ԳՈՐԾՔ ԱՌԱՔԵԼՈՑ 7
1 Քահանայապետը ըսաւ. «Այդ բաները ա՞յդպէս են ի՛րապէս»:
Le souverain sacrificateur lui demanda si ce dont on l'accusait était véritable.
2 Ան ալ ըսաւ. «Մարդի՛կ եղբայրներ ու հայրե՛ր, մտի՛կ ըրէք. փառքի Աստուածը երեւցաւ մեր հօր՝ Աբրահամի, երբ Միջագետքի մէջ էր, դեռ Խառանի մէջ չբնակած, եւ ըսաւ անոր.
Etienne répondit: «Mes frères et mes pères, écoutez: Le Dieu de gloire apparut à notre père Abraham, lorsqu'il était en Mésopotamie, avant qu'il s'établit à Charran, et lui dit:
3 “Ելի՛ր քու երկրէդ ու ազգականներէդ, եւ գնա՛ այն երկիրը՝ որ ես պիտի ցուցնեմ քեզի”:
«Quitte ton pays et ta famille, et rends-toi dans le pays que je t'indiquerai.»
4 Այն ատեն՝ ելլելով Քաղդէացիներու երկրէն՝ բնակեցաւ Խառանի մէջ, եւ անոր հօր մեռնելէն ետք՝ անկէ փոխադրեց զայն այս երկիրը, ուր դուք կը բնակիք հիմա:
Alors Abraham sortit du pays des Chaldéens, et s'établit à Charran. De là, après la mort de son père, Dieu le fit émigrer dans le pays que vous habitez maintenant;
5 Ո՛չ մէկ ժառանգութիւն տուաւ անոր այս երկրին մէջ, ո՛չ իսկ ոտքի քայլի մը չափ տեղ. բայց խոստացաւ ասիկա իբր կալուած տալ իրեն, եւ իրմէ ետք՝ իր զարմին, երբ դեռ ինք զաւակ չունէր:
il ne lui donna point de propriété dans ce pays, pas même un pouce de terre, mais il lui promit, à une époque où le patriarche n'avait point d'enfants, de le lui donner en possession, à lui, et à sa postérité après lui.
6 Աստուած սա՛պէս խօսեցաւ. “Անոր զարմը պանդուխտ պիտի ըլլայ օտար երկրի մը մէջ, ու զայն ստրուկ պիտի ընեն եւ չարչարեն չորս հարիւր տարի:
Dieu parla ainsi: «Sa postérité habitera en terre étrangère; on la réduira en servitude et on la maltraitera pendant quatre cents ans.
7 Բայց ե՛ս պիտի դատեմ այն ազգը՝ որուն ստրուկ պիտի ըլլան, - ըսաւ Աստուած, - եւ անկէ ետք պիտի ելլեն ու այս տեղին մէջ պիտի պաշտեն զիս”:
Mais moi, dit Dieu, je jugerai la nation à laquelle ses descendant auront été assujettis; après cela, ils quitteront ce pays, et me rendront leur culte dans ce lieu-ci; »
8 Անոր տուաւ թլփատութեան ուխտը, եւ յետոյ Աբրահամ ծնաւ Իսահակը, ու թլփատեց զայն ութերորդ օրը: Իսահակ ծնաւ Յակոբը, Յակոբ ալ՝ տասներկու նահապետները:
puis il donna à Abraham l'alliance de la circoncision. C'est dans ces circonstances qu'Abraham eut Isaac, qu'il circoncit le huitième jour; Isaac eut Jacob; Jacob, les douze patriarches.
9 «Նահապետները՝ նախանձելով Յովսէփի՝ ծախեցին զայն Եգիպտոս տարուելու համար. բայց Աստուած անոր հետ էր,
Les patriarches, jaloux de Joseph, le vendirent pour l'Egypte; mais Dieu était avec lui:
10 ու ազատեց զայն իր բոլոր տառապանքներէն: Շնորհք եւ իմաստութիւն տուաւ անոր Եգիպտոսի Փարաւոն թագաւորին առջեւ. ան ալ կառավարիչ նշանակեց զայն Եգիպտոսի ու իր ամբողջ տան վրայ:
il le tira de toutes ses peines, et lui donna de plaire par sa sagesse à Pharaon, roi d'Egypte, de sorte que ce prince le mit à la tête du royaume et de toute sa maison.
11 Երբ Եգիպտոսի եւ Քանանի ամբողջ երկրին մէջ սով եղաւ, ու մեծ տառապանք, մեր հայրերը ուտելիք չէին գտներ:
Or il survint une famine dans tout le pays d'Egypte et dans celui de Canaan; la détresse était grande, et nos pères ne trouvaient pas de nourriture.
12 Յակոբ՝ երբ լսեց թէ Եգիպտոսի մէջ ցորեն կը գտնուի՝ առաջին անգամ ճամբեց մեր հայրերը:
Jacob ayant appris qu'il y avait des vivres en Egypte, y envoya nos pères une première fois;
13 Երկրորդ անգամ՝ Յովսէփ ճանչցուց ինքզինք իր եղբայրներուն, եւ Յովսէփի ցեղը յայտնի եղաւ Փարաւոնի:
puis, au second voyage, Joseph fut reconnu par ses frères, et Pharaon sut quelle était l'origine de Joseph.
14 Յովսէփ մարդ ղրկեց ու կանչեց իր հայրը՝ Յակոբը, եւ բոլոր ազգականները՝ եօթանասունհինգ անձ:
Joseph envoya chercher Jacob son père et toute sa famille, qui se montait à soixante et quinze personnes.
15 Յակոբ իջաւ Եգիպտոս, ուր վախճանեցան ինք ու մեր հայրերը,
Jacob descendit en Egypte, où il mourut, ainsi que nos pères;
16 եւ փոխադրուելով Սիւքէմ՝ դրուեցան այն գերեզմանին մէջ, որ Աբրահամ արծաթով գնած էր Սիւքէմի հօր՝ Եմովրի որդիներէն:
et leurs corps furent transportés à Sichem, et déposés dans le sépulcre qu'Abraham avait acheté à prix d'argent des fils d'Hémor, père de Sichem.
17 Երբ մօտեցաւ ժամանակը խոստումին՝ որուն համար Աստուած երդում ըրած էր Աբրահամի, ժողովուրդը աճեցաւ ու բազմացաւ Եգիպտոսի մէջ՝
«A mesure que s'approchait le temps où devait s'accomplir la promesse que Dieu avait faite à Abraham, le peuple s'accroissait et se multipliait en Egypte,
18 մինչեւ որ ուրիշ թագաւոր մը ելաւ, որ չէր ճանչնար Յովսէփը:
jusqu’à l'époque où s'éleva un autre roi, qui ne savait rien de Joseph.
19 Ան խորամանկութեամբ վարուեցաւ մեր ցեղին դէմ եւ չարչարեց մեր հայրերը, մինչեւ անգամ անոնց երախաները դուրս նետել տալով, որպէսզի չապրեցնէ:
Ce prince, usant d'artifice contre notre race, maltraita nos pères et les contraignit d'exposer leurs nouveau-nés, afin qu'ils ne vécussent pas.
20 «Այդ ատեն Մովսէս ալ ծնաւ, որ գեղեցիկ էր Աստուծոյ առջեւ, ու երեք ամիս մեծցաւ իր հօր տունը:
C'est en ce temps que naquit Moïse, qui était d'une divine beauté. Il fut nourri trois mois dans la maison de son père,
21 Երբ ան դուրս դրուեցաւ, Փարաւոնի աղջիկը տարաւ զայն եւ մեծցուց իբր իր որդին:
mais, ayant été exposé, la fille de Pharaon le recueillit, et l'éleva pour en faire son fils.
22 Մովսէս կրթուեցաւ Եգիպտացիներուն ամբողջ իմաստութեամբ, ու զօրաւոր էր իր խօսքերով եւ գործերով:
Moïse fut instruit de toute la science des Égyptiens; il était puissant en paroles et en oeuvres.
23 Երբ լման քառասուն տարեկան եղաւ, իր սիրտը փափաքեցաւ այցելել իր եղբայրներուն՝ Իսրայէլի որդիներուն:
Quand il eut atteint l'âge de quarante ans, il eut l'idée de visiter ses frères, les fils d'Israël,
24 Անիրաւուած տեսնելով Իսրայելացիներէն մէկը՝ պաշտպանեց զայն, եւ ընկճուածին վրէժը առաւ՝ զարնելով Եգիպտացին:
et, en ayant vu un qu'on maltraitait, il prit sa défense, et vengea l'opprimé en frappant l'Égyptien:
25 Կը կարծէր թէ իր եղբայրները պիտի հասկնային թէ Աստուած իրենց փրկութիւն պիտի տար իր ձեռքով. բայց անոնք չհասկցան:
il pensait que ses frères comprendraient que Dieu se servait de lui pour les délivrer, mais ils ne le comprirent point.
26 Հետեւեալ օրը հանդիպեցաւ անոնց՝ երբ կը կռուէին, եւ ուզեց հաշտեցնել զանոնք՝ ըսելով. “Մարդի՛կ, դուք եղբայրնե՛ր էք. ինչո՞ւ կ՚անիրաւէք զիրար”:
Le lendemain, il s'approcha de deux d'entre eux qui se battaient, et les engagea à faire la paix, en disant: «Hommes, vous êtes frères, pourquoi vous maltraitez-vous?»
27 Բայց ան որ կ՚անիրաւէր ընկերը՝ վանեց զինք ու ըսաւ. “Ո՞վ քեզ պետ եւ իրաւարար նշանակեց մեր վրայ:
Mais celui qui maltraitait son compatriote le repoussa, en disant: «Qui t’a établi chef et juge sur nous?
28 Զի՞ս ալ կ՚ուզես սպաննել, ինչպէս երէկ սպաննեցիր Եգիպտացին”:
Veux-tu me tuer, comme tu as tué hier l’Egyptien?»
29 Այս խօսքէն ետք Մովսէս փախաւ ու պանդխտացաւ Մադիամի երկրին մէջ, ուր ծնաւ երկու որդի:
Cette parole fut cause que Moïse s'enfuit, et alla habiter dans le pays de Madian, où il eut deux fils.
30 Երբ քառասուն տարին լրացաւ, Տէրոջ հրեշտակը երեւցաւ անոր Սինա լերան անապատին մէջ՝ մորենիի կրակի բոցով:
«Quarante ans s'étaient écoulés, lorsqu'un ange lui apparut au désert du mont Sinaï, dans la flamme d'un buisson ardent.
31 Մովսէս ալ՝ երբ նշմարեց՝ զարմացաւ այդ տեսիլքին վրայ, ու երբ մօտեցաւ դիտելու՝ Տէրոջ ձայնը եկաւ անոր, որ կ՚ըսէր.
Comme Moïse s'étonnait de ce phénomène, et s'approchait pour le considérer, la voix du Seigneur se fit entendre:
32 “Ե՛ս եմ քու հայրերուդ Աստուածը, Աբրահամի Աստուածը, Իսահակի Աստուածը եւ Յակոբի Աստուածը”: Մովսէս ալ՝ վախէն դողալով՝ չէր յանդգներ դիտել:
«Je suis le Dieu de tes pères, le Dieu d'Abraham, d’Isaac et de Jacob.» Et Moïse tremblant n'osait regarder.
33 Տէրը ըսաւ անոր. “Հանէ՛ ոտքերուդ կօշիկները, որովհետեւ սուրբ երկիր է այն տեղը՝ ուր կայնած ես:
Le Seigneur lui dit: «Ote tes souliers de tes pieds, car le lieu que tu foules est une terre sainte.
34 Ի՛րապէս տեսայ Եգիպտոսի մէջ եղող ժողովուրդիս չարչարանքը, լսեցի անոնց հառաչանքը, եւ իջայ զանոնք ազատելու. ու հիմա եկո՛ւր, քեզ ղրկեմ Եգիպտոս”:
J'ai vu de mes yeux l’oppression de mon peuple en Egypte: j’ai entendu ses gémissements, et je suis descendu pour le délivrer. Viens donc, que je t'envoie en Egypte.»
35 «Այս Մովսէսը, որ ուրացան՝ ըսելով. “Ո՞վ պետ եւ իրաւարար նշանակեց քեզ”, զա՛յն ղրկեց Աստուած իբր պետ եւ ազատարար՝ այն հրեշտակին ձեռքով, որ երեւցաւ անոր մորենիին մէջ:
Ce Moïse qu'ils avaient renié en disant: «Qui t’a établi chef et juge?» c'est lui que Dieu a envoyé pour chef et libérateur, avec l'assistance de l'ange qui lui était apparu dans le buisson;
36 Անիկա՛ դուրս հանեց զանոնք, սքանչելիքներ ու նշաններ ցոյց տալով Եգիպտոսի երկրին եւ Կարմիր ծովուն, ու քառասուն տարի՝ անապատին մէջ:
c'est lui qui les a délivrés, en faisant des prodiges et des miracles sur la terre d'Egypte, sur la mer Rouge et au désert, pendant quarante ans.
37 Այս Մովսէսն է որ ըսաւ Իսրայէլի որդիներուն. “Տէրը՝ ձեր Աստուածը՝ ձեր եղբայրներէն պիտի հանէ ձեզի մարգարէ մը՝ ինծի նման. մտի՛կ ըրէք անոր”:
C'est ce Moïse qui a dit aux fils d'Israël: «Dieu vous suscitera d'entre vos frères un prophète comme moi; »
38 Ասիկա ա՛ն է որ համախմբումին մէջ էր՝ անապատը, Սինա լերան վրայ իրեն խօսող հրեշտակին եւ մեր հայրերուն հետ: Ան կենարար պատգամներ ընդունեց՝ մեզի տալու.
c'est lui, qui, lors de l'assemblée au désert, servit d'intermédiaire entre l'ange, qui lui parlait sur le mont Sinaï, et nos pères, en recevant les vivants oracles, pour nous les transmettre.
39 բայց մեր հայրերը չուզեցին անոր հնազանդիլ, հապա զայն վանեցին իրենցմէ ու Եգիպտոս դարձան իրենց սիրտին մէջ՝
Nos pères, loin de vouloir lui obéir, le repoussèrent et tournèrent leur coeur vers l'Egypte,
40 ըսելով Ահարոնի. “Աստուածնե՛ր շինէ մեզի, որպէսզի երթան մեր առջեւէն. որովհետեւ այդ Մովսէսը՝ որ հանեց մեզ Եգիպտոսի երկրէն, չենք գիտեր թէ ի՛նչ եղաւ անոր”:
en disant à Aaron: «Fais-nous des dieux qui marchent devant nous; car pour ce Moïse qui nous a fait sortir du pays d'Egypte, nous ne savons ce qui lui est arrivé.»
41 Այն օրերը շինեցին հորթ մը, զոհ մատուցանեցին կուռքին, եւ կ՚ուրախանային իրենց ձեռքերուն գործերով:
Ils fabriquèrent alors un veau, puis ils offrirent un sacrifice à l'idole, et se réjouirent de l'oeuvre de leurs mains.
42 Աստուած ալ երես դարձուց ու մատնեց զանոնք պաշտելու երկինքի աստղերը, ինչպէս գրուած է Մարգարէներու գիրքին մէջ. “Միթէ ինծի՞ մատուցանեցիք մորթուած անասուններ եւ զոհեր՝ քառասուն տարի անապատին մէջ, ո՛վ Իսրայէլի տունը:
Dieu, de son côté, se détourna d'eux, et les livra au culte de l'armée du ciel, ainsi qu'il est écrit au livre des Prophètes: «M'avez-vous offert des victimes et des sacrifices pendant quarante ans au désert, ô maison d'Israël?
43 Հապա կրեցիք Մողոքի վրանը ու ձեր Հռեմփա աստուծոյն աստղը, ձեր կերտած պատկերները՝ անոնց երկրպագելու համար: Ես ալ պիտի տարագրեմ ձեզ Բաբելոնի միւս կողմը”:
— Vous avez porté le tabernacle de Moloch et l'astre du Dieu Rephan, ces idoles que vous avez fabriquées pour les adorer: aussi vous transporterai-je au delà de Babylone.»
44 «Անապատին մէջ՝ մեր հայրերը ունէին վկայութեան խորանը, ինչպէս Մովսէսի հետ խօսողը պատուիրած էր որ շինէ զայն՝ տեսած տիպարին պէս:
Le tabernacle du témoignage était pour nos ancêtres au désert, comme l'avait enjoint celui qui dit à Moïse de le construire sur le modèle qu'il avait vu.
45 Անոնց յաջորդող մեր հայրերն ալ՝ զայն ստանալով՝ Յեսուի հետ մտցուցին կալուածը այն հեթանոսներուն, որ Աստուած վանեց մեր հայրերուն առջեւէն: Հոն մնաց մինչեւ Դաւիթի օրերը,
C'est ce tabernacle que nos pères reçurent à leur tour, et qu'ils apportèrent sous la conduite de Josué, lorsqu'ils firent la conquête du pays sur les nations que Dieu chassa de devant eux, et il subsista jusqu'au temps de David.
46 որ Աստուծոյ առջեւ շնորհք գտաւ եւ ուզեց բնակարան մը կառուցանել Յակոբի Աստուծոյն.
Ce prince, qui avait trouvé grâce devant Dieu, demanda d'élever un tabernacle au Dieu de Jacob;
47 բայց Սողոմո՛ն տուն մը կառուցանեց անոր:
néanmoins ce fut Salomon qui lui bâtit un temple.
48 Սակայն Ամենաբարձրը չի բնակիր ձեռակերտ տաճարներու մէջ, ինչպէս մարգարէն կ՚ըսէ.
Mais le Très-Haut n'habite point dans des constructions de main d'homme, comme le prophète le dit:
49 “Երկինքը իմ գահս է, ու երկիրը իմ ոտքերուս պատուանդանն է. ինչպիսի՞ տուն պիտի կառուցանէք ինծի, - կ՚ըսէ Տէրը, - կամ ի՞նչպէս պիտի ըլլայ իմ հանգստավայրիս տեղը.
«Le ciel est mon trône, la terre, mon marchepied. Quelle maison me bâtirez-vous, dit le Seigneur, et quel sera le lieu de mon repos?
50 միթէ իմ ձեռքս չէ՞ շիներ այս բոլորը”:
N’est-ce pas ma main qui a fait toutes ces choses?»
51 «Խստապարանոցնե՛ր ու սիրտով եւ ականջով անթլփատնե՛ր, դուք միշտ կ՚ընդդիմանաք Սուրբ Հոգիին, ինչպէս ձեր հայրերը՝ այնպէս ալ դուք:
«Hommes de col roide et incirconcis de coeur et d'oreilles, vous vous opposez toujours au Saint-Esprit, oui vous, comme vos pères.
52 Մարգարէներէն ո՞րը չհալածեցին ձեր հայրերը, ու չսպաննեցին անոնք՝ որ նախապէս ծանուցանեցին այն Արդարին գալուստը: Անոր մատնիչները եւ սպաննողները եղաք հիմա,
Lequel des prophètes vos pères n'ont-ils pas persécuté? Ils ont même tué ceux qui ont annoncé la venue du Juste, et vous, aujourd'hui, vous l'avez trahi et vous avez été ses meurtriers.
53 դո՛ւք՝ որ ստացաք Օրէնքը հրեշտակներու կարգադրութեամբ, բայց չպահեցիք զայն»:
Vous qui avez reçu la Loi sur les ordres des anges, et qui ne l'avez point gardée...»
54 Այս բաները լսելով՝ անոնք կը մոլեգնէին իրենց սիրտերուն մէջ եւ կը կրճտէին իրենց ակռաները անոր դէմ:
Ces paroles transportèrent leur coeur de rage; ils grincèrent des dents contre lui.
55 Բայց ան՝ լեցուած Սուրբ Հոգիով՝ ակնապիշ նայեցաւ դէպի երկինք, տեսաւ Աստուծոյ փառքը ու Յիսուսն ալ՝ որ Աստուծոյ աջ կողմը կայնած էր, եւ ըսաւ.
Mais Etienne, animé de l'Esprit saint, tourna les yeux au ciel; il vit la gloire de Dieu, et Jésus debout à sa droite,
56 «Ահա՛ կը տեսնեմ երկինքը բացուած, ու մարդու Որդին՝ Աստուծոյ աջ կողմը կայնած»:
et il dit: «Voici, je vois les cieux ouverts, et le Fils de l'homme debout à la droite de Dieu.»
57 Իսկ անոնք բարձրաձայն աղաղակելով՝ գոցեցին իրենց ականջները, եւ բոլորը միաբանութեամբ խուժեցին անոր վրայ,
Alors les Juifs, poussant de grands cris, se bouchèrent les oreilles; et ils se jetèrent tous ensemble sur lui,
58 ու քաղաքէն դուրս հանելով՝ քարկոծեցին զայն. եւ վկաները իրենց հանդերձները պահ դրին երիտասարդի մը ոտքերուն քով, որ կը կոչուէր Սօղոս:
l'entraînèrent hors de la ville, et le lapidèrent. Les témoins avaient posé leurs manteaux aux pieds d'un jeune homme nommé Saul.
59 Ու կը քարկոծէին Ստեփանոսը, որ կը գոչէր. «Տէ՛ր Յիսուս, ընդունէ՛ իմ հոգիս»:
Pendant qu'ils lapidaient Etienne, celui-ci priait, et disait: «Seigneur Jésus, reçois mon esprit.»
60 Եւ ծնրադրելով՝ բարձրաձայն աղաղակեց. «Տէ՛ր, այս մեղքը մի՛ սեպեր ատոնց»: Ասիկա ըսելով՝ ննջեց:
Et s'étant mis à genoux, il s'écria à haute voix: «Seigneur, ne leur impute point ce péché; » et, en disant ces mots, il s'endormit.
