dide thankyngis, and yaf to hem, and alle dronken therof.
24 Ըսաւ անոնց. «Ա՛յս է իմ արիւնս, նո՛ր ուխտին արիւնը, որ կը թափուի շատերո՜ւ համար:
And he seide to hem, This is my blood of the newe testament, which schal be sched for many.
25 Ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Ասկէ ետք որթատունկին բերքէն բնա՛ւ պիտի չխմեմ մինչեւ այն օրը՝ երբ նո՛ր խմեմ զայն Աստուծոյ թագաւորութեան մէջ”»:
Treuli Y seye to you, for now Y schal not drynke of this fruyt of vyne, in to that dai whane Y schal drynke it newe in the rewme of God.
26 Օրհներգելէ ետք՝ գացին Ձիթենիներու լեռը:
And whanne the ympne was seid, thei wenten out in to the hil of Olyues.
27 Յիսուս ըսաւ անոնց. «Այս գիշեր բոլորդ ալ պիտի գայթակղիք իմ պատճառովս. որովհետեւ գրուած է. “Հովիւը պիտի զարնեմ, ու ոչխարները պիտի ցրուին”:
And Jhesus seide to hem, Alle ye schulen be sclaundrid in me in this nyyt; for it is writun, Y schal smyte the scheepherde, and the scheep of the flok schulen be disparplid.
28 Բայց յարութիւն առնելէս ետք՝ ձեզմէ առաջ պիտի երթամ Գալիլեա»:
But aftir that Y schal rise ayen, Y schal go bifor you in to Galilee.
29 Պետրոս ըսաւ անոր. «Թէեւ բոլորն ալ գայթակղին, ես՝ բնա՛ւ՝՝»:
And Petir seide to hym, Thouy alle schulen be sclaundrid, but not Y.
30 Յիսուս ըսաւ անոր. «Ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ քեզի. “Դուն ա՛յսօր, այս գիշեր իսկ, դեռ աքաղաղը երկու անգամ չկանչած՝ երե՛ք անգամ պիտի ուրանաս զիս”»:
And Jhesus seide to hym, Treuli Y seie to thee, that to dai bifore that the cok in this niyt crowe twies, thou schalt thries denye me.
31 Պետրոս աւելի կը պնդէր ու կ՚ըսէր. «Նոյնիսկ եթէ պէտք ըլլայ որ քեզի հետ մեռնիմ, բնա՛ւ պիտի չուրանամ քեզ»: Նո՛յնպէս կ՚ըսէին բոլորն ալ:
But he seide more, Thouy it bihoueth, that Y die togider with thee, Y schal not forsake thee. And in lijk maner alle seiden.
32 Եկան վայր մը՝ որուն անունը Գեթսեմանի էր, եւ ըսաւ իր աշակերտներուն. «Հո՛ս նստեցէք՝ մինչեւ որ ես աղօթեմ»:
And thei camen in to a place, whos name is Gethsamany. And he seide to hise disciplis, Sitte ye here, while Y preye.
33 Իրեն հետ առնելով Պետրոսը, Յակոբոսն ու Յովհաննէսը, սկսաւ սաստիկ այլայլիլ եւ շատ վշտանալ:
And he took Petir and James and Joon with hym, and bigan to drede, and to be anoyed.
34 Հետեւաբար ըսաւ անոնց. «Իմ անձս չափազանց տրտում է՝ մեռնելու աստիճան. հո՛ս մնացէք եւ արթո՛ւն կեցէք»:
And he seide to hem, My soule is soreweful to the deeth; abide ye here, and wake ye with me.
35 Քիչ մը առջեւ երթալով՝ ինկաւ գետին, իր երեսին վրայ, եւ աղօթեց, որ եթէ կարելի է՝ այդ ժամը անցնի իրմէ:
And whanne he was gon forth a litil, he felde doun on the erthe, and preiede, that if it myyte be, that the our schulde passe fro hym.
36 Ան ըսաւ. «Աբբա՛, Հա՛յր, ամէն բան կարելի է քեզի. հեռացո՛ւր այս բաժակը ինձմէ: Բայց ո՛չ թէ ինչպէս ե՛ս կ՚ուզեմ, հապա՝ ինչպէս դո՛ւն կ՚ուզես»:
And he seide, Abba, fadir, alle thingis ben possible to thee, bere ouer fro me this cuppe; but not that Y wole, but that thou wolt, be don.
37 Երբ եկաւ ու քնացած գտաւ զանոնք՝ ըսաւ Պետրոսի. «Սիմո՛ն, կը քնանա՞ս. չկրցա՞ր ժա՛մ մը արթուն մնալ:
And he cam, and foond hem slepynge. And he seide to Petir, Symount, slepist thou? myytist thou not wake with me oon our?
38 Արթո՛ւն մնացէք եւ աղօթեցէ՛ք, որպէսզի չմտնէք փորձութեան մէջ. իրաւ է թէ հոգին յօժար է, բայց մարմինը՝ տկար»:
Wake ye, and `preie ye, that ye entre not in to temptacioun; for the spirit is redi, but the fleische is sijk.
39 Դարձեալ գնաց աղօթեց՝ նոյն խօսքը ըսելով:
And eftsoone he yede, and preiede, and seide the same word;
40 Ապա վերադարձաւ եւ դարձեալ քնացած գտաւ զանոնք. որովհետեւ անոնց աչքերը ծանրացած էին, ու չէին գիտեր ի՛նչ պատասխանել անոր:
and turnede ayen eftsoone, and foond hem slepynge; for her iyen weren heuyed. And thei knewen not, what thei schulden answere to hym.
41 Երրորդ անգամ ալ եկաւ եւ ըսաւ անոնց. «Ասկէ ետք քնացէ՛ք ու հանգստացէ՛ք. բաւական է, ժամը հասաւ, ահա՛ մարդու Որդին պիտի մատնուի մեղաւորներուն ձեռքը:
And he cam the thridde tyme, and seide to hem, Slepe ye now, and reste ye; it suffisith. The hour is comun; lo! mannus sone schal be bitraied in to the hondis of synful men.
42 Ոտքի՛ ելէք՝ երթա՛նք: Ահա՛ մօտեցաւ ա՛ն՝ որ պիտի մատնէ զիս»:
Rise ye, go we; lo! he that schal bitraye me is nyy.
43 Մինչ ան դեռ կը խօսէր, իսկոյն Յուդա՝ տասներկուքէն մէկը՝ եկաւ, եւ իրեն հետ՝ քահանայապետներէն, դպիրներէն ու երէցներէն ղրկուած մեծ բազմութիւն մը, սուրերով եւ բիրերով:
And yit while he spak, Judas Scarioth, oon of the twelue, cam, and with him miche puple with swerdis and staues, sent fro the hiyest prestis, and the scribis, and fro the eldre men.
44 Զայն մատնողը նշան մը տուեր էր անոնց՝ ըսելով. «Ո՛վ որ համբուրեմ՝ ա՛ն է, բռնեցէ՛ք զայն ու տարէ՛ք ապահովութեամբ»:
And his traytour hadde youun to hem a tokene, and seide, Whom euer Y kisse, he it is; holde ye hym, and lede ye warli.
45 Երբ ինք եկաւ՝ իսկոյն մօտեցաւ անոր եւ ըսաւ. «Ռաբբի՛, Ռաբբի՛», ու համբուրեց զայն:
And whanne he cam, anoon he came to hym, and seide, Maistir; and he kisside hym.
46 Եւ անոնք ձեռք բարձրացուցին անոր վրայ ու բռնեցին զայն:
And thei leiden hondis on hym, and helden hym.
47 Քովը կայնողներէն մէկը՝ քաշեց սուրը, զարկաւ քահանայապետին ծառային եւ խլեց անոր ականջը:
But oon of the men that stoden aboute, drowy out a swerd, and smoot the seruaunt of the hiyest preest, and kittide of his eere.
48 Յիսուս ըսաւ անոնց. «Իբր թէ աւազակի՞ դէմ եկաք՝ սուրերով ու բիրերով բռնելու զիս:
And Jhesus answeride, and seide to hem, As to a theef ye han gon out with swerdis and staues, to take me?
49 Ամէ՛ն օր ձեր քով էի եւ տաճարին մէջ կը սորվեցնէի, ու չբռնեցիք զիս. բայց այս բոլոր բաները եղան՝ որպէսզի գրուածները իրագործուին»:
Dai bi dai Y was among you, and tauyte in the temple, and ye helden not me; but that the scripturis be fulfillid.
50 Բոլոր աշակերտներն ալ թողուցին զայն եւ փախան:
Thanne alle hise disciplis forsoken hym, and fledden.
51 Երիտասարդ մը անոր կը հետեւէր՝ մերկ մարմինին վրայ կտաւ մը առած, սակայն երիտասարդները բռնեցին զայն:
But a yong man, clothid with lynnun cloth on the bare, suede hym; and thei helden hym.
52 Ան ալ ձգեց կտաւը, եւ մերկ փախաւ անոնցմէ:
And he lefte the lynnyn clothing, and fleiy nakid awei fro hem.
53 Տարին Յիսուսը քահանայապետին, եւ անոր քով համախմբուեցան բոլոր քահանայապետները, երէցներն ու դպիրները:
And thei ledden Jhesu to the hiyest preest. And alle the prestis and scribis and eldere men camen togidir.
54 Պետրոս հեռուէն հետեւեցաւ անոր մինչեւ ներսը՝ քահանայապետին գաւիթը. նստաւ սպասաւորներուն հետ, ու կը տաքնար կրակին քով:
But Petir suede hym afer in to the halle of the hiyest preest. And he sat with the mynystris, and warmede hym at the fier.
55 Քահանայապետները եւ ամբողջ ատեանը վկայութիւն կը փնտռէին Յիսուսի դէմ՝ որպէսզի մեռցնեն զայն, ու չէին գտներ.
And the hiyest prestis, and al the counsel, souyten witnessyng ayens Jhesu to take hym to the deeth; but thei founden not.
56 որովհետեւ շատեր սուտ վկայութիւն կու տային անոր դէմ, բայց վկայութիւնները համանման չէին:
For manye seiden fals witnessyng ayens hym, and the witnessyngis weren not couenable.
57 Ոմանք ալ կանգնեցան եւ սուտ վկայութիւն տուին անոր դէմ՝ ըսելով.
And summe risen vp, and baren fals witnessyng ayens hym,
58 «Մենք լսեցինք ատկէ՝ որ կ՚ըսէր. “Ես պիտի քակեմ այդ ձեռակերտ տաճարը, եւ պիտի կառուցանեմ ուրիշ մը՝ անձեռակերտ՝ երեք օրուան մէջ”»:
and seiden, For we `han herd hym seiynge, Y schal vndo this temple maad with hondis, and aftir the thridde dai Y schal bilde another not maad with hondis.
59 Բայց ա՛յդպէս ալ իրենց վկայութիւնը համանման չէր:
And the witnessyng `of hem was not couenable.
60 Քահանայապետը՝ մէջտեղ կանգնելով՝ հարցուց Յիսուսի. «Ոչի՞նչ կը պատասխանես. ի՞նչ կը վկայեն ասոնք քեզի դէմ»:
And the hiyest prest roos vp in to the myddil, and axide Jhesu, and seide, Answerist thou no thing to tho thingis that ben put ayens thee of these?
61 Բայց ան լուռ կը կենար ու ոչինչ կը պատասխանէր: Քահանայապետը դարձեալ հարցուց անոր. «Դո՞ւն ես Քրիստոսը, օրհնեա՜լ Աստուծոյ Որդին»:
But he was stille, and answeride no thing. Eftsoone the hiyest prest axide hym, and seide to hym, Art thou Crist, the sone of the blessid God?
62 Յիսուս ըսաւ. «Ե՛ս եմ. եւ պիտի տեսնէք մարդու Որդին՝ բազմած Զօրութեան աջ կողմը, ու եկած երկինքի ամպերով»:
And Jhesus seide to hym, Y am; and ye schulen se mannus sone sittynge on the riythalf of the vertu of God, and comynge in the cloudis of heuene.
63 Քահանայապետը պատռեց իր հանդերձները եւ ըսաւ. «Ա՛լ ի՞նչ պէտք ունինք վկաներու:
And the hiyest preest torente hise clothis, and seide, What yit dissiren we witnessis?
64 Լսեցի՛ք ատոր հայհոյութիւնը. ի՞նչ կը թուի ձեզի»: Բոլորը դատապարտեցին զայն՝ թէ մահապարտ է:
Ye han herd blasfemye. What semeth to you? And thei alle condempneden hym to be gilti of deeth.
65 Ոմանք սկսան թքնել անոր վրայ, ծածկել անոր երեսը, կռփահարել զայն եւ ըսել անոր. «Մարգարէացի՛ր»: Իսկ սպասաւորները ապտակ կը զարնէին անոր:
And summe bigunnen to bispete hym, `and to hile his face, and to smite hym with buffetis, and seie to hym, Areede thou. And the mynystris beeten hym with strokis.
66 Պետրոս վարը՝ գաւիթն էր: Քահանայապետին աղախիններէն մէկը եկաւ,
And whanne Petir was in the halle bynethen, oon of the damesels of the hiyest prest cam.
67 ու տեսնելով Պետրոսը՝ որ կը տաքնար, նայեցաւ անոր եւ ըսաւ. «Դո՛ւն ալ Յիսուս Նազովրեցիին հետ էիր»:
And whanne sche hadde seyn Petir warmynge hym, sche bihelde hym, and seide, And thou were with Jhesu of Nazareth.
68 Բայց ան ուրացաւ՝ ըսելով. «Չեմ գիտեր, ու չեմ հասկնար թէ ի՛նչ կը խօսիս»: Երբ դուրս ելաւ՝ նախագաւիթը, աքաղաղը կանչեց:
And he denyede, and seide, Nethir Y woot, nethir Y knowe, what thou seist. And he wente without forth bifor the halle; and anoon the cok crewe.
69 Աղախինը դարձեալ տեսաւ զայն, եւ սկսաւ ըսել շուրջը կայնողներուն. «Ասիկա՛ ալ անոնցմէ է»:
And eftsoone whanne another damesel hadde seyn hym, sche bigan to seye to men that stoden aboute, That this is of hem.
70 Ան ալ դարձեալ ուրացաւ: Քիչ մը ատենէն ետք՝ դարձեալ շուրջը կայնողները ըսին Պետրոսի. «Ճշմա՛րտապէս դուն անոնցմէ՛ ես, որովհետեւ Գալիլեացի ես, եւ խօսուածքդ ալ կը նմանի»:
And he eftsoone denyede. And aftir a litil, eftsoone thei that stoden nyy, seiden to Petir, Verili thou art of hem, for thou art of Galilee also.
71 Բայց ան սկսաւ նզովել ու երդում ընել՝ ըսելով. «Չեմ ճանչնար այդ մարդը՝ որուն մասին կը խօսիք»:
But he bigan to curse and to swere, For Y knowe not this man, whom ye seien.
72 Իսկոյն երկրորդ անգամ աքաղաղը կանչեց: Պետրոս յիշեց այն խօսքը՝ որ Յիսուս ըսեր էր իրեն. «Դեռ աքաղաղը երկու անգամ չկանչած՝ դուն երե՛ք անգամ պիտի ուրանաս զիս». եւ սկսաւ լալ:
And anoon eftsoones the cok crew. And Petir bithouyte on the word that Jhesus hadde seide to hym, Bifor the cok crowe twies, thries thou schalt denye me. And he bigan to wepe.
