ԳՈՐԾՔ ԱՌԱՔԵԼՈՑ 19
1 Մինչ Ապողոս Կորնթոսի մէջ էր, Պօղոս՝ վերի երկրամասերը շրջելէ ետք՝ հասաւ Եփեսոս, եւ գտնելով քանի մը աշակերտներ՝
AND while Apolu was in Kurinthos, Paulos itinerated through the upper countries unto Ephesos; and he asked those disciples whom he found there,
2 ըսաւ անոնց. «Երբ հաւատացիք, արդեօք ստացա՞ք Սուրբ Հոգին»: Անոնք պատասխանեցին իրեն. «Բայց մենք լսած իսկ չենք՝ թէ Սուրբ Հոգի մը կայ»:
Have you received the Spirit of Holiness from that you believed? They answered and said to him, It hath not been heard by us whether there be the Spirit.
3 Ան ալ ըսաւ անոնց. «Հապա ինչո՞վ մկրտուեցաք»: Անոնք պատասխանեցին. «Յովհաննէսի մկրտութեամբ»:
He saith to them, And into what were you baptized? They said, Into the baptism of Juhanon.
4 Պօղոս ալ ըսաւ. «Յովհաննէս մկրտեց ապաշխարութեա՛ն մկրտութեամբ, ըսելով ժողովուրդին որ հաւատան անոր՝ որ պիտի գար իրմէ ետք, այսինքն՝ Քրիստոս Յիսուսի»:
Paulos saith to them, Juhanon baptized the people with the baptism of repentance, saying that they should believe in him who was coming after him, who is Jeshu Meshiha.
5 Երբ ասիկա լսեցին՝ մկրտուեցան Տէր Յիսուսի անունով.
And when they heard these (words), they were baptized in the name of our Lord Jeshu Meshiha.
6 ու երբ Պօղոս ձեռք դրաւ անոնց վրայ՝ Սուրբ Հոգին եկաւ անոնց վրայ, եւ լեզուներ կը խօսէին ու կը մարգարէանային:
And Paulos laid on them the hand, and the Spirit of Holiness came upon them, and they spake with tongues, and prophesied.
7 Բոլորը գրեթէ տասներկու մարդ էին:
But all the men were twelve.
8 Ապա ժողովարանը մտնելով՝ երեք ամիս համարձակութեամբ կը խօսէր Աստուծոյ թագաւորութեան մասին, եւ կը համոզէր:
And Paulos entered the synagogue, and discoursed boldly three months, and persuaded concerning the kingdom of Aloha.
9 Բայց երբ ոմանք կը յամառէին ու չէին անսար՝ անիծելով այդ ճամբան բազմութեան առջեւ, հեռացաւ անոնցմէ, զատեց աշակերտները, եւ ամէն օր կը խօսէր Տիւրան անունով մէկու մը դպրանոցին մէջ:
And men of them were obdurate, and contended, and reviled the way of Aloha, before the assembly of the people. Then Paulos removed and separated from them the disciples, and every day discoursed with them in the school of a man whose name was Tyranos.
10 Ասիկա տեւեց երկու տարի, այնպէս որ ամբողջ Ասիայի մէջ բնակող Հրեաներն ու Յոյները լսեցին Տէրոջ խօսքը:
And this was done two years, until all who dwelt in Asia, Jihudoyee and Aramoyee, had heard the word of the Lord.
11 Աստուած արտասովոր հրաշքներ կը գործէր Պօղոսի ձեռքով.
And great power-works wrought Aloha by the hand of Paulos;
12 մինչեւ իսկ անոր մարմինէն թաշկինակներ ու գոգնոցներ կը տարուէին հիւանդներուն, որոնք կ՚ազատէին իրենց ախտերէն ու չար ոգիները դուրս կ՚ելլէին:
so that they brought even from the garments that were upon his body napkins or wrappings, and laid them upon the sick, and the diseases went from them; and demons also went forth.
13 Ուստի թափառաշրջիկ Հրեաներէն ոմանք, որոնք ոգիներ կը հանէին՝՝, փորձեցին Տէր Յիսուսի անունը կանչել չար ոգիներ ունեցողներուն վրայ՝ ըսելով. «Կ՚երդմնեցնենք ձեզ Յիսուսով՝ որ Պօղոս կը քարոզէ»:
BUT men, Jihudoyee, also, who went about and adjured demons, willed to adjure in the name of our Lord Jeshu over those who had unclean spirits, saying, We adjure you in the name of Jeshu whom Paulos preacheth.
14 Այս բանը ընողները՝ Սկեւա կոչուած հրեայ քահանայապետի մը եօթը որդիներն էին:
There were seven sons of a man, a certain Jihudoya, chief of the priests, whose name was Skeva, who did this.
15 Չար ոգին պատասխանեց անոնց. «Կը ճանչնամ Յիսուսը ու գիտեմ Պօղոսը, բայց դուք ո՞վ էք»:
And that evil demon answered and said to them, Jeshu I acknowledge, and Paulos I know; but who are you?
16 Եւ այդ մարդը՝ որուն մէջ էր չար ոգին, ցատկեց անոնց վրայ, տիրապետեց ու յաղթեց անոնց, այնպէս որ դուրս փախան այդ տունէն՝ մերկ եւ վիրաւոր:
And the man in whom was the evil spirit sprang upon them, and was strong against them, and threw them, and they, naked and wounded, fled from that house.
17 Եփեսոս բնակող բոլոր Հրեաներն ու Յոյները գիտցան այս բանը. վախը համակեց զանոնք բոլորը՝՝, եւ Տէր Յիսուսի անունը կը մեծարուէր:
And this was known to all the Jihudoyee and Aramoyee who dwelt in Ephesos: and fear fell upon them all, and the name of our Lord Jeshu Meshiha was exalted.
18 Հաւատացեալներէն շատեր կու գային, կը խոստովանէին ու կը յայտարարէին իրենց արարքները:
And many of those who believed came and acknowledged their sins, and confessed whatever they had done.
19 Դիւթութիւն կիրարկողներէն շատեր՝ միասին կը բերէին իրենց գիրքերը, ու կ՚այրէին բոլորին առջեւ: Երբ հաշուեցին անոնց գինը, գտան թէ յիսուն հազար կտոր արծաթ կ՚արժէր:
Many also of the magicians collected their writings and brought and burned them before all men; and they reckoned the price of them, and it ascended to silver five myriads.
20 Այսպէս՝ Տէրոջ խօսքը մեծապէս կ՚աճէր ու կը զօրանար:
And thus with great power prevailed and increased the faith of Aloha.
21 Երբ այս բաները կատարուեցան, Պօղոս հոգիին մէջ որոշեց Երուսաղէմ երթալ՝ Մակեդոնիայէն եւ Աքայիայէն անցնելով, ու կ՚ըսէր. «Հոն ըլլալէս ետք՝ պէտք է Հռոմն ալ տեսնեմ»:
But when these were fulfilled, Paulos set in his mind to itinerate throughout all Makedunia and Akaia, and to go into Urishlem. And he said, When I shall have gone thither, it behoveth me Ruma also to see.
22 Իրեն սպասարկողներէն երկուքը, Տիմոթէոսն ու Երաստոսը, ղրկեց Մակեդոնիա, եւ ինք ժամանակ մըն ալ Ասիա մնաց:
And he sent two men of those who ministered to him to Makedunia, Timotheos and Aristos; but he remained a time in Asia.
23 Այդ ատեն մեծ խլրտում եղաւ՝ Տէրոջ ճամբային համար:
BUT there was made at that time a great tumult on account of the way of Aloha.
24 Որովհետեւ Դեմետրիոս անունով արծաթագործ մը, որ կը շինէր Արտեմիսի փոքրիկ արծաթէ տաճարներ ու մեծ վաստակ կը բերէր արհեստաւորներուն,
For there was a certain worker of silver there whose name was Dimitrios, who made shrines of silver of Artemis, and he produced for the sons of his art great gains.
25 համախմբեց զանոնք՝ նոյն արհեստին գործաւորներուն հետ, եւ ըսաւ. «Մարդի՛կ, դուք գիտէք թէ այս գործէ՛ն է մեր եկամուտը.
This (man) assembled all the sons of his art and those who wrought with them, and said to them, Men, you know that all our merchandise is from this work;
26 ու կը տեսնէք եւ կը լսէք թէ այս Պօղոսը ո՛չ միայն Եփեսոսի մէջ, այլ նաեւ գրեթէ ամբողջ Ասիայի մէջ մեծ բազմութիւն մը համոզեց ու մոլորեցուց, ըսելով թէ “ձեռքով շինուածները աստուածներ չեն”:
and you also hear and see, that not only the sons of Ephesos, but also many of all Asia, this Paulos persuadeth, and hath perverted them, saying, that there be no gods which by the hands of men are made.
27 Ուստի վտանգ կայ, որ ո՛չ միայն այս մեր կողմը անարգուի, այլ մեծ աստուածուհիին՝ Արտեմիսի տաճա՛րն ալ ոչինչ սեպուի, եւ խորտակուի մեծափառութիւնը անո՛ր՝ որ ամբողջ Ասիան ու երկրագունդը կը պաշտեն»:
And not only is this business defamed and brought to an end, but also the temple of Artemis the great goddess is reputed as nothing, and she also, the goddess of all Asia, and (whom) all the nations worship, is despised.
28 Երբ լսեցին ասիկա, զայրոյթով լեցուած կ՚աղաղակէին. «Մե՜ծ է Եփեսացիներուն Արտեմիսը»:
And when they heard these (words) they were filled with wrath; and they cried, and said, Great is Artemis of the Ephesoyee.
29 Ամբողջ քաղաքը լեցուեցաւ խառնաշփոթութեամբ, ու յափշտակելով Գայիոս եւ Արիստարքոս Մակեդոնացիները՝ Պօղոսի ճամբորդակիցները՝ բոլորը միաբանութեամբ վազեցին թատրոնը:
And the whole city was perturbed, and they ran together and came to the theatre; and seizing, they led with them Gaios and Aristarkos, men of Makedunia, companions of Paulos.
30 Իսկ երբ Պօղոս ուզեց մտնել ամբոխին մէջ, աշակերտները չթոյլատրեցին իրեն:
AND Paulos willed to enter the theatre, and the disciples restrained him.
31 Ասիապետներէն ոմանք ալ, որ իր բարեկամներն էին, մարդ ղրկելով իրեն՝ կ՚աղաչէին որ չյանդգնի երթալ թատրոնը:
And the chiefs of Asia, because they were his friends, sent, praying of him not to deliver himself by going into the theatre.
32 Ուստի ոմանք բան մը կ՚աղաղակէին, ուրիշներ՝ ուրիշ բան, որովհետեւ համախմբումը շփոթած էր. շատեր ալ չէին գիտեր թէ ինչո՛ւ համախմբուած են:
But the crowd who were in the theatre were greatly commoved, and others cried other things; for many of them knew not on what account they were assembled.
33 Ապա բազմութեան մէջէն դուրս քաշեցին Աղեքսանդրոսը, որ Հրեաները յառաջ քշեցին. Աղեքսանդրոս ալ՝ ձեռքը շարժելով՝ կ՚ուզէր ջատագովել ինքզինք ամբոխին առջեւ:
But the people of the Jihudoyee who were there appointed of them a man a Jihudoya, whose name was Aleksandros; and when he stood (forth) he signed that he would apologize to the people.
34 Երբ գիտցան թէ ան Հրեայ է, բոլորը միաբերան՝ գրեթէ երկու ժամ աղաղակեցին. «Մե՜ծ է Եփեսացիներուն Արտեմիսը»:
And when they knew that he was a Jihudoya, all of them cried with one voice, as two hours, Great is Artemis of the Ephesoyee!
35 Սակայն ատենադպիրը՝ հանդարտեցնելով բազմութիւնը՝ ըսաւ. «Եփեսացի՛ մարդիկ, ո՞վ է այն մարդը որ չի գիտեր թէ Եփեսացիներուն քաղաքը՝ պահապանն է մեծ Արտեմիսի ու Դիոսէ ինկած կուռքին տաճարին:
And the chief of the city stilled them, saying, Men, Ephesoyee, who is there of mankind who knoweth not that the city of the Ephesoyee is a votaress of the great Artemis, and of her image which descended from heaven?
36 Ուրեմն, նկատելով որ այս բաները անվիճելի են, դուք պէտք է հանդարտ կենաք եւ յանդգնութեամբ ոչի՛նչ ընէք:
Therefore, since no man can contradict this, it behoves you to be silent, and to do nothing in haste.
37 Քանի որ դուք հոս բերիք այդ մարդիկը, որոնք ո՛չ տաճար կողոպտողներ են, ո՛չ ալ ձեր աստուածուհիին հայհոյողներ:
Yet have you brought these men who have neither spoiled temples nor blasphemed our goddess.
38 Ուրեմն, եթէ Դեմետրիոս եւ իրեն հետ եղող արհեստաւորները բան մը ունին ոեւէ մէկուն դէմ, դատի օրեր կան ու փոխ-հիւպատոսներ. թող ամբաստանեն զիրար:
But if this Dimitrios and the sons of his craft have strife with any man, behold, the proconsul is in the city, (and) there are officers: let them go nigh and judge one with another.
39 Իսկ եթէ ձեր պահանջը ուրիշ բանի մը մասին է, թող բացատրուի օրինաւոր համախմբումի մէջ:
And if you require other (procedure), in the place which is given by the law for an assembly it shall be resolved.
40 Որովհետեւ մենք ալ այսօրուան եղածին համար՝ իբր ապստամբ ամբաստանուելու վտանգին մէջ ենք, քանի որ պատճառ մը չկայ՝ որով կարենանք հաշիւ տալ այս խառնիճաղանճին համար»:
For now also are we standing in peril of being accused as disturbers, because we cannot make excuse for the concourse of this day, inasmuch as we have met uselessly, and have made a tumult without cause.
41 Ու երբ այսպէս խօսեցաւ՝ արձակեց համախմբումը:
And when these he had said, he dissolved the assembly.
