ՂՈԻԿԱՍ 10
1 Ասկէ ետք՝ Տէրը ուրիշ եօթանասուն ալ որոշեց, եւ իր առջեւէն երկու-երկու ղրկեց զանոնք բոլոր քաղաքներն ու տեղերը՝ ուր ինք պիտի երթար:
After that, the Lord Jesus appointed 72 other [people]. He [prepared to] send them out, two-by-two, to every town and village where he [SYN] intended to go.
2 Եւ ըսաւ անոնց. «Հունձքը ի՛րապէս շատ է, բայց գործաւորները՝ քիչ. ուրեմն հունձքին Տէրո՛ջ աղերսեցէք, որ գործաւորներ ուղարկէ իր հունձքին:
He said to them, “The [people who are ready to receive my message] are like a field [of] [MET] [grain] that is ready for [people] to harvest {to be harvested}. But there are not many people [to bring them to God]. So pray and ask the Lord [God] to send [more] workers [who will gather people together and teach them my message, just like a landowner sends workers] into his fields [to gather the] harvest.
3 Գացէ՛ք. ահա՛ ես կը ղրկեմ ձեզ իբր գառնուկներ՝ գայլերու մէջ:
Start going; but [remember that] I am sending you [(pl)] out [to tell my message to people who will try to get rid of you. You will be] like lambs among wolves.
4 Ձեզի հետ մի՛ առնէք՝՝ ո՛չ քսակ, ո՛չ պարկ, ո՛չ ալ կօշիկներ, ու ճամբան ո՛չ մէկը բարեւեցէք:
Do not take along [any money in] a purse. Do not take a traveler’s bag. Do not take [extra] sandals. Do not [spend a lot of time] greeting people along the way.
5 Որեւէ տուն որ մտնէք՝ նախ ըսէք. “Բարե՛ւ այս տան”:
Whenever you enter a house [to lodge there], first say to those people, ‘May [God give inner] peace to [you people] [MTY] [in] this house!’
6 Եթէ հոն բարեւի արժանի մարդ կայ, ձեր բարեւը պիտի հանգչի անոր վրայ. այլապէս՝ պիտի դառնայ ձեզի:
If people who [live] there [are (desiring to have]/worthy of receiving) [God’s] peace, they will experience the [inner] peace that you are [offering them]. If people who [live] there [are not desiring to have God’s] peace, you [will experience God’s inner] peace, [but they will not].
7 Մնացէ՛ք այդ տան մէջ, եւ կերէ՛ք ու խմեցէ՛ք անոնց քով, որովհետեւ գործաւորը արժանի է իր վարձքին. մի՛ երթաք տունէ տուն:
[If they welcome you], stay in that same house [until you leave that village]. Do not move around from one house to another. Eat and drink whatever they provide for you. A worker deserves to get pay [MET] [from the people for whom he works, so you deserve to receive food and a place to stay from the people to whom you go].
8 Որեւէ քաղաք որ մտնէք եւ ընդունին ձեզ, կերէ՛ք ի՛նչ որ հրամցնեն ձեզի:
Whenever you enter a town and the people [there] welcome you, eat what is provided {what [they] provide} for you.
9 Բուժեցէ՛ք անոր մէջի հիւանդները եւ ըսէ՛ք անոնց. “Աստուծոյ թագաւորութիւնը մօտեցած է ձեզի”:
Heal the people there who are sick. Tell them, ‘It is almost [time for] God to send his king to rule [MET] [your lives].’
10 Բայց որեւէ քաղաք որ մտնէք ու չընդունին ձեզ, երթալով անոր հրապարակները՝ ըսէ՛ք.
But if you enter a town whose [people] do not welcome you, go into its [main] streets and say,
11 “Այն փոշին ալ՝ որ մեր ոտքերուն փակած է ձեր քաղաքէն, կը թօթուենք ձեզի. բայց սա՛ գիտցէ՛ք, որ Աստուծոյ թագաւորութիւնը մօտեցած է ձեզի”:
‘[Because you have refused to hear our message, we(exc) will not only leave], we will also shake off the dust of your town that clings to our sandals, to warn you [that God will reject/punish you]. But [we want you to know that] it is almost [the time when] God will start to rule!’
12 Կը յայտարարեմ ձեզի. “Այն օրը Սոդոմի դատաստանը աւելի դիւրին պիտի ըլլայ, քան այդ քաղաքին”»:
I will tell you this: On the [MTY] [final] day when [God judges everyone], he will punish the wicked people [MTY] who long ago lived in Sodom, [the city that he destroyed because its people were so wicked]. But he will punish [even] more severely the people [MTY] of any town [whose people refused to hear your message]!”
13 «Վա՜յ քեզի, Քորազի՛ն, վա՜յ քեզի, Բեթսայիդա՛. որովհետեւ եթէ Տիւրոսի ու Սիդոնի մէջ կատարուած ըլլային այն հրաշքները՝ որոնք կատարուեցան ձեր մէջ, շատո՛նց ապաշխարած պիտի ըլլային՝ քուրձով եւ մոխիրի մէջ նստելով:
“There will be terrible [punishment] for [you people who live in] [MTY] Chorazin and Bethsaida [cities]. I did great miracles in your cities [to show God’s power, but you did not turn from your sinful behavior]. If the miracles that I performed in your [cities] had been done in Tyre and Sidon [cities], the wicked people who lived there would have long ago [shown that they were sorry for their sins by] sitting on the ground wearing coarse cloth and putting ashes on their heads.
14 Բայց դատաստանին օրը՝ աւելի դիւրին պիտի ըլլայ Տիւրոսի ու Սիդոնի, քան ձեզի:
[But they did not have the opportunity that you have, so when God punishes people, he will punish the wicked people who lived in] Tyre and Sidon, but he will punish you more severely [because you did not pay attention to my message].
[I also have something to say to] you [people who live in] Capernaum [city]. (Do not [think that you will be honored] {[that God] will honor you} in heaven!/Do you [think that you will be honored] {[that God] will honor you} in heaven?) [RHQ] [That will not happen! On the contrary], [after you die, God] will send you down to the place where [sinful people] will be punished [forever]!” (Hadēs g86)
16 Ա՛ն որ մտիկ կ՚ընէ ձեզի՝ մտիկ կ՚ընէ ինծի՛. իսկ ա՛ն որ կ՚անարգէ ձեզ՝ կ՚անարգէ զի՛ս, եւ ա՛ն որ կ՚անարգէ զիս՝ կ՚անարգէ զիս ղրկո՛ղը»:
[Jesus also said to the disciples, “God will consider that] those who listen to your [message] are listening to me, and that those who reject your [message] are rejecting me. And [he will consider that] those who reject me are rejecting [God], the one who sent me.”
17 Եօթանասուն աշակերտները վերադարձան ուրախութեամբ, եւ ըսին. «Տէ՛ր, քու անունովդ՝ դեւե՛րն ալ կը հպատակէին մեզի»:
The 72 [people whom Jesus appointed went and did as he told them to]. When they returned, they were very joyful. They said, “Lord, [people did what we(exc) told them to do]! Demons also obeyed us when by your [(sg)] authority [MTY] [we commanded them to leave people]!”
18 Յիսուս ըսաւ անոնց. «Կը տեսնէի Սատանան, որ վար կ՚իյնար երկինքէն՝ փայլակի նման:
Jesus replied, “[When those demons were obeying you, because God had enabled you to defeat them, it was as though] [MET] I saw Satan fall from heaven [as suddenly and quickly] as lightning [strikes].
19 Ահա՛ ձեզի իշխանութիւն կու տամ՝ կոխելու օձերու, կարիճներու, եւ թշնամիին ամբողջ զօրութեան վրայ. բնա՛ւ բան մը պիտի չվնասէ ձեզի:
Listen! I have given you authority so that if you oppose evil spirits [MET] [they will not hurt you]. I have given you authority to defeat our enemy, [Satan]. Nothing shall hurt you.
20 Բայց դուք մի՛ ուրախանաք՝ որ չար ոգիները կը հպատակին ձեզի. այլ մանաւանդ ուրախացէ՛ք՝ որ ձեր անունները գրուած են երկի՛նքը»:
But [although] you can rejoice that evil spirits obey you, you should rejoice [more] that your names have been written {that [God] has written your names} in heaven, [because you will be with God forever].”
21 Այդ նոյն ժամուն՝ Յիսուս Հոգիով ցնծաց եւ ըսաւ. «Կը ներբողեմ քեզ, Հա՜յր, Տէր երկինքի ու երկրի, որ այս բաները ծածկեցիր իմաստուններէն եւ խելացիներէն, ու յայտնեցիր երախաներո՛ւն: Այո՛, Հա՜յր, որովհետեւ ա՛յսպէս հաճելի եղաւ քու առջեւդ:
At that time the Holy Spirit caused [Jesus] to be very happy. He said, “Father, you [(sg)] rule over [everything in] heaven and [on] the earth! Some [people think that they are] wise [because] they are well-educated. But I thank you that you have prevented them from [knowing] these things. [Instead], you have revealed them to [people who accept your truth as readily] [MET] [as] little children [do]. Yes, Father, [you have done that] because it seemed good to you [to do] so.”
22 Ամէն բան յանձնուեցաւ ինծի՝ իմ Հօրմէս, ու ո՛չ մէկը գիտէ թէ ո՛վ է Որդին, բայց միայն՝ Հայրը, եւ թէ ո՛վ է Հայրը, բայց միայն՝ Որդին, եւ ա՛ն՝ որուն Որդին փափաքի յայտնել»:
[Jesus also said to the 72 disciples], “[God], my Father, has revealed to me all [I need to know and the power I need for my work]. Only my Father knows who I [really] am. Furthermore, only I and those [people] to whom I wish to reveal him know what [God] my Father is [like].”
23 Աշակերտներուն դառնալով՝ առանձին ըսաւ. «Երանի՜ այն աչքերուն՝ որ կը տեսնեն ձեր տեսածները.
Then when Jesus’ disciples were alone with him, he turned toward them and said, “[God] is pleased with you [SYN] who have seen [the things that I have done]!
24 արդարեւ կը յայտարարեմ ձեզի. “Շատ մարգարէներ ու թագաւորներ ուզեցին տեսնել ձեր տեսածները՝ բայց չտեսան, եւ լսել ձեր լսածները՝ բայց չլսեցին”»:
I want you to know that many prophets and kings [who lived long ago] desired to see the things that you are seeing [me do], but these things did not [happen] then. They longed to hear the things that you have been hearing [me say], but these things were not [revealed to them] then.”
25 Ահա՛ օրինական մը կանգնեցաւ, ու փորձելով զայն՝ ըսաւ. «Վարդապե՛տ, ի՞նչ ընեմ՝ որ ժառանգեմ յաւիտենական կեանքը»: (aiōnios g166)
[One day as Jesus was teaching people], a man was there who had studied carefully the laws that [God gave Moses]. He wanted to ask Jesus a difficult question. So he stood up and asked, “Teacher, what shall I do in order to live [with God] forever?” (aiōnios g166)
26 Ան ալ ըսաւ անոր. «Ի՞նչ գրուած է Օրէնքին մէջ, ի՞նչպէս կը կարդաս»:
Jesus said to him, “You [(sg)] have read [RHQ] what [Moses] has written in the laws that [God gave him]. What did Moses write about living forever?”
27 Ան պատասխանեց. «Սիրէ՛ Տէրը՝ քու Աստուածդ՝ ամբողջ սիրտովդ, ամբողջ անձովդ, ամբողջ զօրութեամբդ եւ ամբողջ միտքովդ, ու ընկերդ՝ քու անձիդ՝՝ պէս»:
The man replied, “[He wrote that] we [(inc)] must love the Lord our God. [We must show that] by what we feel and by what we do and by what we think. [He] also [wrote that we must love] people that we come in contact with as much as [we love] ourselves.”
28 Ինք ալ ըսաւ անոր. «Շիտա՛կ պատասխանեցիր, ըրէ՛ ատիկա՝ ու պիտի ապրիս»:
Jesus replied, “You [(sg)] have answered [your question] correctly. If you do all that [continually], you will live [with God forever].”
29 Իսկ ան՝ ուզելով արդարացնել ինքզինք՝ ըսաւ Յիսուսի. «Բայց ո՞վ է իմ ընկերս»:
But the man wanted to defend [the way] he [acted toward people that he came in contact with] (OR, to defend why he [had asked a question that Jesus answered so simply]). So he said to Jesus, “Which people that I come in contact with [should I love]?”
30 Յիսուս պատասխանեց. «Մէկը Երուսաղէմէն Երիքով կ՚իջնէր եւ աւազակներու ձեռքը ինկաւ, որոնք մերկացուցին զայն, վիրաւորելով կիսամեռ թողուցին ու գացին:
Jesus replied [by telling him this illustration]: “A [Jewish] man was once going down along the road from Jerusalem to Jericho. Bandits attacked him. They took away [most of] the man’s clothes [and everything else that he had], and they beat him until he was almost dead. Then they left him.
31 Պատահեցաւ որ քահանայ մը իջնէ այդ ճամբայէն. տեսնելով զայն՝ միւս կողմէն անցաւ:
It happened that a [Jewish] priest was going along that road. When he saw that man, [instead of helping him], he passed by on the other side [of the road].
32 Նմանապէս Ղեւտացի մը հասնելով այդ տեղը՝ գնաց եւ տեսաւ, ու միւս կողմէն անցաւ:
Similarly, a man who worked in the temple [in Jerusalem] came to that place and saw the man. But he also passed by on the other side [of the road].
33 Բայց Սամարացի մը՝ որ կը ճամբորդէր, եկաւ անոր քով, եւ տեսնելով զայն՝ գթաց:
Then a man from Samaria [province] came along that road to where the man was lying. [People from Samaria despise Jews. But] when he saw that man, he pitied him.
34 Մօտեցաւ, փաթթեց անոր վէրքերը, վրան ձէթ ու գինի թափելով եւ իր գրաստին վրայ դնելով՝ տարաւ զայն պանդոկ մը, ու հոգ տարաւ անոր:
He went over to him and put some [olive] oil and wine on his wounds [to help heal them]. He wound strips of cloth [around the wounds]. He placed the man on his own donkey and took him to an inn and took care of him.
35 Հետեւեալ օրը՝ երբ կը մեկնէր անկէ, հանեց երկու դահեկան, տուաւ պանդոկապետին եւ ըսաւ անոր. «Հո՛գ տար ատոր, ու ի՛նչ որ աւելի ծախսես՝ պիտի վճարեմ քեզի երբ վերադառնամ»:
The next morning he gave two silver coins to the innkeeper and said, ‘Take care of this man. If you [(sg)] spend more than this amount [to care for him], I will pay you back when I return.’”
36 Ուրեմն այս երեքէն ո՞վ կը կարծես թէ ընկերը եղաւ աւազակներու ձեռքը ինկողին»:
Then Jesus said, “Three people [saw] the man whom bandits attacked. Which one of them [acted in a loving way toward] that man?”
37 Ան ալ ըսաւ. «Ա՛ն՝ որ կարեկցեցաւ անոր»: Ուստի Յիսուս ըսաւ անոր. «Գնա՛, դո՛ւն ալ նոյնպէս ըրէ»:
The man who studied the Scriptures replied, “The one who acted mercifully toward him.” Jesus said to him, “You [(sg)] go and act like that [toward] everyone whom [you can help]!”
38 Երբ անոնք կ՚երթային՝ ինք գիւղ մը մտաւ, եւ կին մը՝ Մարթա անունով՝ ընդունեց զայն իր տունը:
As Jesus and his disciples continued to travel, they entered a village [near Jerusalem]. A woman whose name was Martha invited them to come to her house.
39 Ան քոյր մը ունէր՝ որուն անունը Մարիամ էր. ան եկաւ, նստաւ Յիսուսի ոտքերուն քով, եւ մտիկ կ՚ընէր անոր խօսքերը:
Her [younger] sister, whose name was Mary, sat near Jesus. She was listening to what he was teaching.
40 Բայց Մարթա շատ զբաղած էր սպասարկութեամբ: Եկաւ անոր քով ու ըսաւ. «Տէ՛ր, հոգ չե՞ս ըներ՝ որ քոյրս մինակ ձգեց զիս սպասարկութեան մէջ. ուրեմն ըսէ՛ իրեն՝ որ օգնէ ինծի»:
But Martha was very much concerned about preparing [a meal]. She went to Jesus and said, “Lord, (you do not seem to care that my sister has left me to prepare everything by myself!/do you not care that my sister has left me to prepare everything by myself?) [RHQ] Tell her that she should help me!”
41 Յիսուս պատասխանեց անոր. «Մարթա՛, Մարթա՛, դուն շատ բաներու համար կը մտահոգուիս եւ իրար կ՚անցնիս.
But the Lord replied, “Martha, Martha, you [(sg)] are very worried about many things.
42 բայց մէ՛կ բան պէտք է, ու Մարիամ ընտրեց այդ լաւ բաժինը, որ պիտի չառնուի իրմէ»:
But only one thing is truly necessary, and that is, [to listen to what I am teaching]. Mary has decided to [do that], and that is better [than worrying]. [The blessing that she is receiving from listening to me] will not be taken away from her {No one will take away from her [the blessing that she is receiving from listening to me]}.”
