ԳՈՐԾՔ ԱՌԱՔԵԼՈՑ 7
1 Քահանայապետը ըսաւ. «Այդ բաները ա՞յդպէս են ի՛րապէս»:
大祭司问到：“这些指控是真的吗？”
2 Ան ալ ըսաւ. «Մարդի՛կ եղբայրներ ու հայրե՛ր, մտի՛կ ըրէք. փառքի Աստուածը երեւցաւ մեր հօր՝ Աբրահամի, երբ Միջագետքի մէջ էր, դեռ Խառանի մէջ չբնակած, եւ ըսաւ անոր.
司提芬说：“各位父老兄弟，听我说！我们的祖先亚伯拉罕当年还没有搬到哈兰时，曾住在美索不达米亚，荣耀的上帝就是在那个时候向他显现，
3 “Ելի՛ր քու երկրէդ ու ազգականներէդ, եւ գնա՛ այն երկիրը՝ որ ես պիտի ցուցնեմ քեզի”:
对他说：‘你要离开你的国家和民众，到我指示你的地方去。’
4 Այն ատեն՝ ելլելով Քաղդէացիներու երկրէն՝ բնակեցաւ Խառանի մէջ, եւ անոր հօր մեռնելէն ետք՝ անկէ փոխադրեց զայն այս երկիրը, ուր դուք կը բնակիք հիմա:
于是他离开迦勒底人的国家，搬到哈兰。他父亲去世后，上帝又叫他从那里迁到你们现在所住的地方。
5 Ո՛չ մէկ ժառանգութիւն տուաւ անոր այս երկրին մէջ, ո՛չ իսկ ոտքի քայլի մը չափ տեղ. բայց խոստացաւ ասիկա իբր կալուած տալ իրեն, եւ իրմէ ետք՝ իր զարմին, երբ դեռ ինք զաւակ չունէր:
但上帝并没有在这里赐他产业，他甚至没有立足之地。但上帝承诺将赐予他和子孙田产，尽管那时他尚无子嗣。
6 Աստուած սա՛պէս խօսեցաւ. “Անոր զարմը պանդուխտ պիտի ըլլայ օտար երկրի մը մէջ, ու զայն ստրուկ պիտի ընեն եւ չարչարեն չորս հարիւր տարի:
上帝还告诉他，他的后代将在异教徒国家居住，他们将会在那里被奴役、被虐待长达四百年。
7 Բայց ե՛ս պիտի դատեմ այն ազգը՝ որուն ստրուկ պիտի ըլլան, - ըսաւ Աստուած, - եւ անկէ ետք պիտի ելլեն ու այս տեղին մէջ պիտի պաշտեն զիս”:
上帝说：‘我会惩罚那个奴役他们的国家，最终，他们会离开那里，来到这敬拜我。’
8 Անոր տուաւ թլփատութեան ուխտը, եւ յետոյ Աբրահամ ծնաւ Իսահակը, ու թլփատեց զայն ութերորդ օրը: Իսահակ ծնաւ Յակոբը, Յակոբ ալ՝ տասներկու նահապետները:
上帝还赐予他割礼之约。于是亚伯拉罕的儿子以撒在出生后第八天就行了割礼。随后，以撒诞下雅各，雅各是十二位族长的父亲。
9 «Նահապետները՝ նախանձելով Յովսէփի՝ ծախեցին զայն Եգիպտոս տարուելու համար. բայց Աստուած անոր հետ էր,
先人们因为妒忌约瑟，就把他卖到埃及为奴，但上帝与他同在，
10 ու ազատեց զայն իր բոլոր տառապանքներէն: Շնորհք եւ իմաստութիւն տուաւ անոր Եգիպտոսի Փարաւոն թագաւորին առջեւ. ան ալ կառավարիչ նշանակեց զայն Եգիպտոսի ու իր ամբողջ տան վրայ:
救他于所有苦难之中，赋予他智慧，让他获得埃及王法老的偏爱。法老立他为主管，管理埃及和法老皇族的事务。
11 Երբ Եգիպտոսի եւ Քանանի ամբողջ երկրին մէջ սով եղաւ, ու մեծ տառապանք, մեր հայրերը ուտելիք չէին գտներ:
后来埃及和迦南全境遭遇了一场大饥荒，先人没有办法获得食物。
12 Յակոբ՝ երբ լսեց թէ Եգիպտոսի մէջ ցորեն կը գտնուի՝ առաջին անգամ ճամբեց մեր հայրերը:
雅各听说埃及有粮食，于是派我们的祖先去，这也是他们的第一次造访。
13 Երկրորդ անգամ՝ Յովսէփ ճանչցուց ինքզինք իր եղբայրներուն, եւ Յովսէփի ցեղը յայտնի եղաւ Փարաւոնի:
在第二次造访期间，约瑟向兄弟们表明了自己的身世，法老才了解了约瑟的家世。
14 Յովսէփ մարդ ղրկեց ու կանչեց իր հայրը՝ Յակոբը, եւ բոլոր ազգականները՝ եօթանասունհինգ անձ:
约瑟派人把自己的父亲雅各和所有亲戚接了过来，总计七十五人。
15 Յակոբ իջաւ Եգիպտոս, ուր վախճանեցան ինք ու մեր հայրերը,
雅各来到埃及，然后和其他祖先一样，都在埃及去世。
16 եւ փոխադրուելով Սիւքէմ՝ դրուեցան այն գերեզմանին մէջ, որ Աբրահամ արծաթով գնած էր Սիւքէմի հօր՝ Եմովրի որդիներէն:
他们的遗体被运回示剑，埋葬在亚伯拉罕用银子从哈抹之子那里买来的墓地中。
17 Երբ մօտեցաւ ժամանակը խոստումին՝ որուն համար Աստուած երդում ըրած էր Աբրահամի, ժողովուրդը աճեցաւ ու բազմացաւ Եգիպտոսի մէջ՝
此刻已接近上帝对亚伯拉罕承诺的兑现时间，以色列人在埃及的人口越来越多。
18 մինչեւ որ ուրիշ թագաւոր մը ելաւ, որ չէր ճանչնար Յովսէփը:
这时又一位新郡王开始统治埃及，他并不认识约瑟。
19 Ան խորամանկութեամբ վարուեցաւ մեր ցեղին դէմ եւ չարչարեց մեր հայրերը, մինչեւ անգամ անոնց երախաները դուրս նետել տալով, որպէսզի չապրեցնէ:
他阴谋利用我们的同胞，虐待我们的祖先，逼他们拋弃自己的孩子，任由孩子死去。
20 «Այդ ատեն Մովսէս ալ ծնաւ, որ գեղեցիկ էր Աստուծոյ առջեւ, ու երեք ամիս մեծցաւ իր հօր տունը:
就在那时候，摩西降生了。他生来俊美，在父亲家中被照顾了三个月。
21 Երբ ան դուրս դրուեցաւ, Փարաւոնի աղջիկը տարաւ զայն եւ մեծցուց իբր իր որդին:
他被拋弃后，法老女儿把他捡了回去，当作儿子抚养。
22 Մովսէս կրթուեցաւ Եգիպտացիներուն ամբողջ իմաստութեամբ, ու զօրաւոր էր իր խօսքերով եւ գործերով:
摩西接受了埃及人所有知识领域的教育，是一位强有力的演讲者和领袖。
23 Երբ լման քառասուն տարեկան եղաւ, իր սիրտը փափաքեցաւ այցելել իր եղբայրներուն՝ Իսրայէլի որդիներուն:
但到了四十岁那年，他决定去造访自己的同胞以色列人。
24 Անիրաւուած տեսնելով Իսրայելացիներէն մէկը՝ պաշտպանեց զայն, եւ ընկճուածին վրէժը առաւ՝ զարնելով Եգիպտացին:
他看到一位同胞受到虐待，就跑过去为同胞伸张正义，打死了那个欺负人的埃及人。
25 Կը կարծէր թէ իր եղբայրները պիտի հասկնային թէ Աստուած իրենց փրկութիւն պիտի տար իր ձեռքով. բայց անոնք չհասկցան:
摩西以为，他的以色列同胞们知道上帝将通过他拯救他们，但此时他们对此一无所知。
26 Հետեւեալ օրը հանդիպեցաւ անոնց՝ երբ կը կռուէին, եւ ուզեց հաշտեցնել զանոնք՝ ըսելով. “Մարդի՛կ, դուք եղբայրնե՛ր էք. ինչո՞ւ կ՚անիրաւէք զիրար”:
第二天他来到这里时，看到两个以色列人在打架，便试图调和两人的争斗：‘嘿，你们是兄弟，为什么要攻击彼此呢？’
27 Բայց ան որ կ՚անիրաւէր ընկերը՝ վանեց զինք ու ըսաւ. “Ո՞վ քեզ պետ եւ իրաւարար նշանակեց մեր վրայ:
但那挑起事端的男人把他推开，质问到：‘谁让你管我们的？怎么你成了我们的法官了？
28 Զի՞ս ալ կ՚ուզես սպաննել, ինչպէս երէկ սպաննեցիր Եգիպտացին”:
难道你想像昨天杀那个埃及人一样，杀了我吗？’
29 Այս խօսքէն ետք Մովսէս փախաւ ու պանդխտացաւ Մադիամի երկրին մէջ, ուր ծնաւ երկու որդի:
听到这番话，摩西离开了此地，以流亡者的身份来到米甸地，在那里有两个儿子。
30 Երբ քառասուն տարին լրացաւ, Տէրոջ հրեշտակը երեւցաւ անոր Սինա լերան անապատին մէջ՝ մորենիի կրակի բոցով:
四十年后在西奈山的荒野中，一位天使在燃烧的荆棘丛中向摩西显现。
31 Մովսէս ալ՝ երբ նշմարեց՝ զարմացաւ այդ տեսիլքին վրայ, ու երբ մօտեցաւ դիտելու՝ Տէրոջ ձայնը եկաւ անոր, որ կ՚ըսէր.
摩西见此非常惊讶，跑上前去想要仔细端详，这时就有主的声音说：
32 “Ե՛ս եմ քու հայրերուդ Աստուածը, Աբրահամի Աստուածը, Իսահակի Աստուածը եւ Յակոբի Աստուածը”: Մովսէս ալ՝ վախէն դողալով՝ չէր յանդգներ դիտել:
‘我是你祖先的上帝，就是亚伯拉罕、以撒、雅各的上帝。’摩西吓得战战兢兢，不敢抬头。
33 Տէրը ըսաւ անոր. “Հանէ՛ ոտքերուդ կօշիկները, որովհետեւ սուրբ երկիր է այն տեղը՝ ուր կայնած ես:
主对他说：‘脱掉你的鞋，因为你站在圣地。
34 Ի՛րապէս տեսայ Եգիպտոսի մէջ եղող ժողովուրդիս չարչարանքը, լսեցի անոնց հառաչանքը, եւ իջայ զանոնք ազատելու. ու հիմա եկո՛ւր, քեզ ղրկեմ Եգիպտոս”:
我亲眼看到我的子民在埃及所受的痛苦，听到他们的悲鸣，现在我要到人间拯救他们。现在过来，我要派你到埃及去。’
35 «Այս Մովսէսը, որ ուրացան՝ ըսելով. “Ո՞վ պետ եւ իրաւարար նշանակեց քեզ”, զա՛յն ղրկեց Աստուած իբր պետ եւ ազատարար՝ այն հրեշտակին ձեռքով, որ երեւցաւ անոր մորենիին մէջ:
就是这位摩西，当他们说：‘谁让你成为审判我们的领袖？’并因此而排斥他，上帝派天使在荆棘中向他显现，指定他成为领袖和救赎者。
36 Անիկա՛ դուրս հանեց զանոնք, սքանչելիքներ ու նշաններ ցոյց տալով Եգիպտոսի երկրին եւ Կարմիր ծովուն, ու քառասուն տարի՝ անապատին մէջ:
摩西在埃及和红海显化神迹后，便带领以色列人离开埃及，在随后的四十年中，又在荒野中继续显化神迹。
37 Այս Մովսէսն է որ ըսաւ Իսրայէլի որդիներուն. “Տէրը՝ ձեր Աստուածը՝ ձեր եղբայրներէն պիտի հանէ ձեզի մարգարէ մը՝ ինծի նման. մտի՛կ ըրէք անոր”:
就是这位摩西，对以色列人承诺‘上帝要从你们中间选择一名像我这样的先知。’
38 Ասիկա ա՛ն է որ համախմբումին մէջ էր՝ անապատը, Սինա լերան վրայ իրեն խօսող հրեշտակին եւ մեր հայրերուն հետ: Ան կենարար պատգամներ ընդունեց՝ մեզի տալու.
当摩西和上帝召集的民众来到荒野中后，天使在西奈山上与他对话。就是在那里，他和祖先们一起亲自接受了上帝传递给我们的鲜活之语。
39 բայց մեր հայրերը չուզեցին անոր հնազանդիլ, հապա զայն վանեցին իրենցմէ ու Եգիպտոս դարձան իրենց սիրտին մէջ՝
就是这位摩西，我们的祖先不先信他，而是拒绝他，打算返回埃及。
40 ըսելով Ահարոնի. “Աստուածնե՛ր շինէ մեզի, որպէսզի երթան մեր առջեւէն. որովհետեւ այդ Մովսէսը՝ որ հանեց մեզ Եգիպտոսի երկրէն, չենք գիտեր թէ ի՛նչ եղաւ անոր”:
于是他们对亚伦说：‘为我们制作上帝的神像，因为我们不知道把我们从埃及领出来的摩西，到底发生了什么。’
41 Այն օրերը շինեցին հորթ մը, զոհ մատուցանեցին կուռքին, եւ կ՚ուրախանային իրենց ձեռքերուն գործերով:
然后他们制作了一个牛犊样子的神像，向其献祭，还因为自己做出来的东西而大肆庆祝！
42 Աստուած ալ երես դարձուց ու մատնեց զանոնք պաշտելու երկինքի աստղերը, ինչպէս գրուած է Մարգարէներու գիրքին մէջ. “Միթէ ինծի՞ մատուցանեցիք մորթուած անասուններ եւ զոհեր՝ քառասուն տարի անապատին մէջ, ո՛վ Իսրայէլի տունը:
于是上帝放弃了他们，任凭他们膜拜星辰，正如先知所写：‘以色列人啊，你们在荒野四十年中，可曾将祭牲和祭物献给我？
43 Հապա կրեցիք Մողոքի վրանը ու ձեր Հռեմփա աստուծոյն աստղը, ձեր կերտած պատկերները՝ անոնց երկրպագելու համար: Ես ալ պիտի տարագրեմ ձեզ Բաբելոնի միւս կողմը”:
没有，你们抬着摩洛的帐篷，还有理番之神的星星图像，你们把它们做出来然后膜拜它们。所以我要把你们放逐到巴比伦的另一边。’
44 «Անապատին մէջ՝ մեր հայրերը ունէին վկայութեան խորանը, ինչպէս Մովսէսի հետ խօսողը պատուիրած էր որ շինէ զայն՝ տեսած տիպարին պէս:
我们的祖先在沙漠中有见证的帐幕。上帝谈话向摩西指示，如何按照上帝的计划行事。
45 Անոնց յաջորդող մեր հայրերն ալ՝ զայն ստանալով՝ Յեսուի հետ մտցուցին կալուածը այն հեթանոսներուն, որ Աստուած վանեց մեր հայրերուն առջեւէն: Հոն մնաց մինչեւ Դաւիթի օրերը,
后来，我们的祖先与约书亚一起占领了这片土地，把帐幕也带到这里。在他们之前，上帝已将这片土地中的异教徒赶走。他们在这里一直居住到大卫的时代。
46 որ Աստուծոյ առջեւ շնորհք գտաւ եւ ուզեց բնակարան մը կառուցանել Յակոբի Աստուծոյն.
大卫蒙受上帝的恩宠，请求为雅各的上帝找个居所。
47 բայց Սողոմո՛ն տուն մը կառուցանեց անոր:
但为他修建神庙的却是所罗门。
48 Սակայն Ամենաբարձրը չի բնակիր ձեռակերտ տաճարներու մէջ, ինչպէս մարգարէն կ՚ըսէ.
但事实上，至高之神并没有住在我们为其建造的神庙中，正如先知说：
49 “Երկինքը իմ գահս է, ու երկիրը իմ ոտքերուս պատուանդանն է. ինչպիսի՞ տուն պիտի կառուցանէք ինծի, - կ՚ըսէ Տէրը, - կամ ի՞նչպէս պիտի ըլլայ իմ հանգստավայրիս տեղը.
‘主说：天是我的宝座，地是我的脚凳，你们又能为我建造怎样的居所呢？你为我造出的床，怎能让我安寝？
50 միթէ իմ ձեռքս չէ՞ շիներ այս բոլորը”:
这一切不都是出自我手吗？’
51 «Խստապարանոցնե՛ր ու սիրտով եւ ականջով անթլփատնե՛ր, դուք միշտ կ՚ընդդիմանաք Սուրբ Հոգիին, ինչպէս ձեր հայրերը՝ այնպէս ալ դուք:
你们这些心肠冰冷的傲慢之人呐！你们从不聆听！你们总是抗拒圣灵！你们的行为就和你们的祖先一模一样！
52 Մարգարէներէն ո՞րը չհալածեցին ձեր հայրերը, ու չսպաննեցին անոնք՝ որ նախապէս ծանուցանեցին այն Արդարին գալուստը: Անոր մատնիչները եւ սպաննողները եղաք հիմա,
哪位先知没有遭受你们祖先的迫害？先知预先告知那真正善良正义之人即将到来，于是就被杀害。现在，那善良正义之人又被你们背叛和谋杀。
53 դո՛ւք՝ որ ստացաք Օրէնքը հրեշտակներու կարգադրութեամբ, բայց չպահեցիք զայն»:
你们接受了由天使传达的律法，却不遵守。”
54 Այս բաները լսելով՝ անոնք կը մոլեգնէին իրենց սիրտերուն մէջ եւ կը կրճտէին իրենց ակռաները անոր դէմ:
公议会的成员听闻此言，恼怒异常，咬牙切齿地向司提芬咆哮。
55 Բայց ան՝ լեցուած Սուրբ Հոգիով՝ ակնապիշ նայեցաւ դէպի երկինք, տեսաւ Աստուծոյ փառքը ու Յիսուսն ալ՝ որ Աստուծոյ աջ կողմը կայնած էր, եւ ըսաւ.
但司提芬身体中充满圣灵，他目不转睛地望着天，看见上帝的荣耀，看见耶稣站在上帝的右边。
56 «Ահա՛ կը տեսնեմ երկինքը բացուած, ու մարդու Որդին՝ Աստուծոյ աջ կողմը կայնած»:
他说：“看呐！我看见天已开启，人子站在上帝的右边。”
57 Իսկ անոնք բարձրաձայն աղաղակելով՝ գոցեցին իրենց ականջները, եւ բոլորը միաբանութեամբ խուժեցին անոր վրայ,
但众人却捂住了耳朵，大声喊叫着向他冲过去，
58 ու քաղաքէն դուրս հանելով՝ քարկոծեցին զայն. եւ վկաները իրենց հանդերձները պահ դրին երիտասարդի մը ոտքերուն քով, որ կը կոչուէր Սօղոս:
把他推出城外，用石头打他。那些谴责他的人把自己的衣服放在一个名叫扫罗的青年人脚前。
59 Ու կը քարկոծէին Ստեփանոսը, որ կը գոչէր. «Տէ՛ր Յիսուս, ընդունէ՛ իմ հոգիս»:
司提芬在被他们用石头攻击时祈祷：“主耶稣啊，求你接收我的灵魂！”
60 Եւ ծնրադրելով՝ բարձրաձայն աղաղակեց. «Տէ՛ր, այս մեղքը մի՛ սեպեր ատոնց»: Ասիկա ըսելով՝ ննջեց:
然后跪下来大喊：“主啊，不要因这罪而惩罚他们！”说罢，他就死去了。
