ԳՈՐԾՔ ԱՌԱՔԵԼՈՑ 1
1 Առաջին պատմութիւնը գրեցի, ո՛վ Թէոփիլոս, ամէն ինչի մասին՝ որ Յիսուս սկսաւ ընել եւ սորվեցնել,
[Dear] Theophilus, In my first book [that I wrote for you], I wrote about many of the things that Jesus did and taught
2 մինչեւ այն օրը՝ երբ Սուրբ Հոգիին միջոցով պատուէրներ տուաւ իր ընտրած առաքեալներուն, ու համբարձաւ:
until the day on which he was taken {[God] took him} up [to heaven]. Before [he went to heaven], saying what the Holy Spirit [told him], he told the apostles whom he had chosen [the things that he wanted them to know].
3 Նաեւ ինքզինք ողջ ցոյց տուաւ անոնց իր չարչարանքներէն ետք՝ շատ ապացոյցներով, քառասուն օր տեսնուելով անոնցմէ եւ խօսելով Աստուծոյ թագաւորութեան մասին:
After he had suffered [and died on the cross], [he became alive again]. As he appeared to them [often] during [the next] 40 days, the apostles saw him many times. He proved to them in many ways that he was alive again. He talked [with them] about [how] God would rule [MET] [the lives of people who accepted him as their king].
4 Անոնց հետ եղած ատեն հրամայեց անոնց՝ որ Երուսաղէմէն չհեռանան, հապա սպասեն Հօրը խոստումին՝ «որ ինձմէ լսեցիք», ըսաւ.
[One time] while he was with them, he told them, “Do not leave Jerusalem [yet]. Instead, wait [here] until my Father sends [his Spirit] [MTY] [to you], as he promised [to do]. You have heard me speak [to you] about that.
5 «որովհետեւ իրաւ է թէ Յովհաննէս մկրտեց ջուրով, բայց դուք՝ շատ օրեր չանցած՝ պիտի մկրտուիք Սուրբ Հոգիո՛վ»:
John baptized people in water [because they said that they wanted to change their lives], but after a few days [LIT] [God] will put the Holy Spirit within you(pl) [to truly change your lives].”
6 Անոնք ալ համախմբուելով՝ հարցուցին իրեն. «Տէ՛ր, այս ժամանակի՞ն պիտի վերահաստատես Իսրայէլի թագաւորութիւնը»:
One day when the [apostles] met together [with Jesus], they asked him, “Lord, will you [(sg)] now become the King [MET] over [us] Israelite people [like King David, who ruled long ago]?” (OR, “Lord, will you [(sg)] now [defeat the Romans and] restore the kingdom [to us] Israelite people?”)
7 Ըսաւ անոնց. «Ձեզի չի վերաբերիր գիտնալ ժամանակներն ու ատենները, որ Հայրը իր իշխանութեան մէջ դրաւ.
He replied to them, “You do not [need] to know the time [periods] and days [when that will happen]. My Father alone has decided [when he will make me king].
8 բայց Սուրբ Հոգիին ձեր վրայ եկած ատենը՝ զօրութիւն պիտի ստանաք, եւ ինծի համար վկաներ պիտի ըլլաք Երուսաղէմի մէջ, ամբողջ Հրէաստանի ու Սամարիայի մէջ, եւ մինչեւ երկրի ծայրերը»:
But [you do need to know that] the Holy Spirit will make you [spiritually] strong when he comes to live in you. Then you will [powerfully] tell people about me in Jerusalem and in all [the other places in] Judea [district], in Samaria [district], and in places far away all over [IDM] the world.”
9 Երբ խօսեցաւ այս բաները, մինչ կը նայէին՝ համբարձաւ, եւ ամպ մը վերցուց զայն անոնց աչքերէն:
After he said that, he was taken {[God] took him} up [to heaven], while they were watching. [He went up into] a cloud [PRS], which prevented them from seeing him [any more].
10 Մինչ ակնապիշ կը նայէին դէպի երկինք՝ երբ ան վեր կ՚ելլէր, ահա՛ երկու մարդիկ՝ ճերմակ տարազով՝ կայնեցան իրենց քով
While [the apostles] were [still] staring towards the sky as he was going up, suddenly two men who were wearing white clothes stood beside them. [They were angels].
11 եւ ըսին. «Գալիլեացի՛ մարդիկ, ինչո՞ւ կայնած՝ կը նայիք դէպի երկինք. այս Յիսուսը՝ որ երկինք համբարձաւ ձեզմէ, նո՛յնպէս պիտի գայ՝ ինչպէս տեսաք անոր երկինք երթալը»:
One [of] them said, “You men from Galilee [district], (you do not need to stand [here any longer] looking up at the sky!/why do you still stand [here] looking up at the sky?) [RHQ] [Some day] this same Jesus, whom [God] took from you up to heaven, will come back [to earth]. He will return in the same manner as you [just now] saw him when he went up to heaven, [but he will not return now].”
12 Այն ատեն Երուսաղէմ վերադարձան Ձիթենիներու կոչուած լեռնէն, որ Շաբաթ օրուան ճամբայի չափ մօտ է Երուսաղէմի:
Then [after the two angels left], the apostles returned to Jerusalem from Olive [Tree] Hill, which was about (a half mile/one kilometer) [MTY] from Jerusalem.
13 Երբ մտան քաղաքը՝ բարձրացան վերնատունը, ուր կը բնակէին Պետրոս ու Յակոբոս, Յովհաննէս եւ Անդրէաս, Փիլիպպոս ու Թովմաս, Բարթողոմէոս եւ Մատթէոս, Յակոբոս Ալփէոսեան ու Սիմոն Նախանձայոյզ եւ Յուդա Յակոբեան:
When they entered [the city], they went upstairs to the room [in the house] where they were staying. [Those who were there included] Peter, John, James, Andrew, Philip, Thomas, Bartholomew, Matthew, [another] James [the son] of Alphaeus, Simon who belonged to the group that wanted to expel the Romans, and Judas [the son] of [another man named] James.
14 Ասոնք բոլորը միաբանութեամբ կը յարատեւէին աղօթքի եւ աղերսանքի մէջ՝ կիներուն հետ, ու Յիսուսի մօր՝ Մարիամի եւ անոր եղբայրներուն հետ:
All these apostles agreed concerning the things about which they continually were praying [together. Others who prayed with them] included the women [who had accompanied Jesus], Mary who was Jesus’ mother, and his [younger] brothers.
15 Այդ օրերը՝ Պետրոս կանգնեցաւ աշակերտներուն մէջ, (հաւաքուած բազմութիւնը հարիւր քսան հոգիի չափ էր, ) եւ ըսաւ.
During those days Peter stood up among his fellow believers. There were [at that place] a group of about 120 of [Jesus’ followers]. Peter said,
16 «Մարդի՛կ եղբայրներ, պէ՛տք էր որ իրագործուէր այն գրուածը, որ նախապէս Սուրբ Հոգին ըսեր էր Դաւիթի բերանով՝ Յուդայի մասին, որ առաջնորդ եղաւ Յիսուսը բռնողներուն.
“My fellow believers, [there are words that King] David wrote [MTY] in the Scriptures long ago that needed to be fulfilled {to happen [as he said they would]}. The Holy Spirit, [who knew that Judas would be the one who would fulfill those words], told David what to write.
17 որովհետեւ ան մեզի հետ՝ մեր համրանքէն էր, եւ բաժին վիճակուած էր անոր այս սպասարկութենէն:
[Although] Judas had been chosen {[Jesus] had chosen Judas}, along with [the rest of] us [(exc)] to serve [as an apostle], Judas was the person who led to Jesus the people who seized him.”
18 Ուրեմն ասիկա տիրացաւ ագարակի մը՝ անիրաւութեան վարձքով, ու գլխիվայր իյնալով՝ մէջտեղէն ճեղքուեցաւ, եւ իր բոլոր աղիքները դուրս թափեցան:
[The Jewish leaders] gave Judas money when he [promised to] treacherously/wickedly [betray Jesus. Later Judas returned that money to them]. When Judas [hanged himself], his body fell down [to the ground]. His abdomen burst open, and all his intestines spilled out. [So] the [Jewish leaders] bought a field [using] that money.
19 Երուսաղէմի բոլոր բնակիչները գիտցան այս բանը, այնպէս որ այդ ագարակը կոչուեցաւ իրենց բարբառով Ակեղդամա, այսինքն՝ Արիւնի ագարակ:
All the people who reside in Jerusalem heard [about that], so they called that field in their own [Aramaic] language, Akeldama, which means ‘Field of Blood’, [because it was where someone bled and died].
20 Որովհետեւ գրուած է Սաղմոսներու գիրքին մէջ. “Անոր բնակարանը ամայի թող ըլլայ, եւ անոր մէջ ո՛չ մէկը բնակի”, նաեւ. “Անոր պաշտօնը ուրի՛շը առնէ”:
[Peter also said], “[I perceive that what happened to Judas is like what the writer of] Psalms [desired to happen]: ‘May his house become deserted, and may there be no one to live in it.’ (OR, ‘[Judge him, Lord, so that neither he nor] anyone [else] may live in his house!)’ And it seems that [these other words that David wrote also refer to Judas: ] ‘Let someone else take over his work as a leader.’”
21 Ուրեմն պէտք է որ այս մարդոցմէն՝ որոնք մեզի հետ էին այն ամբողջ ժամանակը, երբ Տէր Յիսուս մտաւ ու ելաւ մեր մէջ,
“So it is necessary [for us apostles] to choose a man [to replace Judas. He must be one who] accompanied [MTY] us all the time when the Lord Jesus was with us.
22 Յովհաննէսի մկրտութենէն սկսեալ մինչեւ այն օրը՝ երբ համբարձաւ մեզմէ, ասոնցմէ մէկը մեզի հետ վկայ ըլլայ անոր յարութեան»:
[That would be] from [the time when] John [the Baptizer] baptized [Jesus] until the day when Jesus was taken {when [God] took Jesus} from us up [to heaven]. He must be one who saw Jesus alive again [after he died].”
23 Ուստի երկու հոգի կայնեցուցին, Յովսէփը՝ որ Բարսաբա կը կոչուէր եւ Յուստոս մականուանուեցաւ, ու Մատաթիան,
So the [apostles and other believers] suggested [the names of two men who qualified. One man was] Joseph, who was called {whom people called} Barsabbas (OR, Joseph Barsabbas) who [also] had the [Roman] name Justus. The other man was Matthias.
24 եւ աղօթելով՝ ըսին. «Տէ՛ր, դուն որ կը ճանչնաս բոլորին սիրտերը, յայտնէ՛ մեզի թէ ո՛ր մէկը ընտրեցիր այս երկուքէն.
Then they prayed like this: “Lord [Jesus], Judas stopped being an apostle. [He died and] went to the place where he [deserved to be] [EUP]. [So we(exc) need to choose someone] to replace [Judas in order] that he can serve [you(sg) by becoming] an apostle. You [(sg)] know what everyone is really like. So [please] show us which of these two men you have chosen.”
25 որպէսզի բաժին առնէ այս սպասարկութենէն ու առաքելութենէն, որմէ Յուդա ինկաւ՝ երթալու համար իր տեղը»:
26 Եւ անոնց համար վիճակ ձգեցին, ու վիճակը ելաւ Մատաթիայի. եւ ան համրուեցաւ տասնմէկ առաքեալներուն հետ:
Then they cast lots [to choose between the two of] them, and the lot fell for Matthias. (OR, Then [one of] the [apostles] shook [in a container] small objects/stones [that] they [had marked to determine which man God had chosen]. And the small object/stone [that they had marked] for Matthias fell [out of the container]). So Matthias was considered {they considered Matthias} [to be an apostle] along with the [other] eleven apostles.
