Fjalët e urta 23
1 Kur ulesh të hash me një mbret, shiko me kujdes atë që ke përpara;
When you sit down to eat a meal with a (government official/king), think carefully about what (OR, who) is in front of you.
2 dhe vër një thikë në grykë, po të jetë se ke oreks të madh.
[Even] if you (have a big appetite/want to eat a lot of food), restrain yourself.
3 Mos dëshiro gjellët e tij të mrekullueshme, sepse janë një ushqim mashtrues.
Do not want to eat [a lot of] his fine food, because he may be trying to trick you.
4 Mos u lodh për t’u pasuruar, hiq dorë nga qëllimi yt.
Do not [cause yourself to become very tired by] working very hard to become rich; be wise and stop doing that,
5 A do t’i fiksosh sytë e tu mbi atë që po zhduket? Sepse pasuria me siguri do të vërë fletë si një shqiponjë që fluturon drejt qiellit.
because as soon as you look [MTY] at [all the money that you have acquired], it will be gone; it will [disappear as if it] suddenly grew wings [SIM] and flew up into the sky like an eagle.
6 Mos ha bukën e atij që ka syrin e keq dhe mos dëshiro ushqimet e tij të shijshme;
[If] someone who is stingy [invites you to a meal], do not eat [a lot of] his fine food,
7 sepse, ashtu si mendon në zemër të tij, ashtu është ai; “Ha dhe pi”!, do të thotë, por zemra e tij nuk është me ty.
because he will be thinking about how much [the food cost that you are eating]. He [will] say to you, “Eat and drink all that you want!”, but that is not what he [will] really be thinking.
8 Do të vjellësh kafshatën që ke ngrënë dhe do të harxhosh kot fjalët e tua të ëmbla.
[When you realize what he is really thinking, it will cause you to want to] vomit what you have eaten; and your kind words [telling him that you are enjoying the meal] will be wasted.
9 Mos i drejto fjalën budallait, sepse ai do të përçmojë mençurinë e ligjëratës sate.
(Do not [waste time by]/It is useless) talking to foolish people; they will [only] despise the wise things that you say.
10 Mos e luaj kufirin e vjetër dhe mos hyr në arat e jetimëve,
Do not [steal someone’s property by] removing a boundary marker that has been there for a long time, and do not take for yourself the land that belongs to orphans,
11 sepse Hakmarrësi i tyre është i fuqishëm; ai do të mbrojë çështjen e tyre kundër teje.
because Yahweh is strong, and he is [like] a relative that has the responsibility to defend them, he will [stand up in court and] argue for them and against you.
12 Kushtoja zemrën tënde mësimeve dhe veshët e tu fjalëve të diturisë.
Pay attention to what [your teachers] teach you, and try to learn from the wise things that they say.
13 Mos ia kurse korrigjimin fëmijës; edhe sikur ta rrahësh me thupër, ai nuk do të vdesë;
Do not refuse to discipline your children; if you punish/spank them, it will not cause them to die,
and it may save them from [going to] the place where dead people are. (Sheol h7585)
15 Biri im, në se zemra jote është e urtë, edhe zemra ime do të ngazëllojë;
My son/child, if you [SYN] become wise, I [SYN] will be very happy.
16 zemra ime do të ngazëllojë, kur buzët e tua do të thonë gjëra të drejta.
I [SYN] will rejoice when I hear you [SYN] say what is right/wise.
17 Zemra jote mos i pastë zili mëkatarët, por vazhdoftë gjithnjë në frikën e Zotit;
Do not envy sinful people; instead, revere Yahweh all of your life.
18 sepse ka një të ardhme, dhe shpresa jote nuk do të shkatërrohet.
[If you do that], you will be happy in the future, and [God] will certainly [do for you what you are] confidently expecting him to do.
19 Dëgjo, biri im, ji i urtë, dhe drejtoje zemrën në rrugën e drejtë.
My son/child, listen carefully to me and become wise, and think about (all that you do/your behavior).
20 Mos rri me ata që pijnë verë as me grykësit dhe mishngrënësit;
Do not associate with those who drink a lot of (wine/strong drink) or with those who (are gluttons/eat more than they should),
21 sepse pijaneci dhe grykësi do të varfërohen dhe gjumashi do të vishet me lecka.
because drunkards and gluttons will become poor; and if all that you do is eat and sleep, you will [soon] (be wearing rags/not have any money to buy clothes).
22 Dëgjo atin tënd që të ka pjellë dhe mos e përçmo nënën tënde kur të jetë plakë.
Pay attention to what your father tells you, and (do not neglect/take care of) [LIT] your mother when she is old.
23 Bli të vërtetën dhe mos e shit, fito dituri, njohuri dhe gjykim.
Try to know/learn what is wise, and get good instruction and understanding; and do not throw those things away.
24 Babai i të drejtit do të gëzohet shumë; kush ka lindur një të urtë do t’ia ndjejë gëzimin.
Righteous [children] will cause their parents to be very happy; those whose children are wise are proud of them.
25 Le të gëzohet ati yt dhe nëna jote dhe le të gëzohet ajo që të ka lindur.
[Do what will] cause your father to be glad and enable your mother [also] to be happy.
26 Biri im, më jep zemrën tënde, dhe sytë e tu gjetshin gëzim në rrugët e mia.
My son, heed what I say to you, and allow what I do to be an example for you.
27 Sepse prostituta është një gropë e thellë dhe gruaja e tjetërkujt një pus i ngushtë.
Prostitutes and immoral women [DOU] are [like] [MET] a deep pit or a well [that you may fall into].
28 Edhe ajo rri në pritë si një vjedhës dhe rrit midis njerëzve numrin e atyre që janë jo besnikë.
They wait [for you] like robbers [SIM], and they cause many men to (be unfaithful to/have sex with women who are not) their wives.
29 Për cilin janë “ah-ët”, për cilin “obobo-të”? Për cilin grindjet, për cilin vajtimet? Për cilin plagët pa shkak? Për cilin sytë e skuqur?
I will tell you [RHQ] what kind of people are always miserable and sad. I will tell you [RHQ] which people are always causing arguments/quarrels and who are always complaining. I will tell you [RHQ] who are injured in fights and whose eyes are always red/bloodshot.
30 Për ata që ndalen gjatë pranë verës, për ata që kërkojnë verë të droguar.
[It is] those who drink a lot of wine, who try drinking other kinds of strong drinks.
31 Mos e shiko verën kur kuqëlon, kur rrëzëllen në kupë dhe shkon poshtë aq lehtë!
Do not look with pleasure at red wine that looks nice, and which sparkles when it is [poured out] into cups, and which tastes good as you drink it,
32 Në fund ajo kafshon si një gjarpër dhe shpon si një kuçedër.
because the next morning [you will feel like] you have been bitten by a poisonous snake [DOU].
33 Sytë e tu kanë për të parë gjëra të çuditshme dhe zemra jote do të thotë gjëra të çoroditura.
You [SYN] will [think that you are] seeing strange/weird things, and you [SYN] will not be able to think clearly or speak clearly.
34 Do të jesh si ai që gjendet në mes të detit, si ai që bie të flerë në majë të direkut të anijes.
You will think you are in a ship that is tossing on the sea; you be like [SIM] someone who is trying to sleep when the ship is rolling from one side to the other.
35 Do të thuash: “Më kanë rrahur, por nuk më kanë bërë keq; më kanë goditur, por nuk e kam vënë re. Kur të zgjohem, do të kthehem t’i kërkoj përsëri!”.
You will say, “[I think that] someone struck me, but he did not hurt me; he hit me, but I did not feel it. When will I (wake up/feel normal again) in order that I can drink some more wine?”
