ԳՈՐԾՔ ԱՌԱՔԵԼՈՑ 7
1 Քահանայապետը ըսաւ. «Այդ բաները ա՞յդպէս են ի՛րապէս»:
Alors le souverain sacrificateur lui demanda: En est-il bien ainsi?
2 Ան ալ ըսաւ. «Մարդի՛կ եղբայրներ ու հայրե՛ր, մտի՛կ ըրէք. փառքի Աստուածը երեւցաւ մեր հօր՝ Աբրահամի, երբ Միջագետքի մէջ էր, դեռ Խառանի մէջ չբնակած, եւ ըսաւ անոր.
Etienne répondit: Mes frères et mes pères, écoutez-moi! Le Dieu de gloire apparut à notre père Abraham, lorsqu'il était en Mésopotamie, avant qu'il vînt demeurer à Carran, et il lui dit:
3 “Ելի՛ր քու երկրէդ ու ազգականներէդ, եւ գնա՛ այն երկիրը՝ որ ես պիտի ցուցնեմ քեզի”:
«Quitte ton pays et ta famille, et va dans le pays que je te montrerai.»
4 Այն ատեն՝ ելլելով Քաղդէացիներու երկրէն՝ բնակեցաւ Խառանի մէջ, եւ անոր հօր մեռնելէն ետք՝ անկէ փոխադրեց զայն այս երկիրը, ուր դուք կը բնակիք հիմա:
Alors, étant sorti du pays des Caldéens, il vint demeurer à Carran. De là, après la mort de son père, Dieu le fit passer dans le pays que vous habitez maintenant;
5 Ո՛չ մէկ ժառանգութիւն տուաւ անոր այս երկրին մէջ, ո՛չ իսկ ոտքի քայլի մը չափ տեղ. բայց խոստացաւ ասիկա իբր կալուած տալ իրեն, եւ իրմէ ետք՝ իր զարմին, երբ դեռ ինք զաւակ չունէր:
il ne lui donna aucune propriété dans ce pays, pas même un pouce de terre; mais il promit de lui en donner la possession, comme à sa postérité après lui, bien qu'Abraham n'eût point d'enfants.
6 Աստուած սա՛պէս խօսեցաւ. “Անոր զարմը պանդուխտ պիտի ըլլայ օտար երկրի մը մէջ, ու զայն ստրուկ պիտի ընեն եւ չարչարեն չորս հարիւր տարի:
Dieu parla ainsi: «Ses descendants séjourneront dans une terre étrangère; on les réduira en servitude, et on les maltraitera pendant quatre cents ans.»
7 Բայց ե՛ս պիտի դատեմ այն ազգը՝ որուն ստրուկ պիտի ըլլան, - ըսաւ Աստուած, - եւ անկէ ետք պիտի ելլեն ու այս տեղին մէջ պիտի պաշտեն զիս”:
Mais Dieu dit encore: «Je jugerai la nation qui les aura asservis, et après cela, ils partiront et me rendront leur culte dans ce pays-ci.»
8 Անոր տուաւ թլփատութեան ուխտը, եւ յետոյ Աբրահամ ծնաւ Իսահակը, ու թլփատեց զայն ութերորդ օրը: Իսահակ ծնաւ Յակոբը, Յակոբ ալ՝ տասներկու նահապետները:
Puis Dieu lui donna l'alliance de la circoncision. C'est ainsi qu'Abraham ayant eu un fils, Isaac, le circoncit le huitième jour; ensuite Isaac circoncit Jacob, et Jacob les douze patriarches.
9 «Նահապետները՝ նախանձելով Յովսէփի՝ ծախեցին զայն Եգիպտոս տարուելու համար. բայց Աստուած անոր հետ էր,
Les patriarches, jaloux de Joseph, le vendirent pour être mené en Egypte; mais Dieu fut avec lui.
10 ու ազատեց զայն իր բոլոր տառապանքներէն: Շնորհք եւ իմաստութիւն տուաւ անոր Եգիպտոսի Փարաւոն թագաւորին առջեւ. ան ալ կառավարիչ նշանակեց զայն Եգիպտոսի ու իր ամբողջ տան վրայ:
Il le délivra de toutes ses afflictions, et le remplit de grâce et de sagesse devant Pharaon, roi d'Egypte, qui l'établit gouverneur de l'Egypte et de toute sa maison.
11 Երբ Եգիպտոսի եւ Քանանի ամբողջ երկրին մէջ սով եղաւ, ու մեծ տառապանք, մեր հայրերը ուտելիք չէին գտներ:
Cependant il survint une famine dans tout le pays d'Egypte et en Canaan; la détresse était grande et nos pères ne pouvaient trouver des vivres.
12 Յակոբ՝ երբ լսեց թէ Եգիպտոսի մէջ ցորեն կը գտնուի՝ առաջին անգամ ճամբեց մեր հայրերը:
Jacob, ayant appris qu'il y avait du blé en Egypte, y envoya nos pères une première fois.
13 Երկրորդ անգամ՝ Յովսէփ ճանչցուց ինքզինք իր եղբայրներուն, եւ Յովսէփի ցեղը յայտնի եղաւ Փարաւոնի:
La seconde fois, Joseph fut reconnu par ses frères, et Pharaon apprit quelle était l'origine de Joseph.
14 Յովսէփ մարդ ղրկեց ու կանչեց իր հայրը՝ Յակոբը, եւ բոլոր ազգականները՝ եօթանասունհինգ անձ:
Alors Joseph envoya chercher Jacob, son père, et toute sa famille, en tout soixante-quinze personnes.
15 Յակոբ իջաւ Եգիպտոս, ուր վախճանեցան ինք ու մեր հայրերը,
Jacob descendit donc en Egypte et il y mourut, ainsi que nos pères.
16 եւ փոխադրուելով Սիւքէմ՝ դրուեցան այն գերեզմանին մէջ, որ Աբրահամ արծաթով գնած էր Սիւքէմի հօր՝ Եմովրի որդիներէն:
Ils furent transportés à Sichem, et ensevelis dans le tombeau qu'Abraham avait acheté, à prix d'argent, des fils d'Hémor, de Sichem.
17 Երբ մօտեցաւ ժամանակը խոստումին՝ որուն համար Աստուած երդում ըրած էր Աբրահամի, ժողովուրդը աճեցաւ ու բազմացաւ Եգիպտոսի մէջ՝
Mais, lorsque vint le temps où devait s'accomplir la promesse que Dieu avait faite avec serment à Abraham, le peuple s'accrut et se multiplia en Egypte,
18 մինչեւ որ ուրիշ թագաւոր մը ելաւ, որ չէր ճանչնար Յովսէփը:
jusqu'au moment où s'éleva en Egypte un autre roi, qui n'avait point connu Joseph.
19 Ան խորամանկութեամբ վարուեցաւ մեր ցեղին դէմ եւ չարչարեց մեր հայրերը, մինչեւ անգամ անոնց երախաները դուրս նետել տալով, որպէսզի չապրեցնէ:
Ce roi, employant la ruse contre notre race, maltraita nos pères, et les contraignit à exposer leurs nouveau-nés, pour les empêcher de vivre.
20 «Այդ ատեն Մովսէս ալ ծնաւ, որ գեղեցիկ էր Աստուծոյ առջեւ, ու երեք ամիս մեծցաւ իր հօր տունը:
En ce temps-là naquit Moïse; il était beau aux yeux de Dieu, et il fut élevé pendant trois mois dans la maison de son père.
21 Երբ ան դուրս դրուեցաւ, Փարաւոնի աղջիկը տարաւ զայն եւ մեծցուց իբր իր որդին:
Quand il fut exposé, la fille de Pharaon le recueillit et le fit élever comme son fils.
22 Մովսէս կրթուեցաւ Եգիպտացիներուն ամբողջ իմաստութեամբ, ու զօրաւոր էր իր խօսքերով եւ գործերով:
Moïse fut instruit dans toute la sagesse des Égyptiens; il était puissant en paroles et en oeuvres.
23 Երբ լման քառասուն տարեկան եղաւ, իր սիրտը փափաքեցաւ այցելել իր եղբայրներուն՝ Իսրայէլի որդիներուն:
Mais, quand il eut quarante ans accomplis, il lui vint au coeur la pensée de visiter ses frères, les enfants d'Israël.
24 Անիրաւուած տեսնելով Իսրայելացիներէն մէկը՝ պաշտպանեց զայն, եւ ընկճուածին վրէժը առաւ՝ զարնելով Եգիպտացին:
Voyant qu'on maltraitait l'un d'eux, il prit la défense de l'opprimé et le vengea en frappant l'Égyptien.
25 Կը կարծէր թէ իր եղբայրները պիտի հասկնային թէ Աստուած իրենց փրկութիւն պիտի տար իր ձեռքով. բայց անոնք չհասկցան:
Il croyait que ses frères comprendraient que Dieu leur accordait par sa main la délivrance; mais ils ne le comprirent pas.
26 Հետեւեալ օրը հանդիպեցաւ անոնց՝ երբ կը կռուէին, եւ ուզեց հաշտեցնել զանոնք՝ ըսելով. “Մարդի՛կ, դուք եղբայրնե՛ր էք. ինչո՞ւ կ՚անիրաւէք զիրար”:
Le lendemain, il se présenta à eux pendant qu'ils se battaient, et il les exhorta à vivre en paix, en leur disant: Mes amis, vous êtes frères; pourquoi vous maltraitez-vous l'un l'autre?
27 Բայց ան որ կ՚անիրաւէր ընկերը՝ վանեց զինք ու ըսաւ. “Ո՞վ քեզ պետ եւ իրաւարար նշանակեց մեր վրայ:
Celui qui maltraitait son prochain, le repoussa, en disant: Qui t'a établi chef et juge sur nous?
28 Զի՞ս ալ կ՚ուզես սպաննել, ինչպէս երէկ սպաննեցիր Եգիպտացին”:
Veux-tu me tuer, comme tu as tué hier l'Égyptien?
29 Այս խօսքէն ետք Մովսէս փախաւ ու պանդխտացաւ Մադիամի երկրին մէջ, ուր ծնաւ երկու որդի:
A cette parole, Moïse s'enfuit et alla vivre en étranger dans le pays de Madian, où il eut deux fils.
30 Երբ քառասուն տարին լրացաւ, Տէրոջ հրեշտակը երեւցաւ անոր Սինա լերան անապատին մէջ՝ մորենիի կրակի բոցով:
Quarante ans après, un ange lui apparut dans le désert du mont Sinaï, dans la flamme d'un buisson en feu.
31 Մովսէս ալ՝ երբ նշմարեց՝ զարմացաւ այդ տեսիլքին վրայ, ու երբ մօտեցաւ դիտելու՝ Տէրոջ ձայնը եկաւ անոր, որ կ՚ըսէր.
En le voyant, Moïse fut étonné de cette apparition; et comme il s'approchait pour la considérer de plus près, la voix du Seigneur se fit entendre:
32 “Ե՛ս եմ քու հայրերուդ Աստուածը, Աբրահամի Աստուածը, Իսահակի Աստուածը եւ Յակոբի Աստուածը”: Մովսէս ալ՝ վախէն դողալով՝ չէր յանդգներ դիտել:
«Je suis le Dieu de tes pères, le Dieu d'Abraham, d'Isaac et de Jacob» Moïse, tout tremblant, n'osait pas regarder.
33 Տէրը ըսաւ անոր. “Հանէ՛ ոտքերուդ կօշիկները, որովհետեւ սուրբ երկիր է այն տեղը՝ ուր կայնած ես:
Alors le Seigneur lui dit: Ote la chaussure de tes pieds; car le lieu où tu te trouves est une terre sainte.
34 Ի՛րապէս տեսայ Եգիպտոսի մէջ եղող ժողովուրդիս չարչարանքը, լսեցի անոնց հառաչանքը, եւ իջայ զանոնք ազատելու. ու հիմա եկո՛ւր, քեզ ղրկեմ Եգիպտոս”:
J'ai regardé et j'ai vu l'affliction de mon peuple en Egypte; j'ai entendu ses gémissements, et je suis descendu pour le délivrer. Viens maintenant, afin que je t'envoie en Egypte.
35 «Այս Մովսէսը, որ ուրացան՝ ըսելով. “Ո՞վ պետ եւ իրաւարար նշանակեց քեզ”, զա՛յն ղրկեց Աստուած իբր պետ եւ ազատարար՝ այն հրեշտակին ձեռքով, որ երեւցաւ անոր մորենիին մէջ:
Ce Moïse qu'ils avaient rejeté, en disant: Qui t'a établi notre chef et notre juge? — c'est lui que Dieu envoya comme chef et comme libérateur, avec l'aide de l'ange qui lui était apparu dans le buisson.
36 Անիկա՛ դուրս հանեց զանոնք, սքանչելիքներ ու նշաններ ցոյց տալով Եգիպտոսի երկրին եւ Կարմիր ծովուն, ու քառասուն տարի՝ անապատին մէջ:
C'est lui qui les fit sortir en accomplissant des prodiges et des miracles dans le pays d'Egypte, sur la mer Rouge et dans le désert, pendant quarante ans.
37 Այս Մովսէսն է որ ըսաւ Իսրայէլի որդիներուն. “Տէրը՝ ձեր Աստուածը՝ ձեր եղբայրներէն պիտի հանէ ձեզի մարգարէ մը՝ ինծի նման. մտի՛կ ըրէք անոր”:
C'est ce Moïse qui a dit aux enfants d'Israël: «Dieu vous suscitera, parmi vos frères, un prophète comme moi.»
38 Ասիկա ա՛ն է որ համախմբումին մէջ էր՝ անապատը, Սինա լերան վրայ իրեն խօսող հրեշտակին եւ մեր հայրերուն հետ: Ան կենարար պատգամներ ընդունեց՝ մեզի տալու.
C'est lui qui, dans l'assemblée du désert, était avec l'ange qui lui parlait sur le mont Sinaï et avec nos pères, et qui reçut des paroles de vie pour nous les donner.
39 բայց մեր հայրերը չուզեցին անոր հնազանդիլ, հապա զայն վանեցին իրենցմէ ու Եգիպտոս դարձան իրենց սիրտին մէջ՝
C'est à lui que nos pères n'ont pas voulu obéir; c'est lui qu'ils repoussèrent pour tourner leur coeur vers l'Egypte,
40 ըսելով Ահարոնի. “Աստուածնե՛ր շինէ մեզի, որպէսզի երթան մեր առջեւէն. որովհետեւ այդ Մովսէսը՝ որ հանեց մեզ Եգիպտոսի երկրէն, չենք գիտեր թէ ի՛նչ եղաւ անոր”:
en disant à Aaron: «Fais-nous des dieux qui marchent devant nous; car ce Moïse, qui nous a conduits hors du pays d'Egypte, nous ne savons ce qui lui est arrivé»
41 Այն օրերը շինեցին հորթ մը, զոհ մատուցանեցին կուռքին, եւ կ՚ուրախանային իրենց ձեռքերուն գործերով:
En ces jours-là, ils se firent un veau, ils offrirent un sacrifice à l'idole et se réjouirent de l'ouvrage de leurs mains.
42 Աստուած ալ երես դարձուց ու մատնեց զանոնք պաշտելու երկինքի աստղերը, ինչպէս գրուած է Մարգարէներու գիրքին մէջ. “Միթէ ինծի՞ մատուցանեցիք մորթուած անասուններ եւ զոհեր՝ քառասուն տարի անապատին մէջ, ո՛վ Իսրայէլի տունը:
Alors Dieu se détourna d'eux et les livra au culte de l'armée du ciel, comme il est écrit dans le livre des prophètes: «M'avez-vous donc offert des victimes et des sacrifices durant quarante ans au désert, maison d'Israël,
43 Հապա կրեցիք Մողոքի վրանը ու ձեր Հռեմփա աստուծոյն աստղը, ձեր կերտած պատկերները՝ անոնց երկրպագելու համար: Ես ալ պիտի տարագրեմ ձեզ Բաբելոնի միւս կողմը”:
quand vous transportiez le tabernacle de Moloch et l'étoile du dieu Romphan, ces idoles que vous avez faites pour les adorer? C'est pourquoi, je vous déporterai au delà de Babylone.»
44 «Անապատին մէջ՝ մեր հայրերը ունէին վկայութեան խորանը, ինչպէս Մովսէսի հետ խօսողը պատուիրած էր որ շինէ զայն՝ տեսած տիպարին պէս:
La Tente du témoignage était au milieu de nos pères dans le désert, comme l'avait ordonné Celui qui dit à Moïse de la faire sur le modèle qu'il avait vu.
45 Անոնց յաջորդող մեր հայրերն ալ՝ զայն ստանալով՝ Յեսուի հետ մտցուցին կալուածը այն հեթանոսներուն, որ Աստուած վանեց մեր հայրերուն առջեւէն: Հոն մնաց մինչեւ Դաւիթի օրերը,
Nos pères, l'ayant reçue, l'introduisirent avec Josué dans le pays conquis sur les nations que Dieu chassa devant eux; et elle y resta jusqu'aux jours de David,
46 որ Աստուծոյ առջեւ շնորհք գտաւ եւ ուզեց բնակարան մը կառուցանել Յակոբի Աստուծոյն.
qui trouva grâce devant Dieu et demanda la faveur de donner une demeure au Dieu de Jacob.
47 բայց Սողոմո՛ն տուն մը կառուցանեց անոր:
Alors Salomon lui bâtit une maison.
48 Սակայն Ամենաբարձրը չի բնակիր ձեռակերտ տաճարներու մէջ, ինչպէս մարգարէն կ՚ըսէ.
Mais le Très-Haut n'habite pas des édifices faits de main d'homme, suivant ces paroles du prophète:
49 “Երկինքը իմ գահս է, ու երկիրը իմ ոտքերուս պատուանդանն է. ինչպիսի՞ տուն պիտի կառուցանէք ինծի, - կ՚ըսէ Տէրը, - կամ ի՞նչպէս պիտի ըլլայ իմ հանգստավայրիս տեղը.
«Le ciel est mon trône, et la terre est mon marchepied. Quelle maison me bâtirez-vous, dit le Seigneur, ou quel sera le lieu où je reposerai?
50 միթէ իմ ձեռքս չէ՞ շիներ այս բոլորը”:
N'est-ce pas ma main qui a fait toutes ces choses?»
51 «Խստապարանոցնե՛ր ու սիրտով եւ ականջով անթլփատնե՛ր, դուք միշտ կ՚ընդդիմանաք Սուրբ Հոգիին, ինչպէս ձեր հայրերը՝ այնպէս ալ դուք:
Hommes au cou raide, incirconcis de coeur et d'oreilles, vous vous opposez toujours au Saint-Esprit; vous êtes tels que vos pères!
52 Մարգարէներէն ո՞րը չհալածեցին ձեր հայրերը, ու չսպաննեցին անոնք՝ որ նախապէս ծանուցանեցին այն Արդարին գալուստը: Անոր մատնիչները եւ սպաննողները եղաք հիմա,
Lequel des prophètes vos pères n'ont-ils pas persécuté? Ils ont même tué ceux qui ont prédit la venue du Juste; et vous, maintenant, c'est lui que vous avez trahi; vous avez été ses meurtriers,
53 դո՛ւք՝ որ ստացաք Օրէնքը հրեշտակներու կարգադրութեամբ, բայց չպահեցիք զայն»:
vous qui avez reçu la Loi par le ministère des anges et qui ne l'avez point gardée!
54 Այս բաները լսելով՝ անոնք կը մոլեգնէին իրենց սիրտերուն մէջ եւ կը կրճտէին իրենց ակռաները անոր դէմ:
Comme ils entendaient ces paroles, ils frémissaient de rage dans leur coeur, et ils grinçaient des dents contre Etienne.
55 Բայց ան՝ լեցուած Սուրբ Հոգիով՝ ակնապիշ նայեցաւ դէպի երկինք, տեսաւ Աստուծոյ փառքը ու Յիսուսն ալ՝ որ Աստուծոյ աջ կողմը կայնած էր, եւ ըսաւ.
Mais lui, rempli du Saint-Esprit, les yeux attachés au ciel, vit la gloire de Dieu et Jésus debout à la droite de Dieu.
56 «Ահա՛ կը տեսնեմ երկինքը բացուած, ու մարդու Որդին՝ Աստուծոյ աջ կողմը կայնած»:
Et il dit: Je vois les cieux ouverts, et le Fils de l'homme debout à la droite de Dieu.
57 Իսկ անոնք բարձրաձայն աղաղակելով՝ գոցեցին իրենց ականջները, եւ բոլորը միաբանութեամբ խուժեցին անոր վրայ,
Alors ils poussèrent de grands cris, se bouchèrent les oreilles, et ils se jetèrent tous ensemble sur lui;
58 ու քաղաքէն դուրս հանելով՝ քարկոծեցին զայն. եւ վկաները իրենց հանդերձները պահ դրին երիտասարդի մը ոտքերուն քով, որ կը կոչուէր Սօղոս:
et, après l'avoir traîné hors de la ville, ils le lapidèrent. Les témoins mirent leurs vêtements aux pieds d'un jeune homme nommé Saul.
59 Ու կը քարկոծէին Ստեփանոսը, որ կը գոչէր. «Տէ՛ր Յիսուս, ընդունէ՛ իմ հոգիս»:
Pendant qu'ils le lapidaient, Etienne priait et disait: Seigneur Jésus, reçois mon Esprit!
60 Եւ ծնրադրելով՝ բարձրաձայն աղաղակեց. «Տէ՛ր, այս մեղքը մի՛ սեպեր ատոնց»: Ասիկա ըսելով՝ ննջեց:
Puis, s'étant mis à genoux, il s'écria d'une voix forte: Seigneur, ne leur impute point ce péché! Et quand il eut dit ces paroles, il s'endormit.
