Fjalët e urta 22

1 Një nam i mirë është më i pëlqyeshëm se pasuritë e mëdha, dhe hiri është më i pëlqyeshëm se argjendi dhe ari.

Heri kuchagua jina jema kuliko utajiri mwingi, kuheshimiwa ni bora kuliko fedha au dhahabu.

2 I pasuri dhe i varfëri kanë këtë të përbashkët: të dy i ka bërë Zoti.

Tajiri na maskini wanafanana kwa hili: Bwana ni Muumba wao wote.

3 Njeriu i matur e shikon të keqen dhe fshihet; por njerëzit naivë shkojnë tutje dhe dënohen.

Mtu mwenye busara huona hatari na kujificha, bali mjinga huendelea mbele kama kipofu nayo ikamtesa.

4 Çmimi i përvujtërisë është frika e Zotit, pasuria, lavdia dhe jeta.

Unyenyekevu na kumcha Bwana huleta utajiri, heshima na uzima.

5 Ferra dhe leqe gjenden në udhën e të çoroditurit; kush kujdeset për jetën e vet rri larg tyre.

Katika mapito ya waovu kuna miiba na mitego, bali yeye ailindaye nafsi yake hukaa mbali nayo.

6 Mësoji fëmijës rrugën që duhet të ndjekë, dhe ai nuk do të largohet prej saj edhe kur të plaket.

Mfundishe mtoto njia impasayo kuiendea, naye hataiacha hata akiwa mzee.

7 I pasuri sundon mbi të varfërit, dhe huamarrësi është skllav i huadhënësit.

Matajiri huwatawala maskini naye akopaye ni mtumwa wa akopeshaye.

8 Kush mbjell padrejtësi ka për të korrur telashe dhe shufra e zemërimit të tij do të asgjesohet.

Yeye aupandaye uovu huvuna taabu, nayo fimbo ya ghadhabu yake itaangamizwa.

9 Njeriu me sy dashamirës do të bekohet, sepse i jep bukë të varfërit.

Mtu mkarimu yeye mwenyewe atabarikiwa kwa kuwa hushiriki chakula chake na maskini.

10 Përzëre tallësin dhe grindjet do të ikin bashkë me të; po, grindjet dhe fyerjet do të pushojnë.

Mfukuze mwenye dhihaka, na mvutano utatoweka; ugomvi na matukano vitakoma.

11 Kush e do pastërtinë e zemrës dhe ka hir mbi buzët do ta ketë shok mbretin.

Yeye apendaye moyo safi na yeye ambaye maneno yake ni ya neema, mfalme atakuwa rafiki yake.

12 Sytë e Zotit ruajnë dijen, por ai i bën të kota fjalët e të pabesit.

Macho ya Bwana hulinda maarifa, bali huyapinga maneno ya asiye mwaminifu.

13 Përtaci thotë: “Jashtë ka një luan; do të vritem rrugës”.

Mvivu husema, “Yuko simba nje!” au, “Nitauawa katika mitaa!”

14 Goja e gruas që shkel kurorën është një gropë e thellë; ai që ka zemëruar Zotin do të bjerë në të.

Kinywa cha mwanamke kahaba ni shimo refu; yeye aliye chini ya ghadhabu ya Bwana atatumbukia ndani yake.

15 Marrëzia lidhet me zemrën e fëmijës, por shufra e korrigjimit do ta largojë prej saj.

Upumbavu umefungwa ndani ya moyo wa mtoto, bali fimbo ya adhabu itaufukuzia mbali naye.

16 Ai që shtyp të varfërin për t’u pasuruar dhe ai që i jep të pasurit, me siguri do të varfërohet.

Yeye amwoneaye maskini ili kujiongezea mali, naye ampaye tajiri zawadi, wote huwa maskini.

17 Vëru veshin dhe dëgjo fjalët e të urtëve, dhe jepja zemrën dijes sime.

Tega sikio na usikie misemo ya wenye hekima, elekeza moyo wako kwenye yale nifundishayo,

18 sepse për ty do të jetë e këndshme t’i ruash në intimitetin tënd dhe t’i kesh të gjitha gati mbi buzët e tua.

kwa maana inapendeza unapoyahifadhi moyoni mwako na kuwa nayo yote tayari midomoni mwako.

19 Me qëllim që besimin tënd ta kesh te Zoti, sot të kam mësuar, po, pikërisht ty.

Ili tumaini lako liwe katika Bwana, hata wewe, ninakufundisha leo.

20 A nuk të kam shkruar në të kaluarën aforizma që kanë të bëjnë me këshillimin dhe diturinë,

Je, sijakuandikia misemo thelathini, misemo ya mashauri na maarifa,

21 në mënyrë që të njohësh sigurinë e fjalëve të së vërtetës, me qëllim që t’u përgjigjesh me fjalë të vërteta atyre që të dërgojnë?

kukufundisha maneno ya kweli na ya kuaminika, ili uweze kutoa majibu sahihi kwake yeye aliyekutuma?

22 Mos e vidh të varfërin, sepse është i varfër, dhe mos e shtyp të mjerin te porta,

Usiwadhulumu maskini kwa sababu ni maskini, wala kumdhulumu mhitaji mahakamani,

23 sepse Zoti do të mbrojë çështjen e tyre dhe do t’u heqë jetën atyre që i kanë zhveshur.

kwa sababu Bwana atalichukua shauri lao naye atawateka wao waliowateka.

24 Mos lidh miqësi me njeriun zemërak dhe mos u shoqëro me njeriun idhnak,

Usifanye urafiki na mtu mwenye hasira ya haraka, usishirikiane na yule aliye mwepesi kukasirika,

25 që të mos mësosh rrugët e tij dhe të mos gjesh një kurth për shpirtin tënd.

la sivyo utajifunza njia zake na kujiingiza mwenyewe kwenye mtego.

26 Mos u bëj si ata që japin dorën si garanci, që bëhen garant për borxhet e të tjerëve.

Usiwe mwenye kupana mikono katika rehani, au kuweka dhamana kwa ajili ya madeni.

27 Në qoftë se nuk ke asgjë me se të paguash, pse duhet të të heqë shtratin poshtë vetes?

Kama ukikosa njia ya kulipa, kitanda chako kitachukuliwa ukiwa umekilalia.

28 Mos e luaj kufirin e vjetër, të vendosur nga etërit e tu.

Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani lililowekwa na baba zako.

29 A ke parë një njeri të papërtueshëm në punën e tij? Ai do të paraqitet në prani të mbretit dhe nuk do të qëndrojë para njerëzve të humbur.

Je, unamwona mtu stadi katika kazi yake? Atahudumu mbele ya wafalme; hatahudumu mbele ya watu duni.