< ՅՈՎՀԱՆՆՈԻ 8 >

1 Յիսուս գնաց Ձիթենիներու լեռը:
ⲁ̅
2 Երբ առտուն կանուխ դարձեալ եկաւ տաճարը՝ ամբողջ ժողովուրդը կու գար իրեն, եւ ինք՝ նստած կը սորվեցնէր անոնց:
ⲃ̅
3 Դպիրներն ու Փարիսեցիները բերին անոր շնութեան մէջ բռնուած կին մը, եւ մէջտեղ կայնեցնելով զայն՝
ⲅ̅
4 ըսին իրեն. «Վարդապե՛տ, այս կինը շնութեան մէջ բռնուեցաւ՝ այս մեղքը գործած ատեն:
ⲇ̅
5 Օրէնքին մէջ՝ Մովսէս պատուիրեց մեզի քարկոծել այսպիսիները. իսկ դո՛ւն ի՞նչ կ՚ըսես»:
ⲉ̅
6 Ասիկա կ՚ըսէին՝ զայն փորձելու համար, որպէսզի առիթ ունենան զինք ամբաստանելու. բայց Յիսուս՝ վար ծռած՝ մատով կը գրէր գետինին վրայ:
ⲋ̅
7 Սակայն երբ շարունակեցին հարցնել իրեն, վեր նայեցաւ եւ ըսաւ անոնց. «Ձեզմէ անմեղ եղողը՝ առաջ ի՛նք թող քար նետէ ատոր վրայ»:
ⲍ̅
8 Ու դարձեալ վար ծռելով՝ գետինին վրայ կը գրէր:
ⲏ̅
9 Իսկ անոնք՝ լսելով ասիկա եւ կշտամբուելով իրենց խղճմտանքէն՝ դուրս կ՚ելլէին մէկ առ մէկ, ամենէն տարեցներէն սկսեալ՝ մինչեւ յետինները. ու Յիսուս մինակ մնաց, եւ կինը՝ մէջտեղ կայնած:
ⲑ̅
10 Յիսուս վեր նայելով ու կնոջմէն զատ ո՛չ մէկը տեսնելով՝ ըսաւ անոր. «Կի՛ն, ո՞ւր են անոնք՝ որ կ՚ամբաստանէին քեզ. ո՞չ մէկը դատապարտեց քեզ»:
ⲓ̅
11 Ան ալ ըսաւ. «Ո՛չ մէկը, Տէ՛ր»: Յիսուս ըսաւ անոր. «Ե՛ս ալ չեմ դատապարտեր քեզ. գնա՛, եւ ասկէ ետք ա՛լ մի՛ մեղանչեր»:
ⲓ̅ⲁ̅
12 Յիսուս դարձեալ խօսեցաւ անոնց եւ ըսաւ. «Ե՛ս եմ աշխարհի լոյսը. ա՛ն որ կը հետեւի ինծի՝ պիտի չքալէ խաւարի մէջ, հապա պիտի ունենայ կեանքի լոյսը»:
ⲓ̅ⲃ̅ⲓ̅ⲥ̅ ϭⲉ ⲟⲛ ⲁϥϣⲁϫⲉ ⲛⲙ̅ⲙⲁⲩ ⲉϥϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ. ϫⲉ ⲁⲛⲟⲕ ⲡⲉ ⲡⲟⲩⲟⲓ̈ⲛ ⲙ̅ⲡⲕⲟⲥⲙⲟⲥ. ⲡⲉⲧⲛⲁⲟⲩⲁϩϥ̅ ⲛ̅ⲥⲱⲉ͡ⲓ ⲛϥ̅ⲛⲁⲙⲟⲟϣⲉ ⲁⲛ ϩⲙ̅ⲡⲕⲁⲕⲉ ⲁⲗⲗⲁ ϥⲛⲁϫⲓ ⲙ̅ⲡⲟⲩⲟⲓ̈ⲛ ⲙ̅ⲡⲱⲛϩ̅.
13 Իսկ Փարիսեցիները ըսին անոր. «Դո՛ւն կը վկայես քու մասիդ. քու վկայութիւնդ ճշմարիտ չէ»:
ⲓ̅ⲅ̅ⲡⲉϫⲉⲛⲉⲫⲁⲣⲓⲥⲁⲓⲟⲥ ϭⲉ ⲛⲁϥ. ϫⲉ ⲛ̅ⲧⲟⲕ ⲉⲕⲣ̅ⲙⲛ̅ⲧⲣⲉ ϩⲁⲣⲟⲕ. ⲧⲉⲕⲙⲛ̅ⲧⲙⲛ̅ⲧⲣⲉ ⲟⲩⲙⲉ ⲁⲛ ⲧⲉ.
14 Յիսուս պատասխանեց անոնց. «Թէպէտ ե՛ս կը վկայեմ իմ մասիս, իմ վկայութիւնս ճշմարիտ է, որովհետեւ գիտեմ ուրկէ՛ եկայ եւ ո՛ւր կ՚երթամ. իսկ դուք չէք գիտեր ուրկէ՛ կու գամ կամ ո՛ւր կ՚երթամ:
ⲓ̅ⲇ̅ⲁⲓ̅ⲥ̅ ⲟⲩⲱϣⲃ̅ ⲡⲉϫⲁϥ ⲛⲁⲩ. ϫⲉ ⲕⲁⲛ ⲁⲛⲟⲕ ⲉⲉ͡ⲓϣⲁⲛⲣ̅ⲙⲛ̅ⲧⲣⲉ ϩⲁⲣⲟⲉ͡ⲓ. ⲧⲁⲙⲛⲧ̅ⲙⲛ̅ⲧⲣⲉ ⲟⲩⲙⲉ ⲧⲉ ϫⲉ ϯⲥⲟⲟⲩⲛ ϫⲉ ⲛ̅ⲧⲁⲓ̈ⲉ͡ⲓ ⲧⲱⲛ ⲁⲩⲱ ⲉⲓ̈ⲛⲁ ⲉⲧⲱⲛ. ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ⲥⲟⲟⲩⲛ ⲁⲛ ϫⲉ ⲛ̅ⲧⲁⲉ͡ⲓ ⲧⲱⲛ ⲏ ⲉⲓ̈ⲛⲁ ⲉⲧⲱⲛ.
15 Դուք կը դատէք մարմինի՛ն համաձայն. ես ո՛չ մէկը կը դատեմ:
ⲓ̅ⲉ̅ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲉⲧⲉⲧⲛ̅ⲕⲣⲓⲛⲉ ⲕⲁⲧⲁⲥⲁⲣⲝ̅. ⲁⲡⲟⲕ ⲛ̅ϯⲕⲣⲓⲛⲉ ⲁⲛ ⲗ̅ⲗⲁⲁⲩ.
16 Նոյնիսկ եթէ դատեմ՝ իմ դատաստանս ճշմարիտ է, որովհետեւ ես մինակ չեմ, հապա՝ ե՛ս եւ Հա՛յրը՝ որ ղրկեց զիս:
ⲓ̅ⲋ̅ⲕⲁⲛ ⲉⲓ̈ϣⲁⲛⲕⲣⲓⲛⲉ ⲇⲉ ⲁⲛⲟⲕ ⲧⲁⲕⲣⲓⲥⲓⲥ ⲟⲩⲙⲉⲉ ⲧⲉ ϫⲉ ⲛ̅ⲁⲛⲟⲕ ⲁⲛ ⲙ̅ⲙⲁⲧⲉ ⲡⲉ ⲁⲗⲗⲁ ⲁⲛⲟⲕ ⲛⲙ̅ⲡⲓⲱⲧ ⲉⲛⲧⲁϥⲧⲁⲟⲩⲟⲉ͡ⲓ.
17 Ձեր Օրէնքին մէջ ալ գրուած է թէ երկու մարդու վկայութիւնը ճշմարիտ է:
ⲓ̅ⲍ̅ϥⲥⲏϩ ⲇⲉ ⲟⲛ ϩⲙ̅ⲡⲉⲧⲛ̅ⲛⲟⲙⲟⲥ ϫⲉ ⲧⲙⲛ̅ⲧⲙⲛ̅ⲧⲣⲉ ⲛ̅ⲣⲱⲙⲉ ⲥⲛⲁⲩ ⲟⲩⲙⲉ ⲧⲉ.
18 Ե՛ս եմ՝ որ կը վկայեմ իմ մասիս, ու Հա՛յրն ալ՝ որ ղրկեց զիս՝ կը վկայէ իմ մասիս»:
ⲓ̅ⲏ̅ⲁⲛⲟⲕ ⲡⲉⲧⲣ̅ⲙⲛ̅ⲧⲣⲉ ϩⲁⲣⲟⲉ͡ⲓ ⲁⲩⲱ ϥⲣ̅ⲙⲛ̅ⲧⲣⲉ ⲟⲛ ϩⲁⲣⲟⲓ̈ ⲛ̅ϭⲓⲡⲉⲓⲱⲧ ⲉⲛⲧⲁϥⲧⲁⲟⲩⲉ͡ⲓ.
19 Ուստի ըսին անոր. «Ո՞ւր է քու Հայրդ»: Յիսուս պատասխանեց. «Ո՛չ զիս կը ճանչնաք, եւ ո՛չ՝ իմ Հայրս. եթէ ճանչնայիք զիս, պիտի ճանչնայիք նաեւ իմ Հայրս»:
ⲓ̅ⲑ̅ⲛⲉⲩϫⲱ ϭⲉ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ⲛⲁϥ ϫⲉ ⲉϥⲧⲱⲛ ⲡⲉⲕⲉ͡ⲓⲱⲧ. ⲁϥⲟⲩⲱϣⲃ̅ ⲛ̅ϭⲓⲓ̅ⲥ̅ ⲡⲉϫⲁϥ ⲛⲁⲩ ϫⲉ ⲟⲩⲧⲉ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ⲥⲟⲟⲩⲛ ⲙ̅ⲙⲟⲓ̈ ⲁⲛ ⲟⲩⲧⲉ ⲟⲛ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ⲥⲟⲟⲩⲛ ⲁⲛ ⲙ̅ⲡⲁⲓ̈ⲱⲧ. ⲉⲛⲉⲧⲉⲧⲛ̅ⲥⲟⲟⲩⲛ ⲙ̅ⲙⲟⲓ̈. ⲛⲉⲧⲉⲧⲛⲁⲥⲟⲩⲛ̅ⲡⲁⲓ̈ⲱⲧ ⲟⲛ ⲡⲉ.
20 Յիսուս ըսաւ այս խօսքերը՝ գանձատունը, երբ կը սորվեցնէր տաճարին մէջ, ու ո՛չ մէկը ձերբակալեց զայն, որովհետեւ դեռ անոր ժամը հասած չէր:
ⲕ̅ⲛⲉⲉ͡ⲓϣⲁϫⲉ ⲁϥϫⲟⲟⲩ ϩⲙ̅ⲡⲅⲁⲍⲟⲫⲩⲗⲁⲕⲓⲟⲛ ⲉϥϯⲥⲃⲱ ϩⲙ̅ⲡⲉⲣⲡⲉ ⲁⲩⲱ ⲙ̅ⲡⲉⲗⲁⲁⲩ ϭⲟⲡϥ̅ ϫⲉ ⲙ̅ⲡⲁⲧⲉⲧⲉϥⲟⲩⲛⲟⲩ ⲉ͡ⲓ.
21 Յիսուս դարձեալ ըսաւ անոնց. «Ես կ՚երթամ՝ ու պիտի փնտռէք զիս, եւ պիտի մեռնիք ձեր մեղքերուն մէջ. ո՛ւր ես կ՚երթամ ՝ դուք չէք կրնար գալ»:
ⲕ̅ⲁ̅ⲡⲉϫⲁϥ ϭⲉ ⲟⲛ ⲛⲁⲩ ⲛ̅ϭⲓⲓ̅ⲥ̅. ϫⲉ ⲁⲛⲟⲕ ϯⲛⲁⲃⲱⲕ ⲁⲩⲱ ⲧⲉⲧⲛⲁϣⲓⲛⲉ ⲛ̅ⲥⲱⲉ͡ⲓ ⲁⲩⲱ ⲧⲉⲧⲛⲁⲙⲟⲩ ϩⲣⲁⲓ̈ ϩⲙ̅ⲡⲉⲧⲛ̅ⲛⲟⲃⲉ ⲁⲩⲱ ⲡⲙⲁ ⲁⲛⲟⲕ ⲉϯⲛⲁⲃⲱⲕ ⲉⲣⲟϥ ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲙⲛϣϭⲟⲙ ⲙ̅ⲙⲱⲧⲛ̅ ⲉⲉ͡ⲓ ⲉⲙⲙⲁⲩ.
22 Ուրեմն Հրեաները կ՚ըսէին. «Միթէ ինքզի՞նք պիտի սպաննէ, քանի որ կ՚ըսէ. “Ո՛ւր ես կ՚երթամ՝ դուք չէք կրնար գալ”»:
ⲕ̅ⲃ̅ⲛⲉⲩϫⲱ ϭⲉ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ⲛ̅ϭⲓⲛ̅ⲓ̈ⲟⲩⲇⲁⲓ̈. ϫⲉ ⲙⲏⲧⲓ ⲉϥⲛⲁⲙⲟⲩⲟⲩⲧ ⲙ̅ⲙⲟϥ ϫⲉ ϥϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ϫⲉ ⲡⲙⲁ ⲁⲛⲟⲕ ⲉϯⲛⲁⲃⲱⲕ ⲉⲣⲟϥ ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛⲁϣⲉ͡ⲓ ⲁⲛ ⲉⲙⲙⲁⲩ.
23 Ըսաւ անոնց. «Դուք վարէն էք, ես վերէն եմ. դուք այս աշխարհէն էք, ես այս աշխարհէն չեմ:
ⲕ̅ⲅ̅ⲁⲩⲱ ⲡⲉϫⲁϥ ⲛⲁⲩ. ϫⲉ ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ϩⲉⲛⲉⲃⲟⲗ ϩⲙ̅ⲡⲕⲁϩ. ⲁⲛⲟⲕ ⲁⲛⲅ̅ⲟⲩⲉⲃⲟⲗ ϩⲛ̅ⲧⲡⲉ. ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ϩⲉⲛⲉⲃⲟⲗ ϩⲙ̅ⲡⲉⲓ̈ⲕⲟⲥⲙⲟⲥ. ⲁⲛⲟⲕ ⲁⲛⲅ̅ⲟⲩⲉⲃⲟⲗ ⲁⲛ ϩⲙ̅ⲡⲉⲓ̈ⲕⲟⲥⲙⲟⲥ.
24 Ուստի ըսի ձեզի թէ պիտի մեռնիք ձեր մեղքերուն մէջ. արդարեւ եթէ չհաւատաք թէ ես եմ ՝ պիտի մեռնիք ձեր մեղքերուն մէջ»:
ⲕ̅ⲇ̅ⲁⲓ̈ϫⲟⲟⲥ ϭⲉ ⲛⲏⲧⲛ̅ ϫⲉ ⲧⲉⲧⲛⲁⲙⲟⲩ ϩⲛ̅ⲛⲉⲧⲛ̅ⲛⲟⲃⲉ. ⲉⲧⲉⲧⲛ̅ⲧⲙ̅ⲡⲓⲥⲧⲉⲩⲉ ⲅⲁⲣ ϫⲉ ⲁⲛⲟⲕ ⲡⲉ ⲧⲉⲧⲛⲁⲙⲟⲩ ϩⲛ̅ⲛⲉⲧⲛ̅ⲛⲟⲃⲉ.
25 Ուրեմն ըսին անոր. «Դուն ո՞վ ես»: Յիսուս ըսաւ անոնց. «Ի՛նչ որ սկիզբէն կ՚ըսեմ ձեզի:
ⲕ̅ⲉ̅ⲛⲉⲩϫⲱ ϭⲉ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ⲛⲁϥ ϫⲉ ⲛ̅ⲧⲟⲕ ⲛ̅ⲧⲕ̅ⲛⲓⲙ. ⲡⲉϫⲉⲓ̅ⲥ̅ ⲛⲁⲩ. ϫⲉ ϫⲓⲛⲛ̅ϣⲟⲣⲡ̅ ϯϣⲁϫⲉ ⲛⲙ̅ⲙⲏⲧⲛ̅
26 Շատ բաներ ունիմ ձեր մասին խօսելու եւ դատելու. բայց ա՛ն որ ղրկեց զիս՝ ճշմարտախօս է, ու ես ի՛նչ որ լսեցի իրմէ՝ զա՛յն կը խօսիմ աշխարհի մէջ»:
ⲕ̅ⲋ̅ⲉⲩⲛ̅ϯϩⲁϩ ⲉϫⲱ ⲉⲧⲃⲉⲧⲏⲩⲧⲛ̅ ⲁⲩⲱ ⲉⲕⲣⲓⲛⲉ. ⲁⲗⲗⲁ ⲟⲩⲙⲉ ⲡⲉ ⲡⲉⲛⲧⲁϥⲧⲁⲟⲩⲟⲉ͡ⲓ. ⲁⲩⲱ ⲁⲛⲟⲕ ⲛⲉⲛⲧⲁⲓ̈ⲥⲟⲧⲙⲟⲩ ⲛ̅ⲧⲟⲟⲧϥ̅ ⲛⲁⲓ̈ ⲛⲉϯϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲟⲩ ⲉⲡⲕⲟⲥⲙⲟⲥ.
27 Անոնք չհասկցան թէ Հօրը մասին կը խօսէր իրենց:
ⲕ̅ⲍ̅ⲙ̅ⲡⲟⲩⲉ͡ⲓⲙⲉ ϫⲉ ⲉϥϣⲁϫⲉ ⲛⲙ̅ⲙⲁⲩ ⲉⲧⲃⲉⲡⲉⲓⲱⲧ.
28 Ուստի Յիսուս ըսաւ անոնց. «Երբ բարձրացնէք մարդու Որդին, այն ատեն պիտի գիտնաք թէ ես եմ, եւ թէ ես ինձմէ ոչի՛նչ կ՚ընեմ, հապա կը խօսիմ այս բաները՝ ինչպէս Հայրը սորվեցուց ինծի:
ⲕ̅ⲏ̅ⲡⲉϫⲁϥ ϭⲉ ⲛⲁⲩ ⲛ̅ϭⲓⲓ̅ⲥ̅. ϫⲉ ϩⲟⲧⲁⲛ ⲉⲧⲉⲧⲛ̅ϣⲁⲛϫⲓⲥⲉ ⲙ̅ⲡϣⲏⲣⲉ ⲙ̅ⲡⲣⲱⲙⲉ. ⲧⲟⲧⲉ ⲧⲉⲧⲛⲁⲉ͡ⲓⲙⲉ ϫⲉ ⲁⲛⲟⲕ ⲡⲉ ⲁⲩⲱ ⲛ̅ϯⲣ̅ⲗⲁⲁⲩ ⲁⲛ ϩⲁⲣⲟⲓ̈ ⲙ̅ⲙⲁⲩⲁⲁⲧ. ⲁⲗⲗⲁ ⲕⲁⲧⲁⲑⲉ ⲉⲛⲧⲁⲡⲁⲉ͡ⲓⲱⲧ ⲧⲥⲁⲃⲟⲉ͡ⲓ ⲛⲁⲓ̈ ⲛⲉϯϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲟⲩ.
29 Ու զիս ղրկողը ինծի հետ է. Հայրը մինակ չթողուց զիս, որովհետեւ ես ամէն ատեն կ՚ընեմ իրեն հաճելի եղած բաները»:
ⲕ̅ⲑ̅ⲁⲩⲱ ϥϣⲟⲟⲡ ⲛⲙ̅ⲙⲁⲓ̈ ⲛ̅ϭⲓⲡⲉⲛⲧⲁϥⲧⲁⲟⲩⲟⲓ̈. ⲁⲩⲱ ⲙ̅ⲡϥⲕⲁⲁⲧ ⲙ̅ⲙⲁⲩⲁⲁⲧ ϫⲉ ⲁⲛⲟⲕ ϯⲉ͡ⲓⲣⲉ ⲛ̅ⲛⲉⲧⲣ̅ⲁⲛⲁϥ ⲛ̅ⲟⲩⲟⲓ̈ϣ ⲛⲓⲙ.
30 Երբ այսպէս խօսեցաւ՝ շատ մարդիկ հաւատացին իրեն:
ⲗ̅ⲛⲁⲓ̈ ⲉϥϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲟⲩ ⲁϩⲁϩ ⲡⲓⲥⲧⲉⲩⲉ ⲉⲣⲟϥ.
31 Ուստի Յիսուս ըսաւ իրեն հաւատացող Հրեաներուն. «Եթէ իմ խօսքիս մէջ մնաք, ճշմա՛րտապէս իմ աշակերտներս կ՚ըլլաք.
ⲗ̅ⲁ̅ⲓ̅ⲥ̅ ϭⲉ ⲛⲉϥϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ⲛ̅ⲓ̈ⲟⲩⲇⲁⲓ̈ ⲉⲛⲧⲁⲩⲡⲓⲥⲧⲉⲩⲉ ⲉⲣⲟϥ. ϫⲉ ⲉϣⲱⲡⲉ ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲉⲧⲉⲧⲛ̅ϣⲁⲛϭⲱ ϩⲙⲡ̅(ⲁ)ϣⲁϫⲉ. ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ⲛⲁⲙⲁⲑⲏⲧⲏⲥ ⲛⲁⲙⲉ
32 ու ճշմարտութիւնը պիտի գիտնաք, եւ այդ ճշմարտութիւնը պիտի ազատէ ձեզ»:
ⲗ̅ⲃ̅ⲁⲩⲱ ⲧⲉⲧⲛⲁⲥⲟⲩⲛ̅ⲧⲙⲉ ⲁⲩⲱ ⲧⲙⲉ ⲛⲁⲣ̅ⲧⲏⲩⲧⲛ̅ ⲛ̅ⲣⲙ̅ϩⲉ.
33 Պատասխանեցին իրեն. «Մենք Աբրահամի զարմն ենք, ու երբե՛ք ստրուկ չենք եղած ոեւէ մէկուն: Դուն ի՞նչպէս կ՚ըսես. “Ազատ պիտի ըլլաք”»:
ⲗ̅ⲅ̅ⲁⲩⲟⲩⲱϣⲃ̅ ⲛⲁϥ ⲡⲉϫⲁⲩ. ϫⲉ ⲁⲛⲟⲛⲡⲉⲥⲡⲉⲣⲙⲁ ⲛ̅ⲁⲃⲣⲁϩⲁⲙ ⲁⲩⲱ ⲙ̅ⲡⲛ̅ⲣ̅ϩⲙ̅ϩⲁⲗ ⲗ̅ⲗⲁⲁⲩ ⲉⲛⲉϩ. ⲛ̅ⲁϣ ⲛ̅ϩⲉ ⲛ̅ⲧⲟⲕ ⲕϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ϫⲉ ⲧⲉⲧⲛⲁⲣ̅ⲣⲙ̅ϩⲉ.
34 Յիսուս պատասխանեց անոնց. «Ճշմա՛րտապէս, ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Ո՛վ որ մեղք կը գործէ, անիկա մեղքին ստրուկն է”:
ⲗ̅ⲇ̅ⲁϥⲟⲩⲱϣⲃ̅ ⲛ̅ϭⲓⲓ̅ⲥ̅. ϫⲉ ϩⲁⲙⲏⲛ ϩⲁⲙⲏⲛ ϯϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ⲛⲏⲧⲛ̅ ϫⲉ ⲡⲉⲧⲓⲣⲉ ⲙ̅ⲡⲛⲟⲃⲉ ϥⲟ ⲛ̅ϩⲙ̅ϩⲁⲗ ⲙ̅ⲡⲛⲟⲃⲉ.
35 Եւ ստրուկը տան մէջ յաւիտեան չի կենար, բայց որդին յաւիտեան կը կենայ: (aiōn g165)
ⲗ̅ⲉ̅ⲡϩⲙ̅ϩⲁⲗ ⲇⲉ ⲛϥ̅ⲛⲁϭⲱ ⲁⲛ ϩⲙ̅ⲡⲏⲓ̈ ϣⲁⲉⲛⲉϩ. ⲡϣⲏⲣⲉ ⲇⲉ ⲛ̅ⲧⲟϥ (ϥ)ⲛⲁϭⲱ ϣⲁⲉⲛⲉϩ. (aiōn g165)
36 Ուրեմն եթէ Որդին ազատէ ձեզ, ի՛րապէս ազատ պիտի ըլլաք:
ⲗ̅ⲋ̅ⲉⲣϣⲁⲡϣⲏⲣⲉ ϭⲉ ⲣ̅ⲧⲏⲩⲧⲛ̅ ⲣ̅ⲣⲙ̅ϩⲉ. ⲟⲛⲧⲱⲥ ⲧⲉⲧⲛⲁϣⲱⲡⲉ ⲛ̅ⲣⲙ̅ϩⲉ.
37 Գիտե՛մ թէ Աբրահամի զարմն էք. բայց կը ջանաք սպաննել զիս, որովհետեւ իմ խօսքս տեղ չունի ձեր մէջ:
ⲗ̅ⲍ̅ϯⲥⲟⲟⲩⲛ ϫⲉ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ⲡⲉⲥⲡⲉⲣⲙⲁ ⲛ̅ⲁⲃⲣⲁϩⲁⲙ. ⲁⲗⲗⲁ ⲧⲉⲧⲛ̅ϣⲓⲛⲉ ⲛ̅ⲥⲱⲉ͡ⲓ ⲉⲙⲟⲟⲩⲧ ϫⲉ ⲡⲁϣⲁϫⲉ ⲛϥ̅ⲟⲩⲏϩ ⲁⲛ ⲛ̅ϩⲏⲧⲧⲏⲩⲧⲛ̅.
38 Ես ինչ որ տեսայ իմ Հօրս քով՝ զա՛յն կը խօսիմ, ու դուք ալ ինչ որ տեսաք ձեր հօր քով՝ զա՛յն կ՚ընէք»:
ⲗ̅ⲏ̅ⲁⲛⲟⲕ ⲛⲉⲛⲧⲁⲓ̈ⲛⲁⲩ ⲉⲣⲟⲟⲩ ⲛ̅ⲧⲙ̅ⲡⲁⲓ̈ⲱⲧ ⲛⲉϯϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲟⲩ. ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ϭⲉ ϩⲱⲧⲧⲏⲩⲧⲛ̅ ⲛⲉⲛⲧⲁⲧⲉⲧⲛ̅ⲛⲁⲩ ⲉⲣⲟⲟⲩ ⲛ̅ⲧⲙ̅ⲡⲉⲧⲛ̅ⲉ͡ⲓⲱⲧ ⲁⲣⲓⲥⲟⲩ.
39 Պատասխանեցին անոր. «Մեր հայրը՝ Աբրահա՛մն է»: Յիսուս ըսաւ անոնց. «Եթէ Աբրահամի որդիները ըլլայիք, Աբրահամի՛ գործերը պիտի ընէիք:
ⲗ̅ⲑ̅ⲁⲩⲟⲩⲱϣⲃ̅ ⲉⲩϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ⲛⲁϥ. ϫⲉ ⲡⲉⲛⲉ͡ⲓⲱⲧ ⲡⲉ ⲁⲃⲣⲁϩⲁⲙ. ⲡⲉϫⲉⲓ̅ⲥ̅ ⲛⲁⲩ. ϫⲉ ⲉⲛⲉⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ⲛ̅ϣⲏⲣⲉ ⲛ̅ⲁⲃⲣⲁϩⲁⲙ. ⲛⲉⲧⲉⲧⲛⲁⲣ̅ⲛⲉϩⲃ̅ⲏⲩⲉ ⲛ̅ⲁⲃⲣⲁϩⲁⲙ.
40 Բայց հիմա կը ջանաք սպաննել զիս, այնպիսի մարդ մը՝ որ խօսեցաւ ձեզի ճշմարտութիւնը, որ լսեցի Աստուծմէ. Աբրահամ չըրաւ այդ բանը:
ⲙ̅ⲧⲉⲛⲟⲩ ⲇⲉ ⲧⲉⲧⲛ̅ϣⲓⲛⲉ ⲛ̅ⲥⲱⲉ͡ⲓ ⲉⲙⲟⲟⲩⲧ ⲟⲩⲣⲱⲙⲉ ⲉϥϫⲱ ⲛⲏⲧⲛ̅ ⲛ̅ⲧⲙⲉ ⲧⲁⲓ̈ ⲉⲛⲧⲁϥⲥⲟⲧⲙⲉⲥ ⲉⲃⲟⲗ ϩⲓⲧⲙ̅ⲡⲛⲟⲩⲧⲉ. ⲙ̅ⲡⲉⲁⲃⲣⲁϩⲁⲙ ⲣ̅ⲡⲁⲓ̈.
41 Դուք կ՚ընէք ձե՛ր հօր գործերը»: Անոնք ալ ըսին անոր. «Մենք պոռնկութենէ ծնած չենք. մենք ունինք մէ՛կ Հայր, որ Աստուած է»:
ⲙ̅ⲁ̅ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲉⲧⲉⲧⲛ̅ⲓ̈ⲣⲉ ⲛ̅ⲛⲉϩⲃⲏⲩⲉ ⲙ̅ⲡⲉⲧⲛ̅ⲉ͡ⲓⲱⲧ. ⲡⲉϫⲁⲩ ϭⲉ ⲛⲁϥ. ϫⲉ ⲁⲛⲟⲛ ⲛ̅ⲧⲁⲩϫⲡⲟⲛ ⲁⲛ ⲉⲃⲟⲗ ϩⲛ̅ⲟⲩⲡⲟⲣⲛⲓⲁ. ⲟⲩⲓ̈ⲱⲧ ⲛ̅ⲟⲩⲱⲧ ⲡⲉⲧϣⲟⲟⲡ ⲛⲁⲛ ⲉⲧⲉⲡⲛⲟⲩⲧⲉ ⲡⲉ.
42 Յիսուս ըսաւ անոնց. «Եթէ Աստուած ըլլար ձեր Հայրը՝ պիտի սիրէիք զիս, որովհետեւ ես Աստուծմէ՛ ելայ ու եկայ. ո՛չ թէ ես ինձմէ եկայ, հապա ի՛նք ղրկեց զիս:
ⲙ̅ⲃ̅ⲡⲉϫⲉⲓ̅ⲥ̅ ϭⲉ ⲛⲁⲩ. ϫⲉ ⲉⲛⲉⲡⲉⲧⲛ̅ⲉⲓⲱⲧ ⲡⲉ ⲡⲛⲟⲩⲧⲉ. ⲛⲉⲧⲉⲧⲛⲁⲙⲉⲣⲓⲧ ⲡⲉ. ⲁⲛⲟⲕ ⲅⲁⲣ ⲛ̅ⲧⲁⲓ̈ⲉ͡ⲓ ⲁⲩⲱ ⲉⲓ̈ⲛⲏⲩ ⲉⲃⲟⲗ ϩⲓⲧⲙ̅ⲡⲛⲟⲩⲧⲉ ⲛ̅ⲧⲁⲓ̈ ⲅⲁⲣ ⲁⲛ ϩⲁⲣⲟⲓ̈ ⲙ̅ⲙⲁⲩⲁⲁⲧ ⲁⲗⲗⲁ ⲡⲉⲧⲙ̅ⲙⲁⲩ ⲡⲉⲛⲧⲁϥⲧⲁⲟⲩⲟⲉ͡ⲓ.
43 Ինչո՞ւ չէք հասկնար իմ խօսածս. քանի որ չէք կրնար մտիկ ընել իմ խօսքս:
ⲙ̅ⲅ̅ⲉⲧⲃⲉⲟⲩ ⲙ̅ⲡⲉⲧⲛ̅ⲥⲟⲩⲛ̅ⲧⲁϭⲓⲛϣⲁϫⲉ. ϫⲉ ⲙ̅ⲙⲛ̅ϭⲟⲙ ⲙ̅ⲙⲱⲧⲛ̅ ⲉⲥⲱⲧⲙ̅ ⲉⲡⲁϣⲁϫⲉ.
44 Դուք ձեր հօրմէն՝ Չարախօսէն էք, եւ կ՚ուզէք ձեր հօ՛ր ցանկութիւնները գործադրել. ան սկիզբէն մարդասպան էր, ու ճշմարտութեան մէջ չկեցաւ՝ որովհետեւ անոր մէջ ճշմարտութիւն չկայ: Երբ ան սուտ խօսի՝ կը խօսի բո՛ւն իր էութենէ՛ն, քանի որ ան ստախօս է՝ եւ սուտին հայրը:
ⲙ̅ⲇ̅ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ϩⲉⲛⲉⲃⲟⲗ ϩⲙ̅ⲡⲉⲧⲛ̅ⲉ͡ⲓⲱⲧ ⲡⲇⲓⲁⲃⲟⲗⲟⲥ ⲁⲩⲱ ⲧⲉⲧⲛ̅ⲟⲩⲱϣ ⲉⲣⲛⲉⲡⲓⲑⲩⲙⲓⲁ ⲙ̅ⲡⲉⲧⲛ̅ⲉ͡ⲓⲱⲧ. ⲡⲉⲧⲙ̅ⲙⲁⲩ ⲛⲉⲩⲣⲉϥϩⲉⲧⲃ̅ⲣⲱⲙⲉ ⲡⲉ ϫⲓⲛⲛ̅ϣⲟⲣⲡ̅ ⲁⲩⲱ ⲙ̅ⲡϥ̅ⲁϩⲉⲣⲁⲧϥ̅ ϩⲛ̅ⲧⲙⲉ ϫⲉ ⲙⲛ̅ⲙⲉ ϣⲟⲟⲡ ϩⲣⲁⲓ̈ ⲛ̅ϩⲏⲧϥ̅. ϩⲟⲧⲁⲛ ⲉⲣⲉⲡϭⲟⲗ ⲛⲁϣⲁϫⲉ. ⲉϣⲁϥϣⲁϫⲉ ⲉⲃⲟⲗ ϩⲛ̅ⲛⲉⲧⲉⲛⲟⲩϥ ⲛⲉ ϫⲉ ⲟⲩⲣⲉϥϫⲓϭⲟⲗ ⲡⲉ ⲛⲙ̅ⲡⲉϥⲕⲉⲉ͡ⲓⲱⲧ.
45 Բայց որովհետեւ ես կը խօսիմ ճշմարտութիւնը՝ չէք հաւատար ինծի:
ⲙ̅ⲉ̅ⲁⲛⲟⲕ ⲇⲉ ϫⲉ ϯϫⲱ ⲛ̅ⲧⲙⲉ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲙ̅ⲡⲓⲥⲧⲉⲩⲉ ⲉⲣⲟⲉ͡ⲓ ⲁⲛ.
46 Ձեզմէ ո՞վ կրնայ կշտամբել զիս՝ մեղքի համար. իսկ եթէ ես կը խօսիմ ճշմարտութիւնը, ինչո՞ւ չէք հաւատար ինծի:
ⲙ̅ⲋ̅ⲛⲓⲙ ⲛ̅ϩⲏⲧⲧⲏⲩⲧⲛ̅ ⲡⲉⲧⲛ̅ⲁϫⲡⲓⲟⲉ͡ⲓ ⲉⲧⲃⲉⲛⲟⲃⲉ. ⲉϣϫⲉⲉⲉ͡ⲓϫⲱ ⲛ̅ⲧⲙⲉ. ⲉⲧⲃⲉⲟⲩ ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ⲡⲓⲥⲧⲉⲩⲉ ⲛⲁⲓ̈ ⲁⲛ.
47 Ա՛ն որ Աստուծմէ է՝ մտիկ կ՚ընէ Աստուծոյ խօսքերը. ուստի դուք մտիկ չէք ըներ, քանի որ Աստուծմէ չէք»:
ⲙ̅ⲍ̅ⲡⲉⲧϣⲟⲟⲡ ⲉⲃⲟⲗ ϩⲙ̅ⲡⲛⲟⲩⲧⲉ ϣⲁϥⲥⲱⲧⲙ̅ ⲉⲛϣⲁϫⲉ ⲙ̅ⲡⲛⲟⲩⲧⲉ. ⲉⲧⲃⲉⲡⲁⲓ̈ ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ⲥⲱⲧⲙ̅ ⲁⲛ ϫⲉ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ϩⲉⲛⲉⲃⲟⲗ ⲁⲛ ϩⲙ̅ⲡⲛⲟⲩⲧⲉ.
48 Հրեաները պատասխանեցին անոր. «Մենք ճիշդ չե՞նք ըսեր թէ դուն Սամարացի ես, ու դեւ կայ քու ներսդ»:
ⲙ̅ⲏ̅ⲁⲛⲓ̈ⲟⲩⲇⲁⲓ̈ ⲟⲩⲱϣⲃ̅ ⲉⲩϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ⲛⲁϥ. ϫⲉ ⲙⲏ ⲕⲁⲗⲱⲥ ⲁⲛ ⲁⲛⲟⲛ ⲧⲛ̅ϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ϫⲉ ⲛ̅ⲧⲕⲟⲩⲥⲁⲙⲁⲣⲓⲧⲏⲥ ⲁⲩⲱⲟⲩⲛⲟⲩⲇⲁⲓⲙⲟⲛⲓⲟⲛ ⲛⲙ̅ⲙⲁⲕ.
49 Յիսուս պատասխանեց. «Իմ ներսս դեւ չկայ, հապա ես կը պատուեմ իմ Հայրս. բայց դուք՝ կ՚անպատուէ՛ք զիս:
ⲙ̅ⲑ̅ⲁϥⲟⲩⲱϣⲃ̅ ⲛ̅ϭⲓⲓ̅ⲥ̅. ϫⲉ ⲁⲛⲟⲕ ⲙⲛ̅ⲇⲁⲓⲙⲟⲛⲓⲟⲛ ⲛⲙ̅ⲙⲁⲓ̈. ⲁⲗⲗⲁ ϯⲧⲁⲓ̈ⲟ ⲙ̅ⲡⲁⲉ͡ⲓⲱⲧ ⲁⲩⲱ ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲧⲉⲧⲛ̅ⲥⲱϣ ⲙ̅ⲙⲟⲉ͡ⲓ.
50 Իսկ ես չեմ փնտռեր իմ փառքս: Կա՛յ մէկը՝ որ կը փնտռէ ու կը դատէ:
ⲛ̅ⲁⲛⲟⲕ ⲇⲉ ⲛ̅ϯϣⲓⲛⲉ ⲁⲛ ⲛ̅ⲥⲁⲡⲁⲉⲟⲟⲩ ϥϣⲟⲟⲡ ⲛ̅ϭⲓⲡⲉⲧⲛⲁϣⲓⲛⲉ ⲁⲩⲱ ⲛϥ̅ⲕⲣⲓⲛⲉ.
51 Ճշմա՛րտապէս, ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Եթէ մէկը պահէ իմ խօսքս, մահ պիտի չտեսնէ յաւիտեա՛ն”»: (aiōn g165)
ⲛ̅ⲁ̅ϩⲁⲙⲏⲛ ϩⲁⲙⲏⲛ ϯϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ⲛⲏⲧⲛ̅ ϫⲉ ⲡⲉⲧⲛⲁϩⲁⲣⲉϩ ⲉⲡⲁϣⲁϫⲉ. ⲛ̅ϥⲛⲁⲛⲁⲩ ⲁⲛ ⲉⲡⲙⲟⲩ ϣⲁⲉⲛⲉϩ. (aiōn g165)
52 Ուստի Հրեաները ըսին անոր. «Հիմա գիտցանք թէ դեւ կայ քու ներսդ: Աբրահամ մեռաւ, ու մարգարէներն ալ, իսկ դուն կ՚ըսես. “Եթէ մէկը պահէ իմ խօսքս՝ մահ պիտի չհամտեսէ յաւիտեա՛ն”: (aiōn g165)
ⲛ̅ⲃ̅ⲡⲉϫⲉⲛ̅ⲓ̈ⲟⲩⲇⲁⲓ̈ ϭⲉ ⲛⲁϥ. ϫⲉ ⲧⲉⲛⲟⲩ ⲁⲛⲉ͡ⲓⲙⲉ ϫⲉ ⲟⲩⲇⲁⲓⲙⲟⲛⲓⲟⲛ ⲡⲉⲧⲛⲙ̅ⲙⲁⲕ. ⲁⲃⲣⲁϩⲁⲙ ⲁϥⲙⲟⲩ ⲛⲙ̅ⲛⲉⲡⲣⲟⲫⲏⲧⲏⲥ. ⲁⲩⲱ ⲛ̅ⲧⲟⲕ ⲕϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ϫⲉ ⲡⲉⲧⲛⲁϩⲁⲣⲉϩ ⲉⲡⲁϣⲁϫⲉ ⲛϥ̅ⲛⲁϫⲓϯⲡⲉ ⲁⲛ ⲙ̅ⲡⲙⲟⲩ ϣⲁⲉⲛⲉϩ. (aiōn g165)
53 Միթէ դուն աւելի՞ մեծ ես՝ քան մեր հայրը՝ Աբրահամ, որ մեռաւ, ու մարգարէներն ալ մեռան. դուն քեզ ո՞վ կ՚ընես»:
ⲛ̅ⲅ̅ⲙⲏ ⲛ̅ⲧⲟⲕ ⲉⲛⲁⲁⲁⲕ ⲉⲡⲉⲛⲉ͡ⲓⲱⲧ ⲁⲃⲣⲁϩⲁⲙ ⲡⲁⲓ̈ ⲉⲛⲧⲁϥⲙⲟⲩ. ⲁⲩⲱ ⲛⲉⲡⲣⲟⲫⲏⲧⲏⲥ ⲁⲩⲙⲟⲩ. ⲉⲕⲉ͡ⲓⲣⲉ ⲙ̅ⲙⲟⲕ ⲛ̅ⲛⲓⲙ.
54 Յիսուս պատասխանեց. «Եթէ ե՛ս զիս փառաւորեմ՝ իմ փառքս ոչի՛նչ է: Իմ Հա՛յրս է՝ որ կը փառաւորէ զիս, որուն համար դուք կ՚ըսէք թէ “մեր Աստուածն է”,
ⲛ̅ⲇ̅ⲁϥⲟⲩⲱϣⲃ̅ ⲛ̅ϭⲓⲓ̅ⲥ̅. ϫⲉ ⲉϣⲱⲡⲉ ⲁⲛⲟⲕ ⲉⲓ̈ϣⲁⲛϯⲉⲟⲟⲩ ⲛⲁⲓ̈. ⲟⲩⲗⲁⲁⲩ ⲡⲉ ⲡⲁⲉⲟⲟⲩ. ϥϣⲟⲟⲡ ⲛ̅ϭⲓⲡⲁⲉ͡ⲓⲱⲧ ⲉⲧϯⲉⲟⲟⲩ ⲛⲁⲓ̈ ⲡⲁⲓ̈ ⲛ̅ⲧⲱⲧⲛ̅ ⲉⲧⲉⲧⲛ̅ϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ϫⲉ ⲡⲉⲛⲛⲟⲩⲧⲉ ⲡⲉ
55 բայց չէք ճանչնար զայն: Իսկ ես կը ճանչնա՛մ զայն, ու եթէ ըսէի թէ “չեմ ճանչնար զայն”, ձեզի պէս ստախօս կ՚ըլլայի. մինչդեռ ես կը ճանչնամ զայն, եւ կը պահեմ անոր խօսքը:
ⲛ̅ⲉ̅ⲁⲩⲱ ⲙ̅ⲡⲉⲧⲛⲥⲟⲩⲱⲛϥ̅. ⲁⲛⲟⲕ ⲇⲉ ϯⲥⲟⲟⲩⲛ ⲙ̅ⲙⲟϥ. ⲉⲓ̈ϣⲁⲛϫⲟⲟⲥ ϫⲉ ⲛ̅ϯⲥⲟⲟⲩⲛ ⲙ̅ⲙⲟϥ ⲁⲛ. ⲉⲉ͡ⲓⲛⲁϣⲱⲡⲉ ⲛ̅ⲣⲉϥϫⲓϭⲟⲗ ⲛ̅ⲧⲉⲧⲛ̅ϩⲉ. ⲁⲗⲗⲁ ϯⲥⲟⲟⲩⲛ ⲙ̅ⲙⲟϥ ⲁⲩⲱ ϯϩⲁⲣⲉϩ ⲉⲡⲉϥϣⲁϫⲉ.
56 Ձեր հայրը՝ Աբրահամ՝ ցանկաց տեսնել իմ օրս, ու տեսաւ եւ ցնծաց»:
ⲛ̅ⲋ̅ⲁⲃⲣⲁϩⲁⲙ ⲇⲉ ⲡⲉⲧⲛ̅ⲉ͡ⲓⲱⲧ ⲁϥⲧⲉⲗⲏⲗ ϫⲉⲕⲁⲥ ⲉϥⲉⲛⲁⲩ ⲉⲡⲁϩⲟⲟⲩ ⲁⲩⲱ ⲁϥⲛⲁⲩ ⲁⲩⲱ ⲁϥⲣⲁϣⲉ.
57 Իսկ Հրեաները ըսին անոր. «Դուն տակաւին յիսուն տարեկան չես. Աբրահա՞մն ալ տեսար»:
ⲛ̅ⲍ̅ⲡⲉϫⲁⲩ ϭⲉ ⲛⲁϥ ⲛ̅ϭⲓⲛ̅ⲓ̈ⲟⲩⲇⲁⲓ̈. ϫⲉ ⲙ̅ⲡⲁⲧⲕⲣ̅ⲧⲁⲓ̈ⲟⲩ ⲛ̅ⲣⲟⲙⲡⲉ ⲁⲩⲱ ⲁⲁⲃⲣⲁϩⲁⲙ ⲛⲁⲩ ⲉⲣⲟⲕ.
58 Յիսուս ըսաւ անոնց. «Ճշմա՛րտապէս, ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Աբրահամի ըլլալէն առաջ՝ ես եմ”»:
ⲛ̅ⲏ̅ⲡⲉϫⲉⲓ̅ⲥ̅ ⲛⲁⲩ. ϫⲉ ϩⲁⲙⲏⲛ ϩⲁⲙⲏⲛ ϯϫⲱ ⲙ̅ⲙⲟⲥ ⲛⲏⲧⲛ̅ ϫⲉ ⲉⲙⲡⲁⲧⲉⲁⲃⲣⲁϩⲁⲙ ϣⲱⲡⲉ ⲁⲛⲟⲕ ϯϣⲟⲟⲡ.
59 Ուստի քարեր վերցուցին՝ որպէսզի նետեն անոր վրայ. բայց Յիսուս ինքզինք ծածկեց անոնց աչքերէն, ու անոնց մէջէն անցնելով՝ դուրս ելաւ տաճարէն, եւ այսպէս գնաց:
ⲛ̅ⲑ̅ⲁⲩϥⲓⲱⲛⲉ ϭⲉ ϫⲉⲕⲁⲥ ⲉⲩⲉⲛⲟⲩϫⲉ ⲉⲣⲟϥ. ⲓ̅ⲥ̅ ⲇⲉ ⲁϥϩⲟⲡϥ̅ ⲁϥⲉ͡ⲓ ⲉⲃⲟⲗ ϩⲙ̅ⲡⲉⲣⲡⲉ·

< ՅՈՎՀԱՆՆՈԻ 8 >