ՂՈԻԿԱՍ 9
1 Իր տասներկու աշակերտները հաւաքելով՝ զօրութիւն ու իշխանութիւն տուաւ անոնց բոլոր դեւերուն վրայ, եւ ախտերը բժշկելու:
[One day] Jesus summoned his twelve [apostles], and gave them power to expel all [kinds of] demons and to heal [people with] diseases. He gave them authority to do that.
2 Ու ղրկեց զանոնք՝ որ քարոզեն Աստուծոյ թագաւորութիւնը եւ բժշկեն հիւանդները:
[Before] he sent them out to heal people and to tell people [what it meant to let] God (rule/have complete control [over]) [their lives],
3 Ըսաւ անոնց. «Ճամբորդութեան համար ոչի՛նչ առէք, ո՛չ գաւազան եւ ո՛չ պարկ, ո՛չ հաց եւ ո՛չ դրամ. ո՛չ ալ կրկին բաճկոն ունեցէք՝՝:
he said to them, “Do not take things for your journey. Do not take a walking stick or a [traveler’s] bag or food or money. Do not take (an extra shirt/extra clothes).
4 Որո՛ւ տուն որ մտնէք՝ հո՛ն մնացէք, ապա անկէ մեկնեցէք:
Whenever you enter some house [to lodge there], stay in that house until you leave that town.
5 Իսկ անոնք որ չեն ընդունիր ձեզ, երբ դուրս ելլէք այդ քաղաքէն՝ թօթուեցէ՛ք ձեր ոտքերուն փոշին անգամ, իբր վկայութիւն անոնց դէմ»:
[In towns] where the people do not welcome you, [you should not continue to stay there. Just] leave those towns. And as you leave, shake off the dust from your feet. [Do that to] warn them [that God will punish them for rejecting your message].”
6 Անոնք ալ մեկնեցան եւ գիւղէ գիւղ կը շրջէին, ամէնուրեք աւետարանելով ու բուժելով:
Then they left and traveled through many villages. Everywhere [they went], they told people God’s good message and healed sick people.
7 Հերովդէս չորրորդապետը՝ անոր բոլոր կատարածներուն մասին լսելով՝ տարակոյսի մէջ էր, որովհետեւ ոմանք ըսած էին.
Herod [Antipas], the ruler of [that] district, heard about the things that [Jesus and his disciples] were doing. [He had previously commanded his soldiers to execute John the Baptizer, so now] he was perplexed, because some people were saying that John had become alive again [and was doing those miracles].
8 «Յովհաննէս մեռելներէն յարութիւն առաւ», եւ ոմանք. «Եղիա յայտնուեցաւ», իսկ ուրիշներ ալ. «Նախկին մարգարէներէն մէկը յարութիւն առաւ»:
Others were saying that [the prophet] Elijah had appeared [again as had been prophesied]. Others were saying that one of the [other] former prophets had become alive again [and was doing those miracles].
9 Հերովդէս ըսաւ. «Յովհաննէսը ե՛ս գլխատեցի, իսկ ո՞վ պիտի ըլլայ ասիկա՝ որուն մասին այսպիսի բաներ կը լսեմ»: Ու կը ջանար տեսնել զայն:
But Herod said, “[It cannot be John who is doing these things], [because] I [commanded my soldiers to] cut off his head. So who is [this man] that I am hearing these things about?” And he kept wanting to see [Jesus].
10 Առաքեալները վերադարձան, ու պատմեցին անոր՝ ինչ որ ըրին. եւ առնելով զանոնք՝ մէկդի քաշուեցաւ ամայի տեղ մը, քաղաքի մը քով՝ որուն անունը Բեթսայիդա էր:
When the apostles returned [from traveling to various towns], they told Jesus the things that they had done. Then he took them and they went by themselves [by boat] to a town called Bethsaida.
11 Երբ բազմութիւնները գիտցան՝ անոր հետեւեցան: Ինք ալ զանոնք ընդունելով՝ կը խօսէր անոնց Աստուծոյ թագաւորութեան մասին, եւ կը բժշկէր անո՛նք՝ որ բուժումի պէտք ունէին:
But when the crowds [of people who had been with Jesus] found out about that, they followed him [on land. When they got to where he was], he welcomed them. He taught them about how God is going to some day (rule as king/have complete control [over people’s lives]). He also healed the sick people.
12 Երբ օրը սկսաւ մթննալ՝ տասներկուքը մօտեցան եւ ըսին անոր. «Արձակէ՛ բազմութիւնը, որպէսզի երթան շրջակայ գիւղերն ու արտերը, իջեւանին եւ ուտելիք գտնեն, որովհետեւ հոս ամայի տեղ մըն ենք»:
Late in the afternoon Jesus’ twelve [apostles] came to him and said, “This is a place where nobody lives, so dismiss the people so that they can go to the surrounding villages and other places where they can get some food and find places to stay!”
13 Ըսաւ անոնց. «Դո՛ւք անոնց կերակուր տուէք»: Անոնք ալ ըսին. «Մենք հինգ նկանակէն ու երկու ձուկէն աւելի բան չունինք, եթէ չերթանք այդ ամբողջ ժողովուրդին համար կերակուր չգնենք»:
But he said to them, “[No], you [yourselves] give them something to eat!” They replied, “We [(exc)] have only five small loaves and two [cooked] fish. Are you [(sg)] going to [give] us [the money] to go somewhere and buy food for all these people?”
14 (Արդարեւ հինգ հազարի չափ այր մարդիկ կային: ) Ըսաւ իր աշակերտներուն. «Նստեցուցէ՛ք ատոնք՝ յիսունական շարքերով»:
There were about 5,000 men [there]. He replied to the disciples, “[No], [just] tell the people to sit down. Tell them to sit in groups, with about 50 people in each group.”
15 Այդպէս ըրին, ու բոլորն ալ նստեցուցին:
After they told the people that, they all sat down.
16 Ինք ալ առաւ այդ հինգ նկանակներն ու երկու ձուկերը, դէպի երկինք նայելով՝ օրհնեց զանոնք, կտրեց ու տուաւ աշակերտներուն, որպէսզի հրամցնեն բազմութեան:
Then he took the five small loaves and the two fish. He looked up towards heaven and thanked [God for them]. Then he broke them [into pieces] and gave them to the disciples so that they would distribute them to the crowd.
17 Կերան, բոլորն ալ կշտացան, եւ վերցնելով աւելցած բեկորները՝ տասներկու կողով լեցուցին:
All [the people in the crowd] ate until they all had enough to eat. Then [the disciples] collected twelve baskets full of the broken pieces that were left over!
18 Երբ ինք առանձին կ՚աղօթէր, աշակերտները իրեն հետ էին, եւ հարցուց անոնց. «Բազմութիւնները ինծի համար ի՞նչ կ՚ըսեն, ո՞վ եմ»:
[One day] Jesus was praying in a place where only the disciples were with him. He asked them, “The crowds [of people], who do they say that I [really] am?”
19 Անոնք ալ պատասխանեցին. «Ոմանք՝ Յովհաննէս Մկրտիչը, ուրիշներ՝ Եղիան, ուրիշներ ալ՝ նախկին մարգարէներէն մէկը, որ յարութիւն առած է»:
They replied, “[Some people say that you are] John the Baptizer, [who has come back to life again]. Others say that you are [the prophet] Elijah, [who has returned from heaven as God promised]. Others say that you are one of the [other] prophets who lived long ago, who has come back to life again.”
20 Ինք ըսաւ անոնց. «Իսկ դո՛ւք ի՞նչ կ՚ըսէք, ո՞վ եմ»: Պետրոս պատասխանեց. «Աստուծոյ Քրիստո՛սը»:
He asked them, “What about you [(pl)]? Who do you say that I am?” Peter replied, “You [(sg)] are the Messiah, who [has come from] God.”
21 Յիսուս ազդարարեց անոնց, ու պատուիրեց որ ո՛չ մէկուն ըսեն այս բանը:
Then Jesus warned them strongly not to tell that to anyone [yet].
22 Եւ ըսաւ. «Պէտք է որ մարդու Որդին շատ չարչարանքներ կրէ, մերժուի երէցներէն, քահանայապետներէն եւ դպիրներէն, սպաննուի ու յարութիւն առնէ երրորդ օրը»:
Then he said, “[Even though I am] the one who came from heaven, it is necessary that I suffer very much. It is also necessary that I be rejected by the elders and the chief priests and the men who teach the [Jewish] laws {that the [Jewish] elders and the chief priests and the men who teach the [Jewish] laws will reject me}. It is necessary that I be killed {that [people] will kill me}. Then on the third day [after that], I will become alive again.”
23 Եւ կ՚ըսէր բոլորին. «Եթէ մէկը ուզէ գալ իմ ետեւէս՝ թող ուրանայ ինքզինք, ամէն օր վերցնէ իր խաչը ու հետեւի ինծի.
Then he said to all of them, “If any one [of you] wants to be my disciple, you must not do [only] what you yourself desire [to do]. [Specifically], you must be willing each day [MET] [to let others hurt you and disgrace you. That is like what is done to criminals who are forced] to carry [MET] crosses [to the place where they will be executed]. [That is what anyone who wants to] be my disciple [must do].
24 որովհետեւ ո՛վ որ ուզէ փրկել իր անձը՝ պիտի կորսնցնէ զայն, իսկ ո՛վ որ կորսնցնէ իր անձը՝ ինծի համար, պիտի փրկէ զայն:
You must do that, because those who try to save their lives [by denying that they belong to me when people want to kill them for believing in me] will not live [eternally], but those who are killed because of being my [disciples] will live [forever with me].
25 Քանի որ մարդ ի՞նչ օգուտ կ՚ունենայ, եթէ շահի ամբողջ աշխարհը բայց կորսնցնէ ինքզինք, կամ տուժէ:
People might get everything that [they want] in this world, but (they are really gaining nothing if they do not get eternal life by [becoming my disciples]!/are they really gaining anything if they do not get eternal life by [becoming my disciples]?) [RHQ]
26 Որովհետեւ ո՛վ որ ամօթ սեպէ զիս եւ իմ խօսքերս դաւանիլը, մարդու Որդին ալ ամօթ պիտի սեպէ զայն դաւանիլը՝ երբ գայ իր ու Հօր եւ սուրբ հրեշտակներուն փառքով:
Those who reject my message [and] refuse to say that [they belong] to me, [I], the one who came from heaven, will also refuse to say that [they belong to me] when I come back with the holy angels, and have the glorious brightness that my Father has.
27 Բայց ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Հոս կայնողներէն կան ոմանք՝ որ մահ պիտի չհամտեսեն, մինչեւ որ տեսնեն Աստուծոյ թագաւորութիւնը”»:
But listen carefully! Some of you [(pl)] who are here now will see God ruling [MET] [in many powerful ways]. You will see it before you die!”
28 Այս խօսքերէն գրեթէ ութ օր ետք՝ առնելով Պետրոսը, Յովհաննէսն ու Յակոբոսը՝ լեռը ելաւ աղօթելու:
About a week after [Jesus] said those things, he took Peter, James, and [James’ brother] John and led them up a mountain so that he could pray [there].
29 Մինչ կ՚աղօթէր, իր երեսին տեսքը փոխուեցաւ, եւ իր պատմուճանը ճերմակ ու փայլուն եղաւ:
As he was praying, his face appeared very different to them. His clothes became as bright as lightning.
30 Եւ ահա՛ երկու մարդիկ կը խօսակցէին իրեն հետ. անոնք֊ Մովսէսն ու Եղիան,
Suddenly, two men appeared who had the brightness [of heaven] surrounding them. They were [prophets who had lived long ago], Moses and Elijah. They started talking with Jesus about how he [would accomplish what God had planned when he died] [EUP] [very soon] in Jerusalem.
31 փառքով երեւցած, եւ կը խօսէին անոր այս կեանքէն մեկնումին մասին, որ պիտի իրագործուէր Երուսաղէմի մէջ:
32 Պետրոս ու անոր հետ եղողները քունով ծանրացած էին. երբ արթնցան, տեսան անոր փառքը եւ այդ երկու մարդիկը՝ որ անոր քով կեցած էին:
Peter and the other [disciples] who were with him were sound asleep. When they woke up, they saw [Jesus’] brightness. They also saw the two men standing with him.
33 Երբ անոնք զատուեցան անոր քովէն, Պետրոս ըսաւ Յիսուսի. «Վարդապե՛տ, լաւ է որ կենանք հոս եւ շինենք երեք վրան, մէկը՝ քեզի, մէկը՝ Մովսէսի ու մէկը՝ Եղիայի». որովհետեւ չէր գիտեր թէ ի՛նչ կը խօսէր:
As [Moses and Elijah] were starting to leave Jesus, Peter said to him, “Master, it is wonderful for us to be here! Allow us to make three shelters, one for you, one for Moses, and one for Elijah!” But he really did not realize what he was talking about.
34 Մինչ այսպէս կը խօսէր, ամպ մը եկաւ եւ հովանի եղաւ անոնց վրայ. ու երբ անոնք ամպին տակ մտան՝ վախցան:
As he was saying that, a [bright] cloud appeared and covered them all. The disciples were afraid as the cloud surrounded them.
35 Ձայն մը եկաւ ամպէն՝ ըսելով. «Ա՛յս է իմ սիրելի Որդիս, անո՛ր մտիկ ըրէք»:
[God] [MTY/EUP] spoke to them from the cloud, saying, “This is my Son. He is the one whom [I] have chosen [to do a great work for me]. [So] you must listen to him!”
36 Երբ լսեցին այդ ձայնը՝ Յիսուս մինակ մնաց: Իրենք ալ լուռ կեցան, եւ այդ օրերը ո՛չ մէկուն բան մը պատմեցին իրենց տեսածներէն:
After [God] [MTY/EUP] finished saying that, [the three disciples] saw that only Jesus was there. They did not tell anyone what they had seen until much later.
37 Հետեւեալ օրը, երբ անոնք լեռնէն վար իջան, մեծ բազմութիւն մը դիմաւորեց զայն:
The next day, after they had come down from the mountain, a large crowd [of people] met Jesus.
38 Բազմութենէն մարդ մը գոչեց. «Վարդապե՛տ, կ՚աղերսե՜մ քեզի, նայէ՛ որդիիս, քանի որ իմ մէկ հատիկս է:
Then a man from the crowd exclaimed, “Teacher, I plead with you, [do something to help] my son! He is my only child!
39 Ահա՛ ոգի մը կը բռնէ զինք, ինք ալ յանկարծ կ՚աղաղակէ. ոգին զինք ցնցելով կը փրփրցնէ, ու հազիւ կը հեռանայ իրմէ՝ ջախջախելով զինք:
At various times an evil spirit suddenly seizes him and [causes] him to scream. The evil spirit shakes him violently and causes him to foam at the mouth. It does not leave until my child is completely exhausted.
40 Աղերսեցի քու աշակերտներուդ՝ որ դուրս հանեն զայն, բայց չկրցան»:
I pleaded with your disciples [who were here] for them to expel [the evil spirit], but they were not able to do it!”
41 Յիսուս պատասխանեց. «Ո՛վ անհաւատ ու խոտորեալ սերունդ, մինչեւ ե՞րբ ձեզի հետ պիտի ըլլամ եւ ձեզի հանդուրժեմ: Հո՛ս բեր որդիդ»:
Jesus replied [by saying to everyone who had gathered there], “[You who have seen how I help people] do not believe [that you can do anything]. What you [think] is perverted! How long must I be with you [before you are able to do what I do] [RHQ]? [How long must I] endure your [lack of faith]?” [Then he said to the boy’s father], “Bring your [(sg)] son here [to me]!”
42 Երբ կը մօտենար, դեւը գետին զարկաւ զայն ու սաստիկ ցնցեց:
While they were bringing the boy to Jesus, the demon attacked the boy, threw him to the ground, and shook him severely. But Jesus rebuked the evil spirit and healed the boy. Then he returned him to his father’s [care].
43 Իսկ Յիսուս սաստեց անմաքուր ոգին, բժշկեց պատանին եւ տուաւ զայն իր հօր:
All the people [there] were amazed at the great [power] of God. Luke 9:43b-45 While they were all amazed at all the miracles [Jesus] was doing, he said to his disciples,
44 Բոլորը կ՚ապշէին Աստուծոյ մեծամեծ գործերուն վրայ: Մինչ բոլորն ալ կը սքանչանային Յիսուսի բոլոր ըրածներուն վրայ, ան ըսաւ իր աշակերտներուն. «Դուք այս խօսքերը ձեր մի՛տքը պահեցէք՝՝, որովհետեւ մարդու Որդին պիտի մատնուի մարդոց ձեռքը»:
“Think carefully [MTY] about what I am about to tell you: [Even though I am] the one who came from heaven, [I will soon] be handed over to the authorities (OR, my enemies) {[someone] is about to enable [MTY] my enemies to seize me}.”
45 Բայց անոնք չէին հասկնար այս խօսքը, եւ անոնցմէ ծածկուած էր՝ որպէսզի չըմբռնեն. ու կը վախնային հարցնել իրեն այդ խօսքին մասին:
But [the disciples] did not understand what he was saying; [God] prevented them from understanding it, so that they would not know [yet] what he meant. And they were afraid to ask him about [what he had said].
46 Մտածում մըն ալ ծագեցաւ անոնց մէջ, թէ արդեօք ո՛վ է մեծագոյնը իրենց մէջ:
The disciples began to argue among themselves about which one of them would be the greatest [when Jesus became king].
47 Յիսուս ըմբռնելով անոնց սիրտին մտածումը՝ առաւ մանուկ մը, կայնեցուց զայն իր քով,
But Jesus perceived what they were thinking. So he brought a young child to his side.
48 ու ըսաւ անոնց. «Ո՛վ որ կ՚ընդունի այս մանուկը իմ անունովս՝ զի՛ս կ՚ընդունի, եւ ո՛վ որ զիս կ՚ընդունի՝ զիս ղրկո՛ղը կ՚ընդունի. որովհետեւ ա՛ն որ ամենէն պզտիկն է ձեր բոլորին մէջ, անիկա՛ պիտի ըլլայ մեծը»:
He said to [the disciples], “Those who, because they [love] me, (OR, because they want to behave like me) welcome a little child ([like] this one/[as] I [would]) [MTY], [God considers that] [MET] they are welcoming me. And those who welcome me, [God considers] that [MET] they are welcoming him, the one who sent me. Remember that those among you who think of themselves as being very unimportant will be the ones [whom God considers] to be great.”
49 Յովհաննէս ըսաւ. «Վարդապե՛տ, մէկը տեսանք որ դեւեր կը հանէր քու անունովդ, եւ արգիլեցինք զայն՝ քանի որ մեզի չի հետեւիր»:
John replied to [Jesus], “Master, we [(exc)] saw a man who was expelling demons, [claiming] that [he had] authority from you [MTY] to do that. So we told him to stop doing it, because he is not one of us [disciples].”
50 Յիսուս ըսաւ անոր. «Մի՛ արգիլէք, որովհետեւ ա՛ն որ մեզի հակառակ չէ, մեր՝՝ կողմէն է»:
But Jesus said to him [and the other disciples], “Do not tell him not to [do that]! Remember that those who are not opposing you are trying to [achieve the same goals that] you are!”
51 Երբ իր աշխարհէն վերանալու ժամանակը հասաւ՝՝, հաստատապէս որոշեց՝՝ Երուսաղէմ երթալ:
When it was almost time for [God] to take Jesus up to heaven, he firmly resolved to go to Jerusalem.
52 Եւ իր առջեւէն ղրկեց պատգամաւորներ, որոնք երբ գացին՝ մտան Սամարացիներուն մէկ գիւղը, որպէսզի պատրաստութիւն տեսնեն իրեն համար:
He sent some messengers to go ahead of him, and they entered a village in Samaria [district] to prepare for him [SYN] [to go there].
53 Բայց չընդունեցին զայն, որովհետեւ անոր երեսը դէպի Երուսաղէմ ուղղուած էր:
But [the Samaritans did not like the Jews because of their insisting that it was necessary to go to Jerusalem to worship God. So], because Jesus had firmly resolved to go to Jerusalem, they would not let him come [to their village].
54 Երբ իր աշակերտները՝ Յակոբոս ու Յովհաննէս՝ տեսան ասիկա, ըսին անոր. «Տէ՛ր, կ՚ուզե՞ս որ ըսենք, որպէսզի երկինքէն կրակ իջնէ եւ սպառէ զանոնք, ինչպէս Եղիա ալ ըրաւ»:
When two of his disciples, James and John, heard about that, they said, “Lord, do you [(sg)] want us [(exc)] to pray that [God] will send fire down from heaven, [as the prophet Elijah did long ago], and destroy those people?”
55 Դարձաւ ու յանդիմանեց զանոնք՝ ըսելով. «Չէք գիտեր թէ ի՛նչ հոգիի տէր էք.
But Jesus turned and rebuked them [for saying that].
56 որովհետեւ մարդու Որդին եկաւ ո՛չ թէ մարդոց անձերը կորսնցնելու, հապա՝ փրկելու՝՝»: Եւ ուրիշ գիւղ մը գացին:
So they went to a different village.
57 Երբ անոնք ճամբան կ՚երթային, մէկը ըսաւ անոր. «Տէ՛ր, պիտի հետեւիմ քեզի՝ ո՛ւր որ երթաս»:
As Jesus and the disciples were walking along the road, one man said to him, “I will go with you [(sg)] wherever you go!”
58 Յիսուս ըսաւ անոր. «Աղուէսները որջեր ունին, ու երկինքի թռչունները՝ բոյներ, բայց մարդու Որդին տե՛ղ մը չունի՝ ուր հանգչեցնէ իր գլուխը»:
[In order that the man might know what he could expect if he went with Jesus], Jesus said to him, “Foxes have holes [in the ground in which to live], and birds have nests, but [even though I am] the one who came from heaven, I do not have a home where I can sleep!”
59 Ուրիշի մըն ալ ըսաւ. «Հետեւէ՛ ինծի»: Իսկ ան ըսաւ. «Տէ՛ր, արտօնէ՛ ինծի, որ նախ երթամ՝ թաղեմ հայրս»:
Jesus told another man, “Come with me!” But the man said, “Lord/Sir, let me go [home] first. [After] my father [dies] I will bury him, [and then I will come with you].”
60 Յիսուս ըսաւ անոր. «Թո՛ղ մեռելներուն՝ թաղել իրենց մեռելները, իսկ դուն գնա՛ ու քարոզէ՛ Աստուծոյ թագաւորութիւնը»:
But Jesus said to him, “[God considers that those who do not have eternal life are] dead [MET]. Let those people [do the work of] burying people who die. As for you, go and tell people about how God wants (to rule/to have complete control [over]) [people’s lives]!”
61 Ուրիշ մըն ալ ըսաւ. «Տէ՛ր, պիտի հետեւիմ քեզի. բայց արտօնէ՛ որ նախ հրաժեշտ առնեմ տանս մէջ եղողներէն»:
Someone else said, “Lord, I will come with you and be your disciple, but first let me go home to say goodbye to my relatives.”
62 Յիսուս ըսաւ անոր. «Ո՛չ մէկը՝ որ կը դնէ ձեռքը մաճին վրայ ու ետեւ կը նայի՝ յարմար է Աստուծոյ թագաւորութեան»:
Jesus said to him, “Anyone who is plowing his field should not look back [to see what he has done. He must look forward to what is ahead. Similarly], [anyone who continues to be concerned about his family and other things he has left behind] is not fit [to serve me and tell others about how] God wants to rule [MTY] [people’s lives].”
