ՂՈԻԿԱՍ 7
1 Երբ լմնցուց իր բոլոր խօսքերը ժողովուրդին ականջներուն ըսելը՝ մտաւ Կափառնայում:
After Jesus finished saying this to the people, he went [with his disciples] to Capernaum [town].
2 Հարիւրապետի մը ծառան, որ սիրելի էր իրեն, ծանրօրէն հիւանդացած ըլլալով՝ վախճանելու մօտ էր:
There was a Roman army officer there who had a slave whom he thought highly of. This slave was so sick that he was about to die.
3 Երբ լսեց Յիսուսի մասին, Հրեաներէն քանի մը երէցներ ղրկելով՝ թախանձեց անոր, որ գայ եւ ապրեցնէ իր ստրուկը:
When the officer heard about Jesus, he [summoned] some Jewish elders. He told them to go to Jesus and ask him to come and heal his slave.
4 Անոնք ալ եկան Յիսուսի, փութաջանութեամբ կ՚աղաչէին անոր ու կ՚ըսէին. «Ան՝ որուն պիտի ընես այս շնորհքը՝ արժանի է,
When they came to where Jesus was, they earnestly asked Jesus [to return with them]. They said, “This officer deserves that you [(sg)] do this [for him],
5 որովհետեւ կը սիրէ մեր ազգը, եւ ի՛նք կառուցանեց ժողովարանը մեզի համար»:
because he loves us [Jewish] people, and he [paid the money to] build a synagogue for us.”
6 Յիսուս գնաց անոնց հետ, ու երբ տունէն շատ հեռու չէր, հարիւրապետը քանի մը բարեկամներ ղրկեց եւ ըսաւ անոր. «Տէ՛ր, մի՛ անհանգստանար, որովհետեւ ես արժանի չեմ որ դուն մտնես իմ յարկիս տակ.
So Jesus went with them. When he was near the [officer’s] house, the officer [decided that it was not necessary for Jesus to come to his house. So he] summoned some friends. He [told them to] go to Jesus and tell him this: “Lord/Sir, do not bother to come. [Because I am a non-Jew], I am not worthy for you [(sg)], [a Jew], to come into my house [MTY] [and associate with me].
7 ուստի ես ալ արժանի չնկատեցի զիս՝ գալու քեզի. հապա ըսէ՛ խօսք մը՝՝, ու ծառաս պիտի բժշկուի:
I did not feel worthy to come to you, [either]. But [please] command [that] my servant [be healed], and he will become well!
8 Որովհետեւ ես ալ իշխանութեան տակ դրուած մարդ մըն եմ, եւ զինուորներ ունիմ իմ հրամանիս տակ: Ասոր կ՚ըսեմ. “Գնա՛”, ու կ՚երթայ. եւ միւսին. “Եկո՛ւր”, ու կու գայ. եւ ստրուկիս. “Ըրէ՛ այս բանը”, ու կ՚ընէ»:
[I believe this] because, as for me, there are people who have authority over me [and I obey them]. I also have soldiers under my [authority]. When I say to one of them, ‘Go!’ he goes. When I say to another ‘Come!’ he comes. When I say to my slave, ‘Do this!’ he does it. [And I believe that you speak with a similar kind of authority].”
9 Յիսուս լսելով ասիկա՝ զարմացաւ անոր վրայ, եւ դառնալով իրեն հետեւող բազմութեան՝ ըսաւ. «Ձեզի կը յայտարարեմ թէ Իսրայէլի մէջ անգամ ես չգտայ ա՛յսչափ մեծ հաւատք»:
When [the officer’s friends arrived and] told that to Jesus, he marveled at what [the officer had said]. Then he turned and said to the crowd that was going with him, “I tell you, I have never before found anyone who trusted [in me like this non-Jewish man does]. No one from Israel, [where I would expect people to believe in me], has trusted in me like he has!”
10 Պատգամաւորները տուն վերադարձան, եւ առողջացած գտան հիւանդ ծառան:
When those men returned to the officer’s house, they found that the slave was well.
11 Հետեւեալ օրը կ՚երթար քաղաք մը՝ որուն անունը Նային էր: Անոր հետ կ՚երթային իր աշակերտներէն շատերը, նաեւ մեծ բազմութիւն մը:
Soon after that, Jesus went to a town called Nain. His disciples and a large crowd [of other people] went with him.
12 Երբ մօտեցաւ քաղաքին դրան, ահա՛ մեռել մը դուրս կը հանէին, իր մօր մէկ հատիկ որդին: Ան այրի էր, ու քաղաքէն մեծ բազմութիւն մը անոր հետ էր:
As they approached the town gate, the corpse of a young man who had just died was being carried out [on a stretcher] {[people] were carrying out [on a stretcher] the corpse of a young man who had just died}. His mother was a widow, and he was her only son. A large group of people from the town were accompanying them.
13 Տէրը տեսնելով զայն՝ գթաց անոր վրայ եւ ըսաւ անոր. «Մի՛ լար»:
When the Lord saw her, he pitied her. He said to her, “Do not cry!”
14 Ու մօտենալով՝ դպաւ դագաղին. կրողները կանգ առին, եւ ըսաւ. «Երիտասա՛րդ, քեզի՛ կ՚ըսեմ. “Ոտքի՛ ելիր”»:
Then, [ignoring the Jewish laws about not coming near a corpse], he came close and touched the stretcher [on which the body was lying]. So the men carrying it stood still. He said, “Young man, I say to you, get up!”
15 Մեռելն ալ ելաւ, նստաւ, եւ սկսաւ խօսիլ. Յիսուս տուաւ զայն իր մօր:
The man sat up and began to talk! Jesus returned him to his mother [to care for her].
16 Վախը համակեց բոլորը, ու Աստուած կը փառաբանէին՝ ըսելով. «Մեծ մարգարէ մը ելած է մեր մէջ, եւ Աստուած այցելած է իր ժողովուրդին»:
Then everyone [there] was amazed/awestruck. They praised God, saying, “A great prophet has come among us!” They also said, “God has come to help his people!”
17 Անոր մասին այս տարաձայնութիւնը տարածուեցաւ ամբողջ Հրէաստանի մէջ, ու ամբողջ շրջակայքը:
[Then they] reported what Jesus [had done] throughout all of Judea [district] and other nearby areas.
18 Յովհաննէսի աշակերտները պատմեցին իրեն այս բոլոր բաներուն մասին:
The disciples of John [the Baptizer went to the prison where John was and] told him about those things.
19 Յովհաննէս ալ իր աշակերտներէն երկուքը կանչեց իրեն ու ղրկեց Յիսուսի՝ ըսելով. «Դո՞ւն ես ան՝ որ պիտի գար, թէ ուրիշի՛ մը սպասենք»:
So [one day] John summoned two [of his disciples] and [told them] to go to the Lord and ask him: “Are you [the Messiah who the prophets prophesied would come], or is it someone else that we should expect [to come]?”
20 Երբ այդ մարդիկը եկան անոր քով՝ ըսին. «Յովհաննէս Մկրտիչը մեզ ղրկեց քեզի՝ ըսելով. “Դո՞ւն ես ան՝ որ պիտի գար, թէ ուրիշի՛ մը սպասենք”»:
When those two men came to Jesus, they said, “John the Baptizer sent us to ask you [(sg)] this: Are you [the Messiah that] we are expecting [God] to send, or shall we [(exc)] expect someone else?”
21 Նոյն ժամուն շատեր բժշկեց իրենց ախտերէն, տանջանքներէն եւ չար ոգիներէն, ու շատ կոյրերու տեսութիւն շնորհեց:
At that very time Jesus was healing many people of their diseases and [other] sicknesses, he was [casting out] evil spirits, and he was causing many blind people to be able to see.
22 Ապա Յիսուս պատասխանեց անոնց. «Գացէ՛ք, պատմեցէ՛ք Յովհաննէսի ինչ որ տեսաք եւ լսեցիք, թէ կոյրերը կը տեսնեն, կաղերը կը քալեն, բորոտները կը մաքրուին, խուլերը կը լսեն, մեռելները յարութիւն կ՚առնեն, աղքատներուն կ՚աւետարանուի:
So he answered those two men, “Go back and report to John what you have seen [me doing] and what you have heard [me telling people. I am enabling] blind people to see. [I am enabling] lame people to walk. [I am] healing people who have leprosy. [I am enabling] deaf people to hear. [I am causing] dead people to become alive again, [and I am] telling [God’s] good message to poor people.
23 Երանի՜ անոր՝ որ չի գայթակղիր իմ պատճառովս»:
[Also tell John that God] is pleased with those who do not stop believing in me [because what I do is not what they expect the Messiah to do].”
24 Երբ Յովհաննէսի պատգամաւորները գացին, Յիսուս սկսաւ բազմութիւններուն խօսիլ Յովհաննէսի մասին. «Ի՞նչ տեսնելու գացիք անապատը. հովէն տատանող եղէ՞գ մը:
When the men whom John had sent left, Jesus began to talk to the crowd of people about John. He said to them, “[Think about] what sort of person you went to see in the desolate area [when you went there to see John] [RHQ]. [You did not go there to listen to a man who constantly changed the nature of his message] [MET], [like] a reed that is blown back and forth by the wind [RHQ].
25 Հապա ի՞նչ տեսնելու գացիք. փափուկ հանդերձներ հագած մա՞րդ մը: Ահա՛ անոնք՝ որ փառաւոր պատմուճաններով ու փափկութեան մէջ են, թագաւորական պալատնե՛րն են:
Then what kind of man did you go there to see [RHQ]? Was he [RHQ] a man who wore expensive clothes? No! [You know very well that] people who wear beautiful clothes and live in luxury are in kings’ palaces, [not in the desolate areas]!
26 Հապա ի՞նչ տեսնելու գացիք. մարգարէ՞ մը: Այո՛, կը յայտարարեմ ձեզի, աւելի՛ քան մարգարէ մը:
Then what [kind of person] did you go to see? [Did you] [RHQ] [go there to see John because he was] a prophet? Yes! But I will tell you that [John is] more [important] than an [ordinary] prophet.
27 Որովհետեւ ասիկա՛ է ան՝ որուն մասին գրուած է. “Ահա՛ ես կը ղրկեմ իմ պատգամաւորս քու առջեւէդ. ան պիտի պատրաստէ ճամբադ՝ քու առջեւդ”:
He is the one about whom [these words] that God said to the Messiah have been written {[the prophet Malachi] wrote [these words]} [in the Scriptures]: ‘Listen! I am going to send my messenger ahead of you [(sg)] [SYN]. He will prepare [people] for your coming.’
28 Արդարեւ կը յայտարարեմ ձեզի. “Կիներէ ծնածներուն մէջ՝ Յովհաննէս Մկրտիչէն աւելի մեծ մարգարէ չկայ”. սակայն Աստուծոյ թագաւորութեան մէջ՝ ամենէն պզտիկը անկէ աւելի մեծ է»:
I tell you that from among all the people who have ever lived, [God considers that] no one is greater than John. However, [God considers] everyone who has let God rule their [lives] [MET] to be greater than [John], [even if they are] insignificant [people].”
29 Երբ ամբողջ ժողովուրդն ու մաքսաւորները լսեցին, արդարացուցին Աստուած՝ որ Յովհաննէսի մկրտութեամբ մկրտուեցան:
When they heard [what Jesus said] (OR, [what John preached]), all the people, including tax collectors, [whom many people despised], agreed that God’s way was right. By being baptized by John {By [letting] John baptize them}, [they had agreed that what God required people to do in order to be saved was right].
30 Բայց Փարիսեցիներն ու օրինականները անարգեցին Աստուծոյ ծրագիրը իրենց հանդէպ՝ անկէ չմկրտուելով:
But the Pharisees and the men who taught the [Jewish] laws were not baptized by John {did not [let] John baptize them} because they rejected what God wanted them to do.
31 «Ուրեմն որո՞ւ նմանցնեմ այս սերունդին մարդիկը, եւ որո՞ւ կը նմանին:
[Then Jesus also said], “[Many of] you people have heard what [John and I] have taught. (I will illustrate what you are like./Do you know what [many of] you people who have heard what [John and I] have taught are like?) [RHQ]
32 Կը նմանին մանուկներու, որոնք հրապարակները նստելով՝ կը գոչեն իրարու եւ կ՚ըսեն. “Սրինգ նուագեցինք ձեզի՝ ու չպարեցիք, ողբացինք ձեզի՝ ու չլացիք”:
You are like children who are [playing games] in an open area. [Some of them] are calling to [the others], saying, ‘We [(exc)] played happy music for you on the flute, but you did not dance! Then we sang sad funeral songs for you, but you did not cry!’
33 Որովհետեւ Յովհաննէս Մկրտիչը եկաւ, ո՛չ հաց կ՚ուտէր եւ ո՛չ գինի կը խմէր, ու կ՚ըսէիք. “Դեւ կայ անոր մէջ”:
[Similarly, you people are dissatisfied with both John the Baptizer and me]! When John came and [preached to you], he did not eat [ordinary] food [SYN] or drink wine, [like most people do]. But you [rejected him], saying, ‘A demon is controlling him!’
34 Մարդու Որդին եկաւ, կ՚ուտէ եւ կը խմէ, ու կ՚ըսէք. “Ահա՛ շատակեր ու գինեսէր մարդ մը, մաքսաւորներու եւ մեղաւորներու բարեկամ”:
In [contrast], [I], the one who came from heaven, eat [the same food] and drink [wine as others do]. But you [reject me], saying, ‘Look! [This man] eats too much food and drinks too much wine, and he associates with tax collectors and [other] sinners!’
35 Եւ իմաստութիւնը արդարացաւ իր բոլոր զաւակներով»:
But those who are [truly God’s] children [PRS] realize that [what John and I do is truly] wise.”
36 Փարիսեցիներէն մէկը կը թախանձէր՝ որ ան իրեն հետ հաց ուտէ: Ան ալ մտաւ Փարիսեցիին տունը ու սեղան նստաւ:
[One day] one of the Pharisees [named Simon] invited Jesus to eat a meal with him. So Jesus went to the man’s house and reclined [to eat].
37 Քաղաքին մէջ մեղաւոր կին մը կար. երբ գիտցաւ թէ ան սեղան նստած է Փարիսեցիին տունը, անուշահոտ օծանելիքի ալապաստրէ շիշ մը բերաւ,
There was a woman in that city [who many people knew had been] a prostitute [EUP]. She heard that Jesus was eating in the Pharisee’s house. So she went there, taking a stone jar that contained perfume.
38 լալով կեցաւ անոր ոտքերուն քով՝ ետեւի կողմը, եւ սկսաւ արցունքով թրջել անոր ոտքերը: Իր գլուխին մազերով կը սրբէր ու կը համբուրէր անոր ոտքերը, եւ օծանելիքով կ՚օծէր:
[As the people there were reclining to eat], the woman stood behind [Jesus, at his] feet. As she was crying [because she was sorry for her sins, her tears fell on Jesus’ feet]. Then she wiped his feet with her hair, and kissed his feet, and anointed them with the perfume.
39 Երբ զինք հրաւիրող Փարիսեցին տեսաւ, ըսաւ ինքնիրեն. «Եթէ ասիկա մարգարէ ըլլար, պիտի գիտնար թէ ո՛վ եւ ինչպիսի՛ կին է իրեն դպչողը, որովհետեւ մեղաւոր է»:
When the Pharisee who had invited [Jesus] saw that, he thought, “[Prophets know about other people’s lives], [so] if Jesus were a prophet, he would have known who this woman is who is touching him, and what kind of a person she is. He would have known that she is a prostitute! [EUP]”
40 Յիսուս պատասխանեց անոր. «Սիմո՛ն, բա՛ն մը ունիմ քեզի ըսելու»: Ան ալ ըսաւ. «Ըսէ՛, վարդապե՛տ»:
Jesus said to him, “Simon, there is something I want to tell you [(sg)].” He replied, “Teacher, what is it?”
41 Յիսուս ըսաւ. «Փոխատու մը ունէր երկու պարտապան. մէկը հինգ հարիւր դահեկան կը պարտէր, ու միւսը՝ յիսուն:
Jesus replied, “Two people owed some money to a man who [earned money by] lending [it to others]. One owed him 500 silver coins, and the other owed him 50 silver coins.
42 Երկուքի՛ն ալ շնորհեց պարտքը, քանի կարողութիւն չունէին վճարելու: Հիմա ըսէ՛, անոնցմէ ո՞վ աւելի պիտի սիրէ զայն»:
Neither of them was able to pay back [what he owed], so the man [very kindly] said that they did not have to pay back anything. So, which of those two men will love that man more?”
43 Սիմոն պատասխանեց. «Կ՚ենթադրեմ թէ ա՛ն՝ որուն շատ շնորհեց»: Ան ալ ըսաւ անոր. «Շիտա՛կ դատեցիր»:
Simon replied, “I think that the one who owed the most money and did not have to pay it back [will love him more].” Jesus said to him, “That is correct.”
44 Ու դառնալով դէպի այդ կինը՝ ըսաւ Սիմոնի. «Կը տեսնե՞ս այս կինը: Ես տունդ մտայ, եւ դուն ջուր չտուիր ոտքերուս. բայց ասիկա իր արցունքով թրջեց ոտքերս, եւ իր մազերով սրբեց:
Then he turned toward the woman, and said to Simon, “(Think about [what] this woman [has done]!/Do you [(sg)] see [what] this woman [has done]?) [RHQ] When I entered your house, you [did not follow our custom of welcoming guests by] giving me any water [to wash] my feet, but this woman has wet my feet with her tears and then wiped them with her hair!
45 Դուն ինծի համբո՛յր մը չտուիր, բայց ասիկա հոս մտնելէս ի վեր՝ չդադրեցաւ ոտքերս համբուրելէ:
You did not [follow our custom of greeting by] kissing me, but since I came in, this woman has not stopped kissing my feet!
46 Դուն գլուխս չօծեցիր անուշահոտ իւղով, բայց ասիկա ոտքե՛րս օծեց անուշահոտ օծանելիքով:
You did not [follow our custom of welcoming guests by] anointing my head with [olive] oil, but she has anointed my feet with fragrant perfume.
47 Ուստի կը յայտարարեմ քեզի. “Ասոր բազմաթիւ մեղքերը ներուած են, որովհետեւ շատ սիրեց. բայց ա՛ն՝ որուն քիչ կը ներուի, անիկա քիչ կը սիրէ”.
So I will tell you that even though this woman has sinned very much, she has been forgiven {[I] have forgiven her}. [By what she has done she has shown that] she loves [me] very much. But a person who has [sinned] just a little bit, but whom [I] have forgiven, will love [me just a little bit].”
48 Եւ ըսաւ անոր. «Քու մեղքերդ ներուած են»:
Then he said to the woman, “You have been forgiven {[I have] forgiven [you]} [for] your sins.”
49 Իրեն հետ սեղան նստողները սկսան ըսել իրենց մէջ. «Ո՞վ է ասիկա՝ որ մեղքերն ալ կը ներէ»:
Then those who were eating with him said among themselves, “(This man must [think that he is God]!/Who does this man [think that he] is [RHQ]), saying that he can forgive [people for] their sins?”
50 Իսկ ինք ըսաւ կնոջ. «Հաւատքդ փրկեց քեզ, գնա՛ խաղաղութեամբ»:
But Jesus said to the woman, “Because you have trusted [PRS] [in me, God] has saved you [from the guilt of your sins]. May [God] give you inner peace as you go!”
