Fjalët e urta 1
1 Fjalët e urta të Salomonit, birit të Davidit, mbret i Izraelit,
These are the (proverbs/wise sayings) that come from Solomon, the King of Israel, who was the son of [King] David.
2 për të njohur diturinë dhe për të mësuar gjykimet e mënçura;
(These proverbs [PRS] can teach people/By studying these proverbs, people can learn) how to be wise and how to obey what these proverbs teach them. They will [also] help people to understand which teachings are wise.
3 për të ditur si të veprosh me urti, me drejtësi, me gjykim dhe ndershmëri,
These proverbs [PRS] will teach you how to discipline/control yourselves, how to conduct your lives, and how to do what is right and just [DOU].
4 për t’u dhënë shkathtësi njerëzve të thjeshtë, njohje dhe reflektim të riut.
They will show [people] who do not [yet] know much how to do things that are smart. They will show young people how to become wise and how to make good plans/decisions.
5 I urti do të dëgjojë dhe do të rritë diturinë e tij; njeriu i zgjuar do të përfitojë këshilla të urta,
Those who are wise should also pay attention [to these proverbs], in order to become more wise, and those who understand [these teachings] will receive good advice/guidance.
6 për të kuptuar një sentencë dhe një enigmë, fjalët e të urtëve dhe thëniet e tyre të errëta.
Then they will be able to understand the meaning of proverbs and parables/metaphors, these wise sayings and (riddles/sayings that are difficult to understand).
7 Frika e Zotit është fillimi i njohjes; por njerëzit e pamend përçmojnë diturinë dhe arsimin.
If [you want to be] wise, you must begin by revering Yahweh. [Only] foolish people despise wisdom and good advice/discipline.
8 Dëgjo, o biri im, mësimet e atit tënd dhe mos i lër pas dore mësimet e nënes sate,
My son, pay attention to what [I], your father, am teaching you. And do not reject what your mother teaches you.
9 sepse janë një nur që zbukuron kokën tënde dhe një stoli në qafën tënde.
What we teach you [will make you respected like having] a lovely turban around your head and [like] a [beautiful] necklace to put around your neck.
10 Biri im, në qoftë se mëkatarët duan të të mashtrojnë, mos prano,
My son, if sinners tempt/entice you [to do what is wrong], say “No” to them.
11 në qoftë se thonë: “Eja me ne; kemi ngritur një pritë për të derdhur gjak; i ngritëm gracka të pafajmit pa ndonjë shkak;
They may say, “Come with us! Join us! We will hide and then kill [MTY] someone [who passes by]. We will ambush some helpless/innocent people.
We will kill them [HYP] and get rid of them completely, [just] like [people who are buried in] graves are gone forever. While they are in good health, we will send them to the place where dead people are. (Sheol h7585)
13 ne do të gjejmë lloj-lloj pasurish të çmueshme, do t’i mbushim shtëpitë tona me plaçka;
And we will seize all the things that they own. We will fill our houses with these things!
14 ti do ta hedhësh në short pjesën tënde me ne, dhe të gjithë ne do të kemi një qese të vetme”;
[So], come with us! Join our group! We will share with you the things that we steal.”
15 biri im, mos shko me ta në po atë rrugë, ndale hapin nga shtegu i tyre,
My son, do not accompany them! Do not walk on the roads with them!
16 sepse këmbët e tyre turren drejt së keqes dhe ata nxitojnë të derdhin gjak.
They rush to do evil deeds! They hurry to murder [MTY] people.
17 Shtrihet më kot rrjeta përpara çdo lloji zogjsh;
It is useless to put out a (trap/net to catch a bird) because when a bird sees it, [it stays away from it].
18 por këta kurdisin prita kundër gjakut të vet dhe ngrenë kurthe kundër vetë jetës së tyre.
But those wicked people are not like the birds, [because they do not realize] that when they prepare to ambush someone to kill him, they will be killed themselves!
19 Të tilla janë rrugët e çdo njeriu të etur për pasuri; ajo ia heq jetën atyre që e kanë.
That is what happens to people who eagerly try to get things [by violently attacking others]. They will only destroy themselves!
20 Dituria bërtet nëpër rrugë, zëri i saj dëgjohet nëpër sheshe;
Wisdom [PRS] shouts to people in the streets, and calls out to people in the (plazas/town squares).
21 ajo thërret në vendet ku ka turma dhe ligjëron në hyrje të portave të qytetit;
Wisdom calls out in noisy places, and at the entrances to cities.
22 “Deri kur, o njerëz të thjeshtë, do t’ju pëlqejë thjeshtësia dhe tallësit do të kënaqen duke u tallur dhe budallenjtë do të urrejnë dijen?
[Wisdom says], “How long will you stupid people continue to enjoy doing foolish things [RHQ]? How long will you people who ridicule God enjoy doing that [RHQ]? How long will you foolish people refuse to know [what things are right] [RHQ]?
23 Ejani në vete nga qortimi im; ja, unë do të derdh mbi ju Frymën time dhe do t’ju bëj të njohura fjalët e mia.
If you pay attention to me when I rebuke you, I will tell you what I am thinking in my inner being; I will give you some good advice.
24 Sepse unë thirra dhe ju nuk keni dashur, shtriva dorën time dhe askush prej jush nuk i kushtoi vëmendje,
But when I called to you, you refused to listen. I beckoned to you to come to me, but you ignored me.
25 përkundrazi hodhët poshtë të gjitha këshillat e mia dhe nuk pranuat ndreqjen time,
I tried to advise you, but you refused to listen to me. I tried to correct you, but you rejected what I told you.
26 edhe unë do të qesh me fatkeqësinë tuaj, do të tallem kur të vijë ajo që ju druani,
So [now], when you are experiencing troubles/disasters, I will laugh at you. When things happen that cause you to be afraid, I will make fun of you.
27 kur ajo që druani të vijë si një furtunë, dhe fatkeqësia juaj të vijë si një stuhi, kur t’ju mbulojnë fatkeqësia dhe ankthi.
When calamities strike you like a big storm, when disasters hit you like a violent wind, when [all kinds of things] distress you and give you trouble, [I will ridicule you!]
28 Atëherë ata do të më thërrasin mua, por unë nuk do të përgjigjem; do të më kërkojnë me kujdes, por nuk do të më gjejnë.
[Wisdom also says], “When foolish people call to me [to help them], I will not answer them. They will search for me diligently/everywhere, but they will not find me.
29 Sepse kanë urryer dijen dhe nuk kanë zgjedhur frikën e Zotit,
They refused to know [what things are right], and they decided not to revere Yahweh.
30 nuk kanë dashur të pranojnë këshillën time dhe kanë përbuzur të gjitha qortimet e mia.
They would not accept my advice, and they did not pay attention when I tried to correct them.
31 Prandaj do të hanë frytin e sjelljes së tyre dhe do të ngopen me këshillat e tyre.
So they will endure what will result [MET, DOU] from the evil way they have lived/behaved and the evil things they have planned to do.
32 Sepse përdalja e njerëzve të thjeshtë i vret dhe qetësia e rreme e budallenjve i zhduk;
Those who turn away from me are stupid/foolish; they will die because of doing that.
33 por ai që më dëgjon do të banojë një vend të sigurt, do të jetë me të vërtetë i qetë, pa frikë nga çfarëdo e keqe”.
But those who pay attention to me will live peacefully and safely, and they will not be afraid that something will harm them.”
