ՂՈԻԿԱՍ 11
1 Երբ տեղ մը կ՚աղօթէր, դադրելէն ետք իր աշակերտներէն մէկը ըսաւ իրեն. «Տէ՛ր, աղօթե՛լ սորվեցուր մեզի, ինչպէս Յովհաննէս սորվեցուց իր աշակերտներուն»:
One day Jesus was somewhere praying. When he finished [praying], one of his disciples said to him, “Lord, teach us [what to say when] we [(exc)] pray, as John [the Baptizer] taught his disciples!”
2 Ուստի ըսաւ անոնց. «Երբ կ՚աղօթէք՝ ըսէ՛ք. “Հա՛յր մեր՝ որ երկինքն ես՝՝, քու անունդ սուրբ ըլլայ. քու թագաւորութիւնդ գայ. քու կամքդ ըլլայ, ինչպէս երկինքը՝ նոյնպէս երկրի վրայ՝՝:
He said to them, “When you pray, say [things like this]: ‘Father, we want you [(sg)] [MTY] to be honored/revered. [We want people to let you(sg)] [MTY, MET] rule over their lives.
3 Մեր ամէնօրեայ հացը՝ տո՛ւր մեզի օրէ օր.
Give us [(exc)] each day the food [SYN] that we need.
4 ներէ՛ մեզի մեր մեղքերը, քանի որ մենք ալ կը ներենք բոլոր անոնց՝ որ պարտապան են մեզի. ու մի՛ տանիր մեզ փորձութեան, հապա ազատէ՛ մեզ Չարէն՝՝”»:
Forgive us [for] the wrong things that we have done, because we forgive people for the wrong things that they do to us. Do not let us do wrong things when we are tempted {[someone or something] tempts us}.’”
5 Նաեւ ըսաւ անոնց. «Եթէ ձեզմէ մէկը՝՝ բարեկամ մը ունենայ, ու կէս գիշերին երթայ անոր եւ ըսէ. “Բարեկա՛մ, ինծի երե՛ք նկանակ փոխ տուր.
Then he said to them, “Suppose that one of you goes to the house of a friend at midnight. Suppose that you [(sg) stand outside and] call out to him, ‘My friend, please lend me three buns!
6 որովհետեւ մէկ բարեկամս ճամբորդած ատեն ինծի եկաւ, եւ ոչինչ ունիմ՝ անոր հրամցնելու”,
Another friend of mine who is traveling has just arrived [at my house], but I have no food [ready] to give to him!’
7 ու եթէ ան ներսէն պատասխանէ. “Զիս մի՛ անհանգստացներ. արդէն դուռը գոցուած է, ու զաւակներս իմ քովս՝ անկողինին մէջ են. չեմ կրնար կանգնիլ եւ քեզի հաց տալ”,
Suppose that he answers you from inside [his house], ‘Do not bother me! The door has been locked {[We(exc)] have locked the door} and all my family are in bed. [So] I cannot get up and give you [(sg)] anything!’
8 կը յայտարարեմ ձեզի. “Թէեւ բարեկամութեան համար ոտքի չելլէ՝ անոր տալու, անոր պատճառած տաղտուկին՝՝ համար պիտի կանգնի ու պէտք եղածը տայ անոր”:
I will tell you that even if he does not [want to] get up and give you [any food], to avoid being ashamed [for not helping you] because you are his friend (OR, if without being ashamed you continue asking him to do that), he certainly will get up and give you whatever you need.
9 Ես ալ կը յայտարարեմ ձեզի. “Խնդրեցէ՛ք՝ եւ պիտի տրուի ձեզի. փնտռեցէ՛ք՝ ու պիտի գտնէք. դուռը բախեցէ՛ք՝ եւ պիտի բացուի ձեզի:
So I tell you this: Keep asking [God for what you need]. If you do that, [he] will give it to you [(pl)]. Confidently keep expecting [God to give you the things that you need], and [he] will give them to you [MET]. [It will be like] looking for what you need and finding it. Keep on [praying urgently to God. Then God will answer you. It will be like] knocking [on a door] so that [God] will open [the way] for you [to get what you pray for].
10 Որովհետեւ ո՛վ որ խնդրէ՝ կը ստանայ, ո՛վ որ փնտռէ՝ կը գտնէ, եւ ո՛վ որ դուռը բախէ՝ պիտի բացուի անոր:
Remember that [God] will give things to everyone who continues to ask [him for them]. [He] will give things to whoever confidently keeps asking. [He] will open [the way] for people [to get the things that they keep urgently praying for].
11 Եթէ որդի մը հաց ուզէ ձեզմէ ոեւէ մէկէն՝ որ հայր է, միթէ քա՞ր պիտի տայ անոր. կամ եթէ ձուկ ուզէ, միթէ ձուկին տեղ օ՞ձ պիտի տայ անոր.
If one of you had a son who asked you [(sg)] for a fish [to eat], (you [(sg)] certainly would not give him a [poisonous] snake instead!/would you give him a [poisonous] snake instead?) [RHQ]
12 կամ եթէ հաւկիթ ուզէ, միթէ կարի՞ճ պիտի տայ անոր:
If he asked you for an egg, (you [(sg)] certainly would not give him a scorpion!/would you give him a scorpion?) [RHQ]
13 Ուրեմն եթէ դո՛ւք որ չար էք՝ գիտէք ձեր զաւակներուն բարի նուէրներ տալ, ո՜րչափ աւելի ձեր Հայրը երկինքէն Սուրբ Հոգի՛ն պիտի տայ անոնց՝ որ կը խնդրեն իրմէ”»:
Even though you people are evil, you know how to give good things to your children. So your Father in heaven will certainly [give good things] to those who ask him, [including] giving the Holy Spirit, [who is the best gift].”
14 Յիսուս կը հանէր դեւ մը՝ որ համր էր: Երբ դեւը դուրս ելաւ՝ համրը խօսեցաւ, եւ բազմութիւնները սքանչացան:
[One day there was a man there who, because a demon controlled him] [MTY], was unable to speak. After [Jesus expelled] the demon, the man [began to] talk. [Most of] the people [there] were amazed.
15 Բայց անոնցմէ ոմանք ըսին. «Ան դեւերու Բէեղզեբուղ իշխանին միջոցով կը հանէ դեւերը»:
But some of them said, “It is Beelzebub, the ruler of the demons, who enables [this man] to expel demons!”
16 Ուրիշներ ալ՝ փորձելու համար՝ կը խնդրէին իրմէ նշան մը երկինքէն:
Other [people there] asked Jesus to perform a miracle [to prove (he was the Messiah/that he had come] from God) [MTY/EUP]. They wanted to trap him [into not being able to perform a miracle or into doing something ridiculous].
17 Բայց ինք գիտնալով անոնց մտածումները՝ ըսաւ անոնց. «Ինքնիր դէմ բաժնուած որեւէ թագաւորութիւն՝ կ՚աւերի, եւ տուն մը ինքնիր դէմ բաժնուած՝ կը փլչի:
But Jesus knew what they were thinking. So he said to them, “If [the people in] one nation fight against each other, their nation will be destroyed {[they] will destroy their nation}. If [the people in] [MTY] one house are divided, they will cease to remain as one [family].
18 Հապա եթէ Սատանա՛ն ինքնիր դէմ բաժնուած է, անոր թագաւորութիւնը ի՞նչպէս պիտի կենայ. որովհետեւ կ՚ըսէք թէ Բէեղզեբուղո՛վ կը հանեմ դեւերը:
[Similarly], if Satan [and his demons] were fighting against each other, (his rule over them would [certainly] not last!/how would his rule over them last?) [RHQ] [I say this] because you are saying that I am expelling demons by [the power of] the ruler of [his own demons]
19 Իսկ եթէ ես Բէեղզեբուղով կը հանեմ դեւերը, ձեր որդինե՛րը ինչո՞վ կը հանեն. ուստի անո՛նք պիտի ըլլան ձեր դատաւորները:
Furthermore, if [it is true that] Satan enables me to expel demons, [is it also true that] your disciples [who] expel demons [do so] by [Satan’s] power [RHQ]? [No, that is not true]. So they will show that you [are not thinking logically].
20 Բայց եթէ ես Աստուծո՛յ մատով կը հանեմ դեւերը, ուրեմն Աստուծոյ թագաւորութիւնը հասած է ձեր վրայ:
But because it is by the power [MTY] of God [that I expel demons], I am showing you [that the power of] God to [MET] rule [people’s lives] has come to you.”
21 Երբ ուժեղ մարդ մը՝ զէնքերը վրան առած՝ պահպանէ իր տան գաւիթը, անոր ինչքը կը մնայ խաղաղութեան մէջ:
Then, [to show that by expelling evil spirits he was making it clear that he was much more powerful than Satan, Jesus said] [MET], “When a strong man who has many weapons guards his own house, no one can steal the things in his house.
22 Բայց երբ իրմէ աւելի ուժեղը յարձակի վրան ու յաղթէ անոր, կը գրաւէ անոր զէնքերը՝ որոնց ան վստահած էր, եւ կը բաշխէ իրմէ առած կողոպուտը:
But when someone else who is stronger attacks that man and subdues him, he is able to take away the weapons in which the man trusted. Then he can take from that man’s house anything he [wants to].
23 Ա՛ն որ ինծի հետ չէ՝ ինծի հակառակ է, եւ ա՛ն որ ինծի հետ չի հաւաքեր՝ կը ցրուէ»:
[No one can be neutral]. Those who do not help me [are opposing] me, and those who do not gather [people to become] my [disciples] are causing [those people] to go away [from me].”
24 «Երբ անմաքուր ոգին դուրս ելլէ մարդէ մը, կը շրջի անջուր տեղեր, հանգստութիւն կը փնտռէ, ու եթէ չգտնէ՝ կ՚ըսէ. “Վերադառնամ իմ տունս՝ ուրկէ ելայ”:
[Then Jesus said this]: “[Sometimes when] an evil spirit leaves someone, it wanders around in desolate areas seeking [someone in whom it can] rest. If it does not find anyone, it says [to itself], ‘I will return to the person in whom I used to live!’
25 Եւ կու գայ, զայն կը գտնէ աւլուած ու զարդարուած:
So it goes back and finds that [the Spirit of God is not in control of that person’s life. The person’s life is like] a house that has been {that someone has} swept clean and everything put {put everything} in order, [but a house that is empty].
26 Այն ատեն կ՚երթայ, եւ իրեն հետ կ՚առնէ ուրիշ եօթը ոգիներ՝ իրմէ աւելի չար, ու մտնելով՝ կը բնակին հոն, եւ այդ մարդուն վերջին վիճակը առաջինէն աւելի գէշ կ՚ըլլայ»:
Then [this evil spirit] goes and gets seven other spirits that are [even] more evil than it is. They [all] enter [that person] and [begin] living there. [So], [although] that person’s condition [was bad] before, it became much worse.”
27 Երբ ան այս բաները կը խօսէր, բազմութեան մէջէն կին մը ձայնը բարձրացուց ու ըսաւ անոր. «Երանի՜ այն որովայնին՝ որ կրեց քեզ, եւ այն ծիծերուն՝ որոնք կաթ տուին քեզի՝՝»:
When Jesus said that, a woman who was listening called out [to him], “[God is] pleased with the woman who gave birth to you [(sg)] and let you nurse [at her breasts]!”
28 Իսկ ինք ըսաւ. «Մա՛նաւանդ երանի՜ անոնց, որ կը լսեն Աստուծոյ խօսքը ու կը պահեն»:
But he replied, “God [is] much more pleased with those who hear his message and obey it!”
29 Երբ բազմութիւնները կը խռնուէին անոր շուրջ, ինք ըսաւ. «Այս սերունդը չար է, նշան կը խնդրէ. սակայն ուրիշ նշան պիտի չտրուի անոր, բայց միայն Յովնան մարգարէին նշանը:
When the group of people around [Jesus] got larger, he said, “[Many of] you people who have been observing my ministry are evil. You want [me to perform] a miracle [to prove that I have come from God], but the only miracle that [I] will perform for you is one [like happened to] Jonah.
30 Որովհետեւ ինչպէս Յովնան նշան եղաւ Նինուէցիներուն, այնպէս մարդու Որդին պիտի ըլլայ այս սերունդին:
[After Jonah was inside a huge fish for three days, God performed] a miracle [to restore] Jonah. [Jonah then went and testified about that] to the people in Nineveh [city. God will perform] a similar miracle [for me], the one who came from heaven. [When you people have seen that miracle, you will believe my message].
31 Հարաւի թագուհին՝ դատաստանին օրը ոտքի պիտի ելլէ այս սերունդին մարդոց դէմ ու պիտի դատապարտէ ասոնք, որովհետեւ եկաւ երկրի ծայրերէն՝ լսելու Սողոմոնի իմաստութիւնը. եւ ահա՛ Սողոմոնէ մեծ մէկը կայ հոս:
[Long ago the] queen from [Sheba], [far] south [of Israel, traveled a long distance to hear Solomon speak many] wise things. But now [I, a man] who [is much] greater [and wiser] than Solomon, am here, [but you have not listened to what I have told you]. Therefore, at the time when [God] judges [all people], the queen from [Sheba] will stand there, [along] with you people, and will condemn you.
32 Նինուէի մարդիկը դատաստանին օրը պիտի կանգնին այս սերունդին դէմ ու պիտի դատապարտեն զայն, որովհետեւ զղջացին Յովնանի քարոզութեամբ. եւ ահա՛ Յովնանէ մեծ մէկը կայ հոս»:
The people who lived in Nineveh [city] turned from their sinful ways when Jonah preached to them. But now I, who am greater than Jonah, have come [and preached to you], [but you have not turned from your sinful ways]. Therefore, at the time when God judges [all people], the people who lived in Nineveh will stand there with you and condemn you.”
33 «Ո՛չ մէկը՝ ճրագը վառելէ ետք՝ կը դնէ ծածուկ տեղ մը, կամ ալ՝ գրուանի տակ, հապա՝ աշտանակի՛ վրայ, որպէսզի ներս մտնողները տեսնեն փայլը:
[Then, to show them that they did not need more miracles, but that they needed only to understand better what he had already told them, he said to them] [MET], “People who light a lamp do not then hide it, or put it under a basket. Instead, they put it on a lampstand so that those who enter [their house] can see [things from] its light. [Similarly, I have not concealed God’s truth. I have revealed it to you].
34 Մարմինին ճրագը աչքն է. ուրեմն երբ աչքդ պարզ է՝ ամբողջ մարմինդ ալ լուսաւոր կ՚ըլլայ, բայց երբ աչքդ չար է՝ մարմինդ ալ խաւարամած կ՚ըլլայ:
Your eyes [MET] are like a lamp for your body, because they enable you to see things. If your eyes are healthy, you are able to see everything well [MET]. [Similarly, if you(sg) accept my teaching, you will be able to know all that God wants you to know]. But if your eyes are bad, you are not able to see anything. It is like being in darkness [MET]. [And similarly, if you(pl) do not accept what I teach, you will not be able to know all the things that God wants you to know].
35 Ուստի ուշադի՛ր եղիր, որ քու մէջդ եղած լոյսը խաւար չըլլայ:
Therefore, [you(pl) do not need to see more miracles. You need to think carefully about what I have already] told you, so that the things that you have heard from others do not cause you to remain in spiritual darkness [MET].
36 Ուրեմն եթէ ամբողջ մարմինդ լուսաւոր է ու մութ մաս մը չունի, ամբողջովին լուսաւոր կ՚ըլլայ, ինչպէս երբ ճրագ մը կը լուսաւորէ քեզ իր փայլով»:
If you [live completely according to God’s truth, you will be able to know everything that God wants you to know. It will be like] being in a room with a lamp shining brightly, enabling you to see everything clearly.”
37 Երբ այս բաները կը խօսէր, Փարիսեցի մը կը թախանձէր անոր՝ որ իր քով ճաշէ: Ան ալ մտաւ եւ սեղան նստաւ:
While Jesus finished saying those things, a Pharisee invited him to eat a meal with him. So Jesus went to [his house] and ate with him.
38 Երբ Փարիսեցին տեսաւ՝ զարմացաւ, որովհետեւ ճաշէն առաջ չլուացուեցաւ:
The Pharisee was surprised when he saw that Jesus did not follow the Pharisees’ ritual by washing his hands before eating. [The Pharisees washed their hands in a certain way to be cleansed from anything that might have contaminated them. They were afraid that God might reject them if they] had [touched something unacceptable to God].
39 Տէրը ըսաւ անոր. «Հիմա դուք՝ Փարիսեցինե՛ր, կը մաքրէք գաւաթին ու պնակին արտաքինը, բայց ձեր ներքինը լեցուն է յափշտակութեամբ եւ չարութեամբ:
The Lord [Jesus] said to him, “You Pharisees are [concerned about things that are outside your bodies, not with what is in your] ([inner beings/hearts]) [MET]. You wash the outside of cups and dishes [before you eat because you think that doing that will make you acceptable to God], but within yourselves you are very greedy and wicked.
40 Անմիտնե՛ր, ա՛ն որ արտաքինը ըրաւ, ներքինն ալ ինք չըրա՞ւ:
You foolish people! [God] is concerned about things that are outside [our bodies], but (he is certainly also concerned about our inner [beings]!/isn’t he also concerned about our hearts?) [RHQ]
41 Սակայն ողորմութի՛ւն տուէք անոնց մէջ եղածներէն, եւ ահա՛ ամէն բան մաքուր կ՚ըլլայ ձեզի»:
Give [money] to those who are poor. [Give according to what you know within] your (inner [/heart]) [that you should give]. Then you [will be surprised to realize that] you will be acceptable [to God without having to perform all those rituals about washing].
42 «Բայց վա՜յ ձեզի՝ Փարիսեցիներուդ, որ կը վճարէք անանուխին, փեգենային եւ ամէն տեսակ բանջարեղէնի տասանորդը, բայց զանց կ՚ընէք իրաւունքը եւ Աստուծոյ սէրը. ասո՛նք պէտք է ընէիք, ու զանոնք չթողուիք:
But there will be terrible punishment for you Pharisees! You give to God a tenth of [all you produce, even] the various herbs that you grow, but you do not [remember that you must act] justly [toward others] and love God! It is good to [give a tenth of your income to God], but you ought to do these other things also!
43 Վա՜յ ձեզի՝ Փարիսեցիներուդ, որ կը սիրէք առաջին աթոռները՝ ժողովարաններու մէջ, եւ բարեւները՝ հրապարակներուն վրայ:
There will be terrible punishment for you Pharisees, because you like [to sit in] the best seats in our worship places [so that people will think highly of you], and you like people to greet you [respectfully] in the marketplaces.
44 Վա՜յ ձեզի՝ կեղծաւո՛ր դպիրներ ու Փարիսեցիներ, որ նման էք անյայտ գերեզմաններու, որոնց վրայէն մարդիկ կը քալեն եւ չեն գիտեր»:
There will be terrible punishment for you, because you are like ground where there is no marker [to indicate that there is a] grave [underneath]. People walk there, but they cannot see [what is rotten down below] [MET]! [Similarly, people who see you do not realize how polluted you are within yourselves].”
45 Օրինականներէն մէկը ըսաւ անոր. «Վարդապե՛տ, ա՛յսպէս խօսելով՝ մե՛զ ալ կը նախատես»:
One of those who taught the [Jewish] laws replied, “Teacher, by saying this you [(sg)] are criticizing us [also]!”
46 Իսկ ան ըսաւ. «Ձեզի՛ ալ վա՜յ՝ օրինականներո՛ւդ, որ դժուարակիր բեռներ կը բեռցնէք մարդոց, բայց դուք՝ ձեր մէ՛կ մատով չէք հպիր այդ բեռներուն:
Jesus said, “It will be terrible also for you who teach the [Jewish] laws! You require people [to obey many rules that are difficult to obey] [MET]. [That is like making them] carry heavy burdens on their backs. But you yourselves do not obey the laws [that you require others to obey]. (OR, you do not do anything to help [others to obey the laws].)
47 Վա՜յ ձեզի, որ գերեզմաններ կը կառուցանէք մարգարէներուն, մինչդեռ ձեր հայրե՛րը սպաննեցին զանոնք:
There will be terrible punishment for you! You decorate the tombs of the prophets whom your ancestors killed, [but you do not live according to what the prophets taught].
48 Ուստի կը վկայէք եւ հաւանութիւն կու տաք ձեր հայրերուն գործերուն. որովհետեւ իսկապէս իրե՛նք սպաննեցին զանոնք, ու դուք գերեզմաններ կը կառուցանէք անոնց:
So you are declaring that you approve of what your ancestors did. They killed the prophets, and you [are not honoring the prophets! You just] decorate their tombs!
49 Հետեւաբար՝ Աստուծոյ իմաստութիւնը նաեւ ըսաւ. “Անոնց պիտի ղրկեմ մարգարէներ եւ առաքեալներ: Անոնցմէ ոմանք պիտի սպաննեն ու ոմանք հալածեն,
So God, who is very wise [PRS], said, ‘I will send prophets and apostles [to you Jews]. [You] will kill some of them and cause some of them to suffer greatly.
50 որպէսզի աշխարհի հիմնադրութենէն ի վեր թափուած բոլոր մարգարէներուն արիւնը պահանջուի այս սերունդէն:
[As a result, I] will consider that many of you people [who have observed my Son’s ministry] will be guilty [MTY] [of murder, as if you had] killed all the prophets that other people have killed, from the time I created the world,
51 Աբէլի արիւնէն մինչեւ Զաքարիայի արիւնը, որ թափուեցաւ զոհասեղանին ու տաճարին մէջտեղ, այո՛, կը յայտարարեմ ձեզի, պիտի պահանջուի այս սերունդէն”:
starting from [Adam’s son Cain] killing [his brother] Abel and continuing until they killed the prophet Zechariah [in the holy place] between the altar and the temple.’ Yes, what I am saying [is true] [MTY]. [God] will punish you people who have observed my ministry, you people whom [he] considers to be guilty [MTY] for [killing] all those prophets!
52 Վա՜յ ձեզի՝ օրինականներուդ, որ վերցուցիք գիտութեան բանալին. դո՛ւք չմտաք, եւ մտնողներն ալ արգիլեցիք»:
There will be terrible punishment for you men who teach the [Jewish] laws, because you have [not let people] know [God’s truth] [MET]! [It is as though you are] taking away a key [to a house]. You are not going into [the house] yourselves, and you are not letting other people enter it, either.”
53 Երբ այս բաները կ՚ըսէր անոնց, դպիրներն ու Փարիսեցիները սկսան բուռն կերպով ճնշել զինք, եւ խօսեցնել շատ բաներու մասին.
After Jesus finished saying those things, he left there. Then the men who taught the [Jewish] laws and the Pharisees began to act in a very hostile way toward him. They tried to make him say what he thought about many things.
54 անոր դարան պատրաստելով՝ կը փնտռէին թէ ի՛նչպէս անոր բերանէն խօսք մը՝՝ որսան, որպէսզի ամբաստանեն զինք:
They kept waiting for him to say something [wrong] for which they could accuse him.
